Biyoteknoloji nedir? Teknoloji insanın hayatında yer alan bütün amaçların gerçekleştirmesine yönelik yapılan araştırmalar, bilgi birikimi, yöntemler ve bunlara bağlı olarak üretilen teknikler, araçlar ve cihazlardır. İnsan var olduğu sürece teknoloji de var olacak, gelişecek ve dallanıp budaklanarak yeni yeni alanlarda kendini gösterecektir. Buna bağlı olarak teknoloji başlığı altında yeni dallar ortaya çıkacaktır. Bu dallardan birisi de biyoteknolojidir.
Eski zamanlardaki tarım faaliyetlerini bir hatırlayacak olursak günümüzdeki gibi teknik yöntemlerin mevcut olmadığını görürüz. Örneğin eskiden tarladan bir mısır aldığımızda içinde kurt olma ihtimali oldukça yüksekken günümüzdeki mısırlarda kurt olma ihtimali yok denecek kadar azdır. Bu durumu elbette evrimle de açıklayabiliriz ancak ana etken biyoteknolojidir. Peki biyoteknoloji nedir?
İçindekiler
Biyoteknoloji Nedir?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi her teknolojik gelişmenin amacı insanın hayatını pratikleştirmek ve kolaylaştırmaktır. Biyoteknoloji insan hayatının kalitesini artırmaya yönelik ürün veya teknolojik inovasyonlar üretmek için organizmaları, sistemleri ve canlı süreçleri kullanan biyoloji alanıdır. Teknolojinin biyolojiyle ortak çalıştığı biyoloji temelli bilim dalı da denilebilir. İlgili uygulamalara, teknolojilere ve araçlara bağlı olarak biyoteknoloji, biyonik, moleküler biyoloji, biyomühendislik, genetik mühendisliği ve nanoteknoloji ile ortak çalışabilir. Bilim adamları, hücresel ve biyomoleküler çalışmalardan yararlanarak çeşitli alanlarda teknolojik gelişmeler ve uyarlamalar yapabilirler. Biyoteknolojinin temel süreçleri, canlı organizmaları doğal yapılarında kullanmak, yeni canlı organizmaları yetiştirmek veya genetik yapılarını değiştirmektir.
Bu süreçlerle hastalıkların tedavisi, doğal kaynakların daha verimli kullanılması ve çevresel etkilerin azaltılması ile sonuçlanır. Önde gelen biyoteknoloji şirketleri biyoteknolojiyi medikal cihazları ve ürünleri üretmek ve piyasaya sürmek için kullanıyorlar. Diğer teknolojiler gibi biyoteknoloji de yanlış ellerde kötü amaçlar için kullanılmaya oldukça müsait bir daldır. Bu durumun yarattığı endişeleri gidermek adına insan klonlama, embriyonik kök hücre araştırmaları gibi çalışmaları kısıtlayan veya yasaklayan yasal düzenlemeler getirilmiştir. Aynı zamanda biyoteknolojik çalışmalarla da tehlikeli silahlar üretilmesi insanlık için büyük bir tehlike olabilir.
Biyoteknoloji Türleri
Biyoteknoloji kullanım alanlarına ve uygulamalara dayalı olarak alt disiplinlere ayrılır:
- Kırmızı biyoteknoloji, kök hücreleri kullanarak organizmaların yeni ilaçlar üretmesini sağlamak ve hasarlı insan dokularını yenilemek veya organları yeniden büyütmek gibi tıbbi çalışmaların bütünüdür.
- Beyaz (gri olarak da bilinir) biyoteknoloji, araçlar için yeni akaryakıtların geliştirilmesi ve yeni kimyasalların üretimi gibi endüstriyel süreçleri içerir.
- Yeşil biyoteknoloji, haşereye dayanıklı tarımsal ürünler, hastalıklara dayanıklı hayvanlar ve çevre dostu kalkınma gibi tarımsal çalışmaları kapsar.
- Altın biyoteknoloji, biyoinformatik olarak da bilinir ve biyolojik verilerde önemli rol oynayan biyolojik süreçler ve biyolojik hesaplamalar arasındaki köprüdür.
- Mavi biyoteknoloji, su habitatında yaşayan zararlı canlı türlerinin çoğalmasını kontrol etmek gibi deniz ve su ortamlarındaki biyoteknolojik çalışmalardır.
- Sarı biyoteknoloji, gıda üretiminde kullanılan yardımcı yöntemleri ve süreçleri konu alır. En yaygın uygulama alanı alkol veya peynir fermantasyonudur.
- Mor biyoteknoloji, biyoteknoloji alanında ortaya çıkan hukuki, yasal uyuşmazlıkları ve etik problemleri ele alır.
- Siyah biyoteknoloji, biyoteknolojiyi silah endüstrisinde kullanan biyoteknolojinin en tehlike arz eden disiplinidir.
Biyoteknoloji Çalışmaları
Modern biyoteknoloji, aşağıdakiler de dahil olmak üzere farklı alanlarda kullanılır:
- İlaç endüstrisinde farmakolojik çalışmalarda kullanılır. Hastaları tedavi etmek, insan DNA’sını ve insan hücresi biyolojisini anlamak, aşı üretmek ve geliştirmek ve antibiyotik çalışmalarında biyoteknolojiye başvurulur.
- Biyoyakıt üretiminde mısır gibi doğal kaynaklar yanıcı yakıt üretiminde kullanılabilir.
- Bazı gıdalarla insanların günlük beslenme planlarına yardımcı olmak ve takviye edici gıdalar üretmek için aşılama çalışmaları gibi alanlarda biyoteknoloji çalışmaları mevcuttur.
- Kimya mühendisleri, kimyasal üretimleri kolaylaştırmak, işletme maliyetlerini azaltmak ve kimyasal emisyonları düşürmek için mikropları, enzimleri veya fermantasyon tekniklerini kullanabilirler.
- Bitkiler veya tarımsal mahsüller, biyoteknoloji çalışmalarıyla zorlu hava koşulları, dar yetiştirme alanı gibi dışsal olumsuz faktörlere karşı daha dayanıklı bir şekilde üretilebilir.
Özetlemek gerekirse bu yazımızda sizler için teknolojinin önemli alt disiplinlerinden biri olan biyoteknolojiyi tanımladık. Ardından ise biyoteknoloji tiplerine ve güncel biyoteknoloji çalışmalarına değindik. Teknolojinin biyoloji temelli disiplini olan biyoteknolojinin diğer teknoloji dalları gibi insan hayatını kolaylaştırdığı oldukça barizdir. Fakat yukarıda da belirttiğimiz gibi kötü amaçlar için kullanılmaya oldukça elverişlidir ve başta insanlar olmak üzere bütün canlıları ciddi oranda tehlikeye sokabilir. Bunun en tipik kanıtı, eğer laboratuvar ortamında üretilen bir virüs olduğu doğruysa, halen tehdidi altında olduğumuz COVID-19 salgınıdır.
