Akıllı telefonların ve diğer teknolojik cihazların fabrika çıkışı sürümleri bazı kısıtlamalar ile kullanıcılara sunulur. Üreticiler tarafından getirilen bu kısıtlamalar, aygıtların işletim sisteminin tamamına erişmeyi engellemektedir. Ancak gerekli işlemler ile bu kısıtlamaların ortadan kaldırılması mümkündür. Bu işlemlerden birisi olan jailbreak tam olarak nedir?
Bu içeriğimizde iOS dünyasının kapılarının sonuna kadar açılmasını sağlayan Jailbreak nedir konusuna değineceğiz. Jailbreak’in ne işe yaradığına ve dezavantajlarının neler olduğuna da içeriğimizde yer vereceğiz. Tüm bunlara ek olarak Jailbreak güvenli ve yasal mıdır sorularını da cevaplamaya çalışacağız.
Teknoloji ile yakından ilgilenen kullanıcılar jailbreak tanımına biraz daha yatkın olabilir. Ancak çoğu telefon kullanıcısı jailbreak nedir sorusunu nasıl yanıtlayacağını bilemez. Bu nedenle öncelikle jailbreak nedir sorusunun cevaplayarak içeriğimize başlayalım.
İçindekiler
Jailbreak Nedir?
Jailbreak, iOS işletim sistemi barındıran telefonlarda yazılım kısıtlamalarının kaldırılmasını sağlayan bir işlemdir. Bu isim yalnızca iOS cihazlardaki sürece verilen addır. Jailbreak’in Android işletim sisteminde karşılığı ise “root” olarak bilinmektedir. Her iki işlem de telefonun sahip olduğu erişim izinlerini ortaya çıkarır. Bu işlemin yalnızca telefonlar değil iPad ve iPod gibi Apple işletim sistemi bulunduran cihazlarda da uygulandığını belirtelim.
Teknolojik ürün geliştiricileri, piyasaya çıkardığı cihazların bazı erişimlerini kısıtlamaktadırlar. Bu kısıtlamaların sebebi genellikle kullanıcıların üründen en iyi performansı almasını sağlamaktır. Ancak yazılım cephesinde getirilen bu kısıtlamalar kimi zaman farklı amaçlara da hizmet etmektedir.
Örneğin Apple, kullanıcıların güvenliğini düşünerek cihazlarında bazı eylemlere izin vermemektedir. Reklam kampanyalarında da sıklıkla kullandığı “güvenli iPhone” vurgusunda da bu kısıtlamaların etkisi bulunmaktadır. Ancak bunun bir yan etkisi olarak Apple cihazlarda “sideloading” yani market dışından uygulama yükleme imkanı yer almaz.
Apple, iOS ve benzeri işletim sistemlerine yüklenebilecek uygulamaları yalnızca App Store üzerinden dağıtmaktadır. Temelde bu durum kullanıcıların yararına gibi gözükse de komisyonlar aracılığıyla Apple’ın gelir elde etmesini de sağlar. Ancak jailbreak işlemi sonrasında bu durum biraz daha farklılık göstermektedir.
Kullanıcılar, jailbreak uygulanmış bir cihazda daha fazla erişim imkanına sahip olmaktadır. Ancak bunun için bir güvenlik açığından veya tasarımsal bir hatadan faydalanmaları gerekmektedir. Bu nedenle jailbreak işlemi Apple’ın pek tasvip ettiği bir yöntem değildir. Çünkü işletim sisteminin tasarlandığından farklı bir şekilde kullanılmasına olanak tanımaktadır.
Jailbreak Ne İşe Yarar?
Jailbreak nedir sorusunu yanıtladıktan sonra bu işlemin ne işe yaradığından bahsetmek de gerekir. İşletim sistemine daha detaylı bir erişim imkanı sağlayan bu işlemin cihazda yeni birçok unsura da olanak sağladığını belirtelim. Bir başka deyişle, jailbreak işlemi sonrasında aygıtın temel yazılımına erişim sağlamak ve işletim sistemi üzerinde değişiklik yapmak mümkündür.
