.NET Framework Nedir?

Bilgisayarlar, günümüzde en çok kullanılan teknolojik cihazlar arasında yer alıyorlar. Eğer bilgisayarınızı aktif bir şekilde kullanıyor ve bazı yazılımlar indiriyorsanız daha önce .NET Framework terimi ile karşılaşmış olmanız muhtemel. Özellikle de Windows için bir yazılım geliştirmeyi planlıyorsanız bu terimi mutlaka görmüşsünüzdür. Peki .NET Framework nedir? Bu sistem nasıl çalışır ve ne için kullanılır?

Sizler için hazırlamış olduğumuz bu içerikte .NET Framework nedir sorusunu yanıtlamaya çalışacağız. Bu sorunun yanıtını daha iyi anlamanız için bu sistemin nasıl çalıştığından söz edeceğiz. Bunun yanı sıra .NET Framework sisteminin neden kullanıldığına değineceğiz. Aynı zamanda yazılım geliştiricilerin bu sistemi kullanmaları için nedenlerden bahsedeceğiz. İçeriğimizi okuyarak .NET Framework ile ilgili merak ettiklerinize yanıt bulabilirsiniz ve bilgisayarınızda yer alan bu sistemin sürümünü nasıl öğreneceğiniz hakkında bilgi alabilirsiniz.

İçindekiler

Günümüz dünyasında bilgisayar kullanımı oldukça yaygın. Bu cihazlar, içerisine indirdiğimiz yazılım ve programlar ile birlikte pek çok işi gerçekleştirmemize olanak tanıyor. Bunun yanı sıra yüklediğimiz oyunlar sayesinde eğlenceli vakit geçirmek de mümkün hale geliyor. Eğer aktif bir şekilde bilgisayar kullanan biriyseniz bazı yeni terimlerin hayatınıza girmiş olması muhtemel. Özellikle de bilgisayarınıza farklı yazılımlar indiriyorsanız .NET Framework mutlaka rastlamış olduğunuz terimler arasında yer alıyor.

Eğer daha önce bu terimin ne olduğu hakkında bir bilginiz yoksa .NET Framework nedir sorusunun yanıtını merak ediyor olabilirsiniz. Ancak bunun ne olduğunu açıklamadan önce “framework” kavramını açıklamakta fayda var. En basit hali ile açıklamak gerekirse framework, bünyesinde çeşitli arayüzler ve kod kütüphaneleri barındıran paketler olarak karşımıza çıkıyor. Bu paketler, uygulama ve yazılım geliştirmek isteyenler için geliştiriliyor.

.NET Framework de tıpkı diğer paketlerde olduğu gibi bir yazılım geliştirme platformu olarak tanımlanıyor. .NET Framework, Windows’un geliştirdiği bir sistem olarak karşımıza çıkıyor. Sistemin temel amacının ise Windows uygulamalarını oluşturmaya ve çalıştırmaya olanak tanımak olduğunu söyleyebiliriz. İlk kez 2002 yılında hayatımıza giren bu sistem yazılım geliştiriciler için pek çok kolaylık sağlıyor.

Sistemin yazılımcılara sağladığı kolaylıkların en temel nedeni kendi geliştirici araçlarını içeriyor olması. Bunun yanı sıra .NET Framework, “Framework Class Library” adı verilen paylaşımlı bir kütüphaneyi de geliştiricilere sunuyor. Üstelik bu kod kütüphanesi çeşitli fonksiyonları dahili olarak çalıştırıyor. Aynı zamanda bu sistem C#, C++, F# ve Visual Basic gibi önemli programlama dillerini de destekliyor.

Bu sistem en başta yalnızca Windows tabanlı yazılımlar geliştirmek için tasarlanmıştı. Ancak günümüzde .NET Framework, pek çok farklı platformda uygulama geliştirmek için kullanılabiliyor. Bu sistem ile web tabanlı ya da form tabanlı yazılımlar oluşturmak mümkün hale geliyor. Üstelik Windows’a özgü bir .NET sürümü olan .NET Framework tamamen açık kaynaklı bir platform. Bu durum, platformun tümüyle ücretsiz olarak kullanılmasına olanak tanıyor.

.NET Framework Nasıl Çalışır?

Microsoft .NET Framework nedir sorusunu daha iyi anlamak için bu sistemin nasıl çalıştığına değinmekte fayda var. Ancak sistemin nasıl çalıştığını anlatmaya geçmeden önce platformun temel mimarisini açıklamanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Böylece .NET Framework’ün tam olarak ne işe yaradığını kavramanız da mümkün hale gelecektir.

