Oynadığımız oyunları hep yüksek grafiklerde oynamak istiyoruz. Fakat bazen buna ekran kartımız ya da diğer donanımlarımız izin vermiyor. Hal böyle olunca biz de elimizdekilerle yetinmek zorunda kalıyoruz. Oynayacağımız oyunu açıp ayarlar kısmına girdiğimizde birden çok ayar bizi karşılıyor. Bu özelliklerden birisi olan VSync nedir? Nasıl çalışır, oyun performansını nasıl etkiler sizler için açıkladık.
Görüntü kalitesi ayarlarını yaparken bir ayar özellikle dikkatimizi çekiyor. Tam olarak ne yapacağımızı da bilmiyoruz. O ayarın adı VSync. “Koyduklarına göre iyi bir şey herhalde” diye düşündüğümüz zamanlarda bu ayarı genelde açıyoruz. Peki gerçekten de iyi bir şey mi?
Bu içeriğimizi okuduktan sonra oynadığınız oyunların ayarlar kısmında karşınıza çıkan VSync bölümünde ne yapmanız gerektiğini çok iyi öğreneceksiniz. Hatta VSync ile beraber G-Sync ve FreeSync teknolojilerine de değineceğiz. Bu sayede ekran kartınızın yazılımında bulunan bu ayarların da ne demek olduğunu öğreneceksiniz. Tabii tüm bunları sizlere çok basit bir dil ile aktarmaya çalışacağız.
VSync aslında oyunculara daha akıcı oyun deneyimi yaşatmak için hazırlanmış bir sistem. Fakat tıpkı filmlerde gördüğünüz nükleer maddeler gibi. Yanlış şekilde kullanılırsa felaket ile sonuçlanmıyor belki ama oyun performansımızı kötü yönde etkiliyor. Bu nedenle VSync ayarı nedir, ne zaman açmak daha mantıklı olur, bunları iyi bilmek gerekiyor. Çünkü bu ayarı açıp oyuna girdiğimiz zaman aslında her şey istediğimiz gibi gitmeyebilir.
Tabii bu oynadığımız oyunlarla da alakalı. Evde tek başınıza oturup Tom Clancy’s Ghost Recon Wildlands, Assassin’s Creed Valhalla ya da Sniper Ghost Warrior Contracts 2 gibi tek oyunculu oynanan oyunları oynuyorsanız bu durum sizi çok etkilemez.
Fakat birazdan bahsedeceğimiz gibi rekabetçi olarak adlandırılan Rainbow Six: Siege, Counter Strike: Global Offensive, Fortnite ya da PUBG gibi oyunları oynuyorsanız işte o zaman durum farklı. Şimdi hazırsanız önce VSync nedir, ondan bahsedelim.
İçindekiler
VSync Nedir?
İngilizce “vertical synchronization” kalıbının kısaltılmış halidir VSync. Türkçe karşılığı ise “dikey senkronizasyon” olarak geçiyor. Eğer konuya hakimseniz az çok ne işe yaradığını şimdiden anlamışsınızdır. Aslında oyun içerisindeki görüntü bozulmalarını önlemek amacı ile kullanılan bir teknoloji.
Bu teknolojiyi ilk olarak ekran kartı üreticileri geliştirdi. Bunun tek bir sebebi vardı. Ekran kartı ile monitör arasında bir uyuşmazlık söz konusuydu ve bu derhal çözülmeliydi. Çünkü ekran kartından gelen veriler montiör ile birlikte senkron halinde çalışmıyordu. Bu da “görüntü yırtılması” ya da diğer adıyla “ekran yırtılması” adını verdiğimiz sorunlara yol açıyordu.
Ekran kartı üreticilerinin geliştirmiş olduğu bu teknoloji sayesinde ekran kartından gelen veriler monitörde doğru bir şekilde işleniyordu. Bu sayede de oyunu oynarken herhangi bir görüntü yırtılması ile karşılaşmıyorduk. Peki bunda yanlış olan ne? Aslında buna değinmeden önce bilmeyenler için kısaca görüntü yırtılmasından bahsetmek iyi olacak.
Yukarıdaki görselde aslında net bir şekilde görüntü yırtılmasını görebilirsiniz. Fark ettiyseniz görüntü resmen iki farklı parça halinde. İşte oyun içerisinde meydana gelen bu duruma görüntü yırtılması, bir diğer adıyla ekran yırtılması diyoruz.
Bunu genelde bol aksiyonlu oyunlarda etrafa hızlıca bakarken fark ederiz. Her ne kadar anlık olarak ortaya çıksa da bu gibi durumlar oyun oynama kalitemizi olumsuz yönde etkiliyor. Hatta bir çok oyuncuyu YouTube, Twitch gibi benzeri platformlarda yayın yaparlarken görmüş olabilirsiniz. Böyle durumlarda ayarlara girip kısa bir sinir anından sonra tekrar oyuna geri dönerler.