Peki bu tam olarak ne anlama gelmektedir? En basit örnek olarak iPhone ve iPad cihazınıza App Store dışarısından uygulama yüklemeye olanak sağlar. Jailbreak sayesinde App Store’da yer almayan uygulamaları da cihazınıza yükleyebilirsiniz. Apple, normal şartlarda “sideloading” denen bu işleme kesinlikle izin vermemektedir.
Buna ek olarak cihazın kişiselleştirilmesinde de jailbreak ile ek seçeneklere sahip olmak mümkün. Apple’ın cihazda yüklü olarak sunduğu yerel uygulamaları jailbreak işlemi sonrasında kaldırabilirsiniz. Buna ek olarak cihazın tasarımında da değişiklikler yapmak jailbreak sayesinde mümkün hale gelmektedir.
Bunlara ek olarak jailbreak ile cihaz üzerinde çok daha rahat bir kullanım alanına sahip olmaktadır. Özellikle teknoloji konusuna ilgili kişiler ve cihazın üzerinde daha fazla kontrole sahip olmak isteyen kullanıcılar jailbreak işlemini tercih etmektedir.
Jailbreak işlemi sonrasında kullanıcıların dosya sistemine erişimleri çoğalmaktadır. Bu sayede iPhone ya da iPad cihazınızda yazılımsal değişiklikler yapmanız da mümkündür. Başka bir cihaz ile bağlantı kurmasını sağlayabilir ya da Apple’ın varsayılan olarak ayarladığı bazı tercihleri değiştirebilirsiniz. Ayrıca jailbreak ile kısıtlı hale gelen bazı operatör ayarlarına da erişim sağlanmaktadır.
Jailbreak’in Dezavantajları Nelerdir?
Jailbreak nedir ve ne işe yarar sorularını cevaplandırdıktan sonra çok daha önemli bir konuya geçiyoruz. Şu ana kadar jailbreak yani yazılım kırma işleminin avantajlarından bahsettik. Fakat bu işlem cihaza yalnızca avantajlar sağlamamaktadır. Bunun ötesinde cihaza önemli boyutlarda zarar verme potansiyeli de taşır.
İçeriğimizin başında Apple’ın aygıtları daha güvenli hale getirmek için bazı kısıtlamalar getirdiğinden bahsetmiştik. Buna örnek olarak ise App Store haricinde uygulama yükleyememe kısıtlamasını ele almıştık. Ancak jailbreak işlemi ile kırılmış bir aygıt, App Store’da yer almayan uygulamaları da kabul etmektedir. Peki bunun dezavantajı nedir?
Apple’ın teftişinden geçen uygulamalar App Store üzerinden güvenli bir şekilde indirilmektedir. Ancak App Store harici bir uygulamadan indirilen iOS uygulamalarında güvenlik konusunda emin olmak pek mümkün değildir. Bu uygulamaların içeriğinde bazı zararlı yazılımlar bulunması muhtemeldir. Bir başka deyişle bu uygulamalar cihazınıza virüs taşıma ihtimaline sahiptir.
Bu zararlı yazılımların ortaya çıkardığı tek konu aygıta virüs bulaştırmak değildir. Buna ek olarak cihazdaki pil ömrüne de önemli ölçüde zarar vermektedir. Cihaza yüklenen “dış uygulamalar” arka planda çalışarak cihazınızın performansına ve piline de zarar verebilir.
Bunun haricinde jailbreak işlemi sonrasında otomatik güncellemeler de yapılmamaktadır. İşletim sisteminin kırılması otomatik güncelleştirmeler için de kapıyı kapatır. Ayrıca bu güncellemelerin eksikliği cihazın tam olarak doğru bir şekilde çalışmasının da önüne geçebilir. Örneğin cihaz; donmalar, güvenlik açıkları, aniden kapanma gibi unsurlar ile risk altındadır.