Sistemin ana mimarisine baktığımızda temel olarak iki odak noktası olduğunu görüyoruz. Bunlardan biri kodun yazıldığı dilden büyük ölçüde bağımsız olması iken diğeriyse benimsenmenin kolay olması olarak karşımıza çıkıyor. Bu iki bileşenden ilki, sistemin farklı platformlara taşınabilir olması ile ilişkilidir. Diğeri ise sistemin yeni işlev ve özellikleri programa dahil etmeyi kolaylaştırma özelliği ile ilgilidir.

Dolayısıyla .NET Framework mimarisinin farklı programlama dillerini bütünleştiren bir yürütme ortamı sağladığını söyleyebiliriz. Sistemin çalışması ise yazılımın desteklenen dillerden biri ile yazılması, Common Intermediate Language (CIL) tarafından derlenmesi ve Common Language Runtime (CLR) tarafından yürütülmesi ile mümkün hale geliyor. Yani .NET Framework sisteminin çalışma prensibini şu şekilde bir özet geçebiliriz:

Yazılım geliştiriciler .NET Framework aracılığı ile yazılım ve uygulamaları desteklenen bir dilde kodluyor.
Ardından Common Intermediate Language (CIL), ortak kullanım sağlamak için bu kodları derliyor.
.NET uygulamalarının çalışmasına olanak tanıyan yürütme motoru olan CLR ise derlenen bu kodları okuyor. Böylece okunan kodlar makine koduna dönüştürülerek yazılım çalıştırılıyor.

.NET Framework Neden Kullanılır?

İçeriğimizin bu kısmına kadar .NET Framework sisteminin ne olduğunu ve nasıl çalıştığını açıkladık. Rehberimizde de söz ettiğimiz gibi bu sistem Windows yazılımları geliştirmek için kullanılıyor. Bunun yanı sıra Windows işletim sistemine sahip pek çok cihazda da halihazırda yer alıyor. Ancak bir yazılım geliştiricisi değilseniz bilgisayarınızda yer alan .NET Framework sisteminin ne işe yaradığını merak ediyor olmanız muhtemel. Gelin bu sorunun yanıtına birlikte göz atalım.

Elbette standart bir kullanıcının .NET Framework hakkında bir bilgiye sahip olmasına çok da gerek yok. Çünkü bu sistem temel olarak yazılım geliştiricileri ilgilendiriyor. Ancak her ne kadar geliştiriciler için olsa da aslında kullanıcılar için de oldukça önemli olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü bilgisayarlarınıza indirmiş olduğunuz yazılım ve programlar ancak bu sistem sayesinde çalışır hale geliyor.

Rehberimizde de detaylı bir şekilde açıkladığımız gibi .NET Framework sistemi, Common Language Runtime (CLR) adı verilen bir yürütme motorunu kullanıyor. Bu sayede bilgisayarınız indirmiş olduğunuz yazılımın kodlarını okuyabiliyor. Böylece de yazılımın çalışması mümkün hale geliyor. Dolayısıyla .NET Framework yalnızca bir yazılımı geliştirmek için gerekli değil. Bu sistem, aynı zamanda yazılımları çalışmak konusunda da önemli rol oynuyor.

.NET Framework Kullanmanın Avantajları Nelerdir?

Yazılım geliştirmek için kullanılan tek framework elbette .NET Framework değil. Ancak dünya üzerinde en çok kullanılanlardan biri olduğunu söylemek mümkün. Sahip olduğu özellikler ve farklı türde yazılımlar geliştirmeye olanak tanıyor olması sayesinde .NET Framework pek çok yazılımcı tarafından tercih ediliyor. Günümüzün en sevilen yazılım geliştirme sistemlerinden biri olan .NET Framework pek çok avantajı beraberinde getiriyor. İçeriğimizi okumaya devam ederek bu avantajlar hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Dil Uyumluluğu

.NET Framework sisteminin en büyük avantajlarından biri dil uyumluluğu olarak karşımıza çıkıyor. Bu sistem birden fazla yazılım dilini destekliyor. Böylece yazılım geliştiricilerin istedikleri dilde kodlama yapmalarına olanak tanıyor. Bu sayede hangi yazılım dili ile yazılmış olursa olsun, programın Windows üzerinde uyumlu bir şekilde çalışması mümkün hale geliyor. .NET Framework tarafından desteklenen bazı dilleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkün:

C#
C++
F#
Visual Basic
Visual COBOL
IronPython
IronRuby

Ancak sistemin desteklediği tek programlama dilleri burada saydıklarımız değil. .NET Framework burada adı geçmeyen pek çok farklı programlama dilinde de yazılım geliştirmeye olanak tanıyor.

