Sanayi Devrimi ve sonrasında, metal bazlı madenlere ihtiyaç her zamankinden çok daha fazla artmaya başladı. Çünkü, üretim aşamasında bu metaller sıklıkla kullanılıyordu. Ancak günümüzde, dünya nüfusunun artması, sanayileşme ve tüketim toplumu olmanın getirdiği dezavantajlar nedeni ile bu madenler bizim ihtiyacımızı yeteri kadar karşılayamıyor. Bunun bir çözümü var mı? Evet; asteroit ve uzay madenciliği.
Dünyanın kaynakları neredeyse tükenmiş durumda ve yaşlı gezegenimiz alarm vermeye başladı. Uzmanlar, önümüzdeki 50 yıl içinde önemli olan elementlerin bir çoğunun artık bulunmaz hale geleceği konusunda bizi uyarıyor. Bu sebeplerden dolayı, uzay çalışmaları konusunda gelişmiş olan ülkelerin bir çoğu gözünü gökyüzüne dikmiş durumda.
İçindekiler
Uzay Madenciliği Mümkün mü?
Kısa bir cevap vermek gerekirse, evet mümkün.
1967 yılında, 104 farklı ülkenin imzası ile Washington’da kabul edilen “Dış Uzay Anlaşması” gereğince, aslında herhangi bir ülke ya da özel bir kurum uzayda bulunan kaynakları işletemiyordu. 1979’da kabul edilen ve farklı ülkelerin imza attığı Ay Sözleşmesi’ne göre ise, Ay ve tüm gök cisimlerin sahip oldukları doğal kaynakların insanlığın ortak mirası olduğu kabul edilmişti.
Ancak, sonrasında yapılan çeşitli yasal değişiklilerle birlikte, uzaydaki gök cisimlerine ait kaynakların insanlığın yararına kullanılması için uzay ve asteroit madenciliğinin önü açılmış oldu. 2015 yılında Amerika’da çıkarılan Space Act isimli yasa ile Amerikan vatandaşlarına uzayda ticari maden araştırmaları yapma ve bulmaları halinde de madenleri çıkarma hakkı getirildi.
Tabii bu durum “Dış Uzay Anlaşması” şartlarına uymadığı için pek hoş karşılanmadı. Özel şirketlerin ve NASA’nın, yasadan faydalanıp uzay araştırmalarına, daha doğrusu uzayda maden aramaya başladığı söyleniyor.
Konunun yasal olarak değerlendirilmesi haricinde dikkat edilmesi gereken çok önemli başka bir etken var; araç ve ekipmanlar.
NASA’da görev alan ünlü Türk astrofizikçi Dr. Umut Yıldız, 2020 Ocak ayında yayınlanan, konuyla ilgili yaptığı euronews röportajında, uzay madenciliğinin henüz pek de mümkün olmadığını söylüyor. Günümüzde yeniden kullanılabilir roketlerin sayıca az olduğunu vurgulayan Yıldız, geniş çaplı uzay madenciliği çalışmaları için rekabet ortamının oluşmadığını da belirtiyor.
Günümüzde yaşayan çoğu insanın uzay madenciliğine tanık olamayacağını düşünen bilim insanı, bu fikirlerin oluştuğunu ancak somut adımların şimdilik pek yaygın olmadığını ifade ediyor.
Tüm bu söylediklerimizin özeti, uzay ve asteroit madenciliği mümkün; ancak günümüze yakın bir tarihte bir iş koluna dönüşmesi beklenmiyor.
Uzayda Hangi Madenler Var?
Asteroitler, gezegenimizde bulunan çoğu değerli ve kullanışlı metali barındırıyor. Bu elementler arasında sayabileceğimiz başlıca madenler:
- altın,
- kobalt,
- demir,
- manganez,
- nikel,
- osmiyum,
- paladyum,
- platin.
Görüldüğü üzere, insanlar tarafından çeşitli sektörlerde kullanılan değerli elementleri uzayda da bulabiliyoruz. Bu nedenle uzay madenciliği, insanlık için oldukça önemli bir gelişme olarak görülüyor. Ayrıca, bu madenlerin son derece değerli olduğunu tekrar hatırlatalım.
Dünya üzerindeki kaynaklarımız gün geçtikçe daha sınırlı bir hale geliyor. Emin olduğumuz bir şey var; gezegenimizdeki bu kaynaklar bir gün tükenecek. Ayrıca, bu kaynakların tekrar oluşması yüzlerce hatta binlerce yıl alıyor. Bu nedenle uzay madenciliği alanında yapılacak çalışmalar çok büyük önem teşkil ediyor.
Uzayda bulunan bu madenlerin işlenmesi konusu da son derece önemli. Bunun için farklı alternatifler mevcut. Bunlardan birisi maden işleme tesislerinin doğrudan uzaya kurulması oluyor. Böylece, madenler hızlı bir şekilde işlenebilir.
Buna ek olarak, çıkarılan ham elementlerin gezegenimize getirilmesi de söz konusu. Bu seçenek dahilinde, madenler Dünya’da işlenebilir. Bir başka öneri, madenlerin bulunduğu asteroiti taşımak. Dünya, Ay ya da Uluslararası Uzay İstasyonu yörüngesine taşınacak asteroit, madencilik için daha elverişli bir hale gelebilir.
Uzay Madenciliği Nasıl Yapılacak?
Uzay ya da asteroit madenciliğinin yapılabilmesi için bazı teknikler mevcut. Bu teknikler, farklı maden, metal veya elementlerin çıkarılması için uygulanabiliyor. Bunlardan birisi, yüksek metal içeriğine sahip elementlerin mıknatısla yakalanması.
Önemli bir başka teknik, madencilik yapılacak asteroit üzerinde birtakım mühendislik çalışmaları gerektiriyor. Dünya’daki madenlere benzer bir çalışma alanı asteroit yüzeyinde kazılabilir ve kaynaklara erişim sağlanabilir. Buna ek olarak, yüzeyde bulunan madenler ve elementler kepçe veya benzeri aletlerle çıkarılabilir.
Bilim insanları, yüksek ısı sayesinde de bazı asteroitlerden maden çıkarılabileceği görüşündeler. Mineraller ve su gibi bazı maddelerin bulunduğu asteroitlerin yüksek dereceli ısı ile madenciliğe elverişli olduğu biliniyor.
Yukarıda saydığımız geleneksel aletlerle yapılan madencilik haricinde farklı yöntemler de mevcut. Bunlardan birisi de Mond işlemi. Özellikle nikel ve demirin çıkarılması konusunda oldukça işlevsel bir yöntem olan Mond işlemi kısaca, birtakım kimyasal süreçleri içeriyor. Yüksek basınçlara maruz kalan elementler maden oluşumunu sağlıyor. Ayrıca, platin ve altın gibi bazı değerli madenleri de kalıntı olarak bırakıyor.
Tüm bu yöntemlere ek olarak, teknoloji ve robotlar ile de uzay madenciliği yapmanın hiç abartı olmayacağını düşünüyoruz. Halihazırda hareket kabiliyeti yüksek robotlar piyasaya sürülüyor. Üretim sürecinin her bir parçasında da robotlarla karşılaşmak mümkün. Bu nedenle, uzay madenciliği konusunda da gelişmiş robotların yer alacağını söylemek yanlış olmayacaktır.