Tabii ki jailbreak sürümleri de güncelleme almaktadır. Ancak bu güncellemeler Apple tarafından paylaşılamaz. Eğer yeni bir sürüme geçmek istiyorsanız jailbreak ile ilgilenen teknoloji meraklıları ve bilgisayar korsanlarının paylaşımın beklemeniz gerekmektedir.
Aslında genel bir bakışla kullanıcıya daha geniş bir erişim imkanı sağlasa da jailbreak işlemi cihazlar için oldukça riskli unsurlar da taşır. Bunlara ek olarak güvenlik açısından da oldukça tehlikeli bir işlem olduğuna değinmek gerekmektedir.
Jailbreak Güvenli midir?
Jailbreak’in dezavantajlarına ek olarak güvenlik konusunda ayrı bir başlık açmak istedik. Çünkü jailbreak işlemi güvenlik açısından oldukça fazla risk taşımaktadır. Jailbreak işlemi sonrasında Apple’ın güvenlik açıkları için dağıttığı güncellemeler sizin cihazınıza ulaşmayacaktır. Bu nedenle cihazınız potansiyel tehlikelerle baş başa kalmaktadır.
Eğer kötü niyetli kişiler cihazınıza bir şekilde giriş yaparsa ürünün ciddi anlamda bir zarar görmesi olasıdır. Ayrıca sadece cihazın değil kişisel bilgilerinizin de zarar görmesi ve ortaya çıkması söz konusudur. Üstelik buradan ortaya çıkacak bir saldırı ağ üzerinden diğer teknolojik cihazlarınıza da zarar verebilir.
Genel anlamda kötü niyetli insanlar için bir zafiyet oluşturduğunu söylemek mümkündür. Bu nedenle güvenilir indirmeler yapmıyorsanız ve cihazınızda bir güvenlik açığı oluştuğunda müdahale edemiyorsanız jailbreak pek güvenilir değildir demek yanlış olmayacaktır.
Özetlemek gerekirse jailbreak uygulanmış bir cihaz fabrika çıkışı ayarlar ile kullandığınız bir aygıttan çok daha güvensiz ve saldırılara açıktır. Jailbreak ile sunulan imkanlar cazip gelse de bu riski almak tamamen kullanıcıya kalmıştır. Genel anlamda bakıldığında jailbreak’in getirdikleri, tehlikelerinin yanında çok daha kısıtlıdır.
Jailbreak ile birlikte bir virüs temizleme programı kullanmak da bir seçenektir. Bu tüm tehlikeleri ortadan kaldırmasa da etkisi olacağından emin olabilirsiniz. Telefondan ya da diğer cihazlardan virüs temizleme işlemlerini öğrenmeniz büyük önem teşkil etmektedir.
Jailbreak Yasal mıdır?
Kullanıcıların kafasına takılan önemli bir diğer soru ise jailbreak kullanmanın yasal olup olmadığıdır. Bu konuda Apple tarafından yapılan resmi bir açıklama şirketin destek sayfasında bulunmaktadır. iOS üzerinde yapılan “yazılım kırma” yani jailbreak işleminin yasa dışı olduğu hakkında herhangi bir ibare bu açıklamada bulunmamaktadır.
Ancak Apple’ın belirttiğine göre jailbreak uygulanmış bir yazılım lisans sözleşmesini ihmal etmektedir. Bu durumun olumsuz etkisi ise kendisini servis noktasında gösterir. Jailbreak’in dezavantajları arasında sayabileceğimiz bu unsur ürünün garanti kapsamı dışına çıkmasına neden olur.
Bir başka deyişle jailbreak uygulanmış bir cihaz servise gönderildiğinde Apple’ın ürünü reddetme ihtimali bulunmaktadır. iOS üzerinde yetkisiz bir şekilde değişiklik yapmanın sözleşme ihlali olması Apple’ın önemle vurguladığı bir noktadır.