Taşınabilirlik

İçeriğimizin en başında söz ettiğimiz gibi .NET Framework sistemi, hayatımıza ilk girdiği yıllarda Windows tabanlı yazılımlar oluşturmak için kullanılıyordu. Ancak şu anda bunun büyük oranda değiştiğini söyleyebiliriz. Hızla gelişen .NET Framework, günümüzde pek çok farklı platform için yazılım geliştirmeye de olanak tanıyor. Şu anda bu sistemi kullanarak tüm büyük işletim sistemlerinde çalışan yazılımlar kodlamak mümkün. Üstelik sistemin bu özelliği, farklı işletim sistemlerinde rahatlıkla çalışan yazılımlar ortaya çıkarmayı da mümkün hale getiriyor.

Geniş Kod Kütüphanesi

.NET Framework sistemini ön plana çıkaran önemli özelliklerinden biri de geniş bir sınıf kitaplığına sahip olması olarak karşımıza çıkıyor. Bu kitaplık, daha önceden test edilmiş ve sorunsuz bir şekilde çalışan pek çok kodu içerisinde barındırıyor. Bu kodlar sayesinde geliştiricilerin bazı şeyleri sıfırdan yapmasına gerek kalmıyor. Bu sayede de yazılım geliştirme süreçlerinin hızlanması mümkün hale geliyor. Sistemin geniş kod kütüphanesi sayesinde yazılım geliştiriciler daha kısa sürede programlar ortaya çıkarabiliyor.

Güvenilirlik

.NET Framework 2002 yılından beri hizmet sunuyor. Açık kaynak kodlu olan bu sistem hayatımıza girdiği ilk günden bu yana pek çok büyük yazılımın geliştirilmesi için kullanıldı. Bu süreç aynı zamanda kendisinin de büyük oranda gelişmesini sağladı. Bu nedenle söz konusu güvenilirlik olduğunda, bu sistemin rakiplerinin çok daha ilerisinde olduğunu söylemek mümkün.

Güvenlik

Yazılım geliştirmek, güvenliğinin maksimum derecede sağlanmasını gerektiriyor. Böylece geliştirme ortamı kötü amaçlı eylemlere karşı dirençli hale geliyor. NET Framework, bu konuda oldukça etkili bir sistem olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü sistem kaynak kodlarına erişim izni vermeden önce bir doğrulama süreci istiyor. Yalnızca uygulamanın doğrulanması halinde kişinin bu kodlara erişmesi mümkün hale geliyor. Bu da hem geliştirme sürecinin hem de yazılımın kendisinin daha güvenli hale gelmesini sağlıyor.

Hız

.NET Framework, rakiplerine kıyasla çok daha yüksek hıza sahip olması ile ön plana çıkıyor. Böylece web tabanlı uygulamalar için sıklıkla tercih ediliyor.

Sürüm Uyumluluğu

.NET Framework sisteminin pek çok farklı sürümü mevcut. Ancak tüm bu sürümler birbirleri ile uyumlu olarak çalışıyor. Bu sayede eski sürümlerde yazılan tüm kodlar diğer sürümde sorunsuz şekilde çalışıyor.

Bellek Yönetimi

.NET Framework sisteminde bellek yönetimi de Common Language Runtime (CLR) tarafından sağlanıyor. CLR, düzenli aralıklarla sistemi kontrol ediyor. Böylece artık kullanımda olmayan sistem kaynaklarını otomatik olarak belirlemek mümkün hale geliyor. Kullanılmayan bu kaynaklar ise yine CLR tarafından kapatılıyor.

Kolay Dağıtım

Bir yazılımı geliştirmekte olduğu kadar dağıtmakta da kolaylık oldukça önemli. NET Framework, uygulamaların paketlenmesini kolaylaştıracak çeşitli araçlar sunuyor. Üstelik bu paketler dağıtılmaları halinde otomatik olarak kuruluyor.

Side-by-side Yürütme Olanağı

.NET Framework, birden fazla Common Language Runtime sürümünün aynı anda çalışmasına olanak tanıyor. Bu özelliği, yazılım geliştiricilerin uygulamaları farklı sürümlerde test etmesini mümkün hale getiriyor. Böylece farklı sürümler rahatlıklar karşılaştırılıyor ve olası sorunlar ortadan kaldırılabiliyor.

Erişilebilirlik

Rehberimizde de söz ettiğimiz gibi .NET Framework tamamen ücretsiz. Bu nedenle de herkes tarafından erişmesi oldukça kolay bir yazılım geliştirme platformu olarak karşımıza çıkıyor.

.NET Framework Sürümü Nasıl Öğrenilir?

.NET Framework sürümü, teknoloji kullanıcıları için önemli olabilmektedