İlk olarak içten yanmalı motorun geliştirilmesinden sonra ortaya çıkan zeplinler; şişirilebilir hava bölmeli ve sert olanlar dahil olmak üzere bütün motorlu, hafif, hava gemileri için kullanılan terimdir. 1895’te Almanya’da, 1899’da ise Amerika Birleşik Devletleri’nde patentlenen zeplinler tasarımının başarısından dolayı da o dönemde yaygın olarak kullanılmaya başlandı.
İçindekiler
Zeplinler Nasıl Üretilir?
Zeplinin tasarımındaki temel özellik enine halkalardan ve birkaç ayrı gaz torbası içeren uzunlamasına kirişlerden oluşan kumaş kaplı sert metal çerçevesiydi. Bu tasarım, zeplinlerin diğer hava gemilerine göre çok daha büyük olmasını sağlıyordu. Birinci Dünya Savaşı sırasında zeplinlerin tasarımı daha aerodinamik bir hal almaya başladı.
Büyüklüğünü düşündüğümüz zaman aklımıza şu soru geliyor: 1930’larda bu kadar büyük bir şey nasıl inşa edildi? İlk yapılan zeplin, kauçuk kumaştan yapılmış, 11.300 metreküp hidrojenle doldurulmuş, 17 gaz hücresi içeriyordu. Geminin altında güç üreten iki gondol ve su soğutmalı bir sistem bulunuyordu. Zeplinin ana versiyonunun asıl sorunu hareketin bir ağırlık tarafından kontrol edilmesiydi. Bu da manevra yapmayı çok zorlaştırıyordu. Sonradan yapılan daha aerodinamik tasarımlarla daha hızlı ve daha hafif bir zeplin elde edildi. Ayrıca yeni tasarımlarda zeplinler eskisine göre neredeyse 8 kat daha fazla güç üretebiliyordu.
Zeplinin Kısa Tarihi
Zeplinler, zeplin babası olarak bilinen Kont Ferdinand von Zeppelin tarafından üretilen sert hava gemileriydi. Yıllar önce, ucuz uçak biletleri bile hayal edilemezken, zeplinler gökyüzüne hükmediyordu. İlk zeplin 1899 kışında geliştirildi. 1900 yazında ise tam 18 dakika süren ilk uçuşunu gerçekleştirdi.
Yolcu taşıyan sivil zeplinler de üretilmişti. Dünyadaki ilk yolcu havayolu olan DELAG, başta sadece gezi turları yapan insanlı uçuşlar gerçekleştiriyordu. Sonrasında 1919 senesinde Bodensee adlı bir zeplin Berlin’den Güney Almanya’ya ilk uzun uçuşunu planladı. Trenle gidildiğinde yaklaşık 20 saat süren yolculuk zeplin ile 6 saat kadar sürdü. Toplamda 103 uçuş gerçekleştiren ve 2500 yolcu taşıyan bu ilk sivil zeplin, uçakların da öncüsü oldu. 1920’lerin sonuna doğru iyice geliştirilen zeplinler 1930’larda artık çok popülerdi.
Birinci Dünya Savaşı geldiğinde ise zeplinler bombalama operasyonlarında kullanılmaya başlandı. Zeplinlerin popülaritesi 1936 senesinde yaşanan bir facia ile son buldu.
Zeplinler Neden Artık Kullanılmıyor?
Hava gemileri zeplinler, 20. yüzyılın başlarında oldukça çekici bir hava yolculuğu şekli olarak görülüyordu. Ayrıca askeri uçaklar olarak da önemli bir rol oynamışlardı. 1930’lara gelindiğinde artık lüks hava gemileri teknolojik bir mucize olarak görülüyor ve başarılı bir şekilde Atlantik Okyanusu’ndan geçebiliyordu. Hatta o dönemde Empire State Binası’nın kulesinin bir zeplin iskelesine dönüştürülmesi üzerine tasarımlar yapıldığı söyleniyor.
Fakat bütün bunlar; 6 Mayıs 1937’de yapılmış en büyük zeplin olma özelliği taşıyan LZ 129 Hindenburg isimli zeplinin patlamasıyla sona erdi. 3 Mayıs 1937’de Atlantik üzerinden yolculuk yapmak üzere Frankfurt Almanya’dan ayrılan Hindenburg, 36 yolcu ve 61 mürettebat üyesi taşıyordu. Lakehurst’ta demirlemeye çalışırken bir kıvılcımın hidrojeni tutuşturmasıyla alevler içinde kaldı. 13 yolcu ve 21 mürettebat ayrıca yer ekibinden bir sivilin de öldüğü kazada kalan herkes ağır yaralandı.
Aslında en ölümcül zeplin felaketi bu değildi fakat en dramatik olanıydı. Hindenburg felaketi, yolcu hava gemileri çağını neredeyse bir gecede sona erdirdi.
O zamandan beri, teknolojik gelişmeler uçakların ve helikopterlerin havacılığa hakim olmasına izin verdiği için zeplinlerin kullanımı da son derece sınırlı kaldı. Bu da zeplinlerin sahip oldukları sorunların çözülmesini zorlaştırdı. Büyük hacimleri nedeniyle zeplinlerin uçaklar gibi herhangi bir yere hızlanarak gitmesi için çok fazla enerji harcaması gerekmekteydi. Ayrıca hava gemileri zeplinler, hava durumundan çok fazla etkilenmekteydi. Hacimlerine nispeten çok az taşıma kapasitesine sahip zeplinler ayrıca uçaklara göre oldukça yavaştı. Bunlar da zeplinlerin yerini uçakların almasının sebeplerinden diyebiliriz.
Günümüzde zeplinlerin birçoğu reklam panoları olarak, spor etkinliklerinde gösteri amacıyla ve hava fotoğrafçılığında kullanılıyor. Şu anda dünya çapında faaliyet gösteren zeplin sayısı ise 25 gibi oldukça az bir sayı.
👍