Görüntü Yırtılmaları Canımızı Sıkıyor
Peki bu görüntü yırtılmaları neden oluşuyor? Biz oyunumuzu oynarken ekran kartı ile monitör kendi aralarında sürekli bir veri alışverişinde bulunuyor. Ekran kartımız görüntüleri “x kare hızında” monitöre iletir. Bu verilerin gönderim değeri ekran kartımızın kalitesi ile alakalıdır. Ekran kartının x kare hızında gönderdiği bu verileri monitörümüz de bize kendi tazeleme hızı kadar sunar.
Yani ekran kartımız isterse 200 kare hızında gönderim yapsın ama monitörümüz eğer ki 60Hz değerinde ise bize 60Hz değerinde görüntü aktarımı yapacaktır. İşte tam bu noktada görüntü yırtılması meydana geliyor.
Eğer ki ekran kartımızdan gönderilen “x kare tazeleme hızı” monitörümüzün tazeleme hızından yüksek ise ekranda görüntü yırtılmaları meydana geliyor. Daha basit bir deyişle ekran kartı 200 kare hızında gönderim yaptığı zaman monitör 60 kare hızını alıyor ve işliyor. O sırada ekran kartı daha önce göndermiş olduğu verinin üzerine bir veri daha gönderiyor. Monitörümüz o anda ne yapacağını şaşırıyor ve iki veri birbirine karışıyor.
VSync Ekran Yırtılmalarını Nasıl Engeller?
VSync teknolojisi ise bu ekran yırtılmalarını ortadan kaldırmak için var. Ekran kartımız ne kadar güçlü olursa olsun VSync teknolojisi sayesinde yırtılmalara neden olamıyor. Çünkü VSync ayarını açtığınız zaman FPS değeriniz monitörünüzün Hertz değerine sabitleniyor.
Örneğin RTX 3080 Ti gibi çok güçlü bir ekran kartınız var. Yanında da 60Hz değerinde giriş seviyesi bir monitörünüz mevcut. Eğer ki VSync ayarını açarsanız oyunda yırtılmalar olmadan rahatlıkla oynayabilirsiniz. Çünkü bu ayar sayesinde bir dengeleme söz konusu olacak. Fakat monitörünüz 60Hz değil de 144Hz değerinde ise o zaman sisteminizin bu FPS değerini vermesi gerekir.
VSync Her Zaman Yardımcı Olmuyor
Buraya kadar VSync nedir, nasıl çalışır bundan bahsettik. Hatta VSync ayarının daha çok olumlu yönlerinden bahsettik. Fakat bir de bunun kötü bir yanı var. Şimdi sıra bu kötü yanlarından bahsetmeye geldi. Aslında kötü yanı demek çok doğru olmaz. Çünkü VSync kendi içerisinde iyi bir teknoloji. Sadece doğru kullanmayı bilmek gerekiyor.
VSync teknolojisi bizim için görüntü yırtılmalarını engellerken bir yandan da oyun performansımızı olumsuz etkileyecek davranışlarda bulunuyor. Örneğin gecikme problemleri. Hatta daha çok “giriş” gecikme problemleri.
Giriş gecikmesi daha çok oyun oynarken kullanmış olduğumuz klavye, mouse gibi ekipmanlar ile ilgili. Şöyle ki, oyun oynarken kullandığınız klavye ya da fareye bastığınız zaman bunun ekrandaki etkisini daha geç görebilirsiniz. Çünkü yukarıda da bahsettiğimiz gibi monitörünüz saniye başına üretilen kareleri ekran kartında beklettiği için tepkiler de daha yavaş kalıyor.
Özellikle Counter Strike: Global Offensive, PUBG, Valorant, Rainbow Six: Siege gibi rekabetçi oyunlarda bu durum performansınızı olumsuz yönde etkileyebilir. Hatta bununla beraber FPS değeriniz de düşüyor.
Oyun oynarken bu sorunlarla karşılaştıysanız “Abi ben daha önce bastım ama yaa!” ya da “Adama sıkıyorum ama bir türlü denk gelmiyor, kesin hile yapıyor!” diye tepkileri muhtemelen vermişsinizdir ya da duymuşsunuzdur. İşte bunların tek sorumlusu VSync ayarının açık olması. Ve buna maalesef siz izin veriyorsunuz.
Buraya kadar anlattıklarımızdan çıkaracağınız en büyük ders şu: VSync ayarı sadece saniye başına üretilen kare miktarı eğer ki monitörün tazeleme hızından yüksekse işe yarıyor.
VSync Ayarını Açmak için Ekstra Bir Donanım Gerekir mi?
Bu teknoloji her türlü monitörde aktif olarak kullanılabilir. VSync, FreeSync ya da G-Sync gibi monitör desteğine ihtiyaç duyan bir teknoloji değil. Bu teknolojiyi kullanmak için ihtiyacınız olan tek donanım ekran kartı. Eğer ki bir ekran kartınız varsa bu yeterli olacaktır. Çünkü günümüzde üretilen bütün ekran kartları VSync teknolojisini destekliyor.