Jailbreak işlemi sonrasında yazılım sisteminin ve aygıtın doğru bir şekilde çalışmaması sonucunda servis, cihazı tamir etmeyebilir. Bu nedenle jailbreak işlemi uygulanmış cihazların önemli bir noktada standart cihazlardan ayrıldığını belirtmek gerekli.
Kısaca ifade etmek gerekirse jailbreak uygulamak yasa dışı bir eylem değildir. Ancak Apple ile olan sözleşme ihmal edildiğinden ürünün garanti kapsamı dışına çıkması söz konusudur. Bu nedenle jailbreak uygulamadan bu riski aldığınızdan emin olmanızı öneririz. Sonrasında yaşanacak olumsuz bir durum aygıtınızın kullanılamaz hale gelmesine neden olabilir. Böyle bir durumda garanti desteği alamama ihtimalinizin mevcut olduğunu unutmayın.
Jailbreak Nedir: Genel Değerlendirme
Bu içeriğimizde oldukça merak edilen jailbreak nedir konusuna değindik. iPhone, iPad ve iPod gibi cihazlarda yazılım kırmaya verilen bu işlemin detaylarını size açıklamaya çalıştık. Bu işlemin avantajları olduğu gibi dezavantajları olduğunu da tekrardan belirtelim.
Jailbreak işleminin avantajları arasında; normal şartlarda Apple’ın izin vermediği App Store dışında uygulama yükleme, daha fazla kişiselleştirme seçeneği, daha özgür bir işletim sistemi kullanma imkanı ve operatör seçenekleri üzerinde düzenleme yapma gibi unsurlar yer alıyor.
Bu işlemin avantajları her ne kadar kulağa hoş gelse de aslında dezavantajları çok daha korkutucu noktalara ulaşabiliyor. Tüm dezavantajlarından önce jailbreak ciddi bir güvenlik sorunu oluşturabiliyor. Apple’ın düzenli olarak gönderdiği ve güvenlik açıklarını kapattığı yazılım güncellemeleri jailbreak uygulanmış cihazlara ulaşmıyor.
Bundan kaynaklı olarak cihazın olası bir saldırı ile karşılaşması durumunda çok daha savunmasız kalması muhtemel. Ayrıca App Store dışından yüklenen uygulamaların da Apple tarafından denetlenmemesi, bu risk durumunu tetikliyor. Bu uygulamalar nedeniyle aygıtın karşılaştığı durumlardan bir başkası ise pilin daha hızlı tükenmesi oluyor. Jailbreak uygulanan cihazların Apple’dan güncelleme almadığını da belirtmek gerek.
İçeriğimizde değindiğimiz bir diğer konu ise jailbreak’in yasal olup olmadığıydı. Apple, resmi olarak bu işlemin yasa dışı olmadığını belirtmiyor. Ancak jailbreak uygulanmış cihazların yazılım sözleşmesini ihlal etmesinden dolayı garanti kapsamı dışında kaldığını belirtiyor.
Jailbreak yapılmış bir cihazı geri döndürmek de mümkündür. Bu nedenle jailbreak yaptıktan sonra kapının tamamen kapanması söz konusu değildir. Dileyen kullanıcılar jailbreak işlemini terse döndürmek için fabrika ayarlarına döndürme işlemini uygulama imkanına sahiptir. Buna ek olarak iCloud yedeklemesi kullanmak gibi yöntemler de cihazı normal sürümüne döndürecektir.
Jailbreak uygulamak konusundaki riskin tamamen kullanıcıya ait olduğunu unutmayın. Eğer cihazınıza jailbreak uygulamaya karar verdiyseniz cihazınızda bir virüs temizleme programı bulundurmanızı da öneririz. Ayrıca bu konuda tecrübeli değilseniz cihazınıza zarar vermemek için daha bilgili bir kişiden yardım almanızı tavsiye ediyoruz. Jailbreak işlemi hakkındaki sorularınızı ve içeriğimiz ile ilgili görüşlerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın!