NVidia ve AMD ekran kartlarında yazılımlarının içerisinden VSync ayarını açmak ya da kapatmak mümkün. Fakat burada size tavsiyemiz sürekli açık tutmamanız yönünde. İhtiyacınız olan oyunlarda açarsanız daha az sıkıntı çekersiniz. Çünkü az önce bahsettiğimiz gibi FPS düşüklüğü, gecikme problemleri özellikle online oyunlarda eğer ki VSync açıksa canınızı sıkacaktır.
G-Sync ve FreeSync, VSync’ten Ne Kadar Farklı?
G-Sync Nvidia tarafından geliştirilen, FreeSync ise AMD tarafından geliştirilen bir teknoloji. Bu nedenle G-Sync teknolojisini sadece Nvidia ekran kartlarında, FreeSync teknolojisini ise sadece AMD ekran kartlarında kullanabilirsiniz. Tabii bir de kullanılan monitörün de bu teknolojileri desteklemesi gerekiyor.
Her iki teknoloji de aslında VSync teknolojisi ile aynı mantığa sahip. Fakat çalışma prensipleri oldukça zıt. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi VSync ekran kartı ve monitör arasındaki senkronizasyonu ekran kartı üzerinden sağlıyor. Ama G-Sync ve FreeSync teknolojileri bu senkronizasyonu monitör desteği ile ortaya çıkarıyor.
Hem FreeSync hem de G-Sync bu teknolojiyi aslında oldukça basit bir şekilde açıklıyor. Her iki teknolojiyi destekleyen monitörler dinamik tazeleme hızına sahip. Bu, monitörlerin tazeleme hızlarının anlık olarak değişebildiğini gösteriyor. Yani oyun içerisinde anlık olarak yaşanan büyük orandaki FPS değişimleri görüntüde yırtılmalar oluşmasına sebep olmuyor.
Bu açıdan bakılacak olursa G-Sync ve FreeSync aslında VSync teknolojisinden daha iyi bir teknolojiye sahip. Ve eğer ki bir seçim yapmak durumunda kalırsanız ekran kartınızın türüne göre G-Sync veya FreeSync’i VSync karşısında öncelikli olarak seçmelisiniz.
VSync’i Açalım mı Yoksa Açmayalım mı?
Bunun cevabı aslında oynadığınız oyuna göre değişkenlik gösteriyor diyebiliriz. Eğer ki yüksek tempolu bir oyun oynamıyorsanız (The Sims benzeri daha sakin oyunları buna örnek olarak gösterebiliriz) ve aldığınız FPS değeri monitörün tazeleme hızından yüksekse o zaman açmalısınız. Çünkü VSync oyun performansınızı görüntü kalitesi konusunda daha olumlu olarak etkileyecektir.
Ancak yüksek tempolu hatta rekabetçi oyunlar oynuyorsanız (Counter Strike: Global Offensive, Valorant, PUBG, Rainbow Six: Siege gibi oyunları örnek gösterebiliriz) o zaman kapatmalısınız. Çünkü FPS kaybı, gecikme problemlerim oyununuzu negatif yönde etkileyecektir.
Giriş gecikmesinden yaşayacağınız performans kaybınız anlık bir sinir ile size yeni bir klavye ya da fare aldırabilir. O nedenle VSync’in kapalı kalması sizin için daha sağlıklı bir çözüm olacaktır.
“VSync Nedir? Oyun Performansını Nasıl Etkiler?” isimli içeriğimizde sizlere çok basit bir dille bu teknolojinin ne olduğundan, avantajlarından ve dezavantajlarından bahsetmeye çalıştık. Bunu yaparken de teknik detayları atlamamaya özen gösterdik. Umarız sizler için aydınlatıcı bir içerik olmuştur.
Bu içeriği okuduktan sonra artık VSync teknolojisi hakkında daha fazla bilgiye sahipsiniz. Hangi oyunlarda açmanız ya da açmamanız gerektiğine siz karar vereceksiniz. Bu arada G-Sync ve FreeSync teknolojilerini de araştırmanızda fayda var.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere aslında hem G-Sync hem de FreeSync teknolojisi VSync teknolojisine göre daha iyi bir performans sunmaktadır. Ekran kartı ayarlarınızdan mutlaka kontrol edin.
Bu arada VSync teknolojisini daha detaylı olarak görmek isterseniz aşağıdaki video size biraz daha yardımcı olabilir. Videoda GTA 5, Fortnite, Counter Strike: Global Offensive, Apex Legends, Call of Duty: Warzone ve Battlefield 5 oyunları üzerinden gösteriliyor. Oyunların açıldığı sistemi de belirtmekte fayda var.
Intel i9 10850K işlemci, Nvidia RTX 2080 ekran kartı, 16 GB 3200Mhz RAM ve 256 GB’lık Samsung Evo SSD bulunuyor. Bunları belirtiyoruz çünkü FPS değerlerini buradan baz alabilirsiniz. Bu videoyu izleyerek rahatlıkla VSync teknolojisinin oyunlar üzerindeki etkisini görebilirsiniz.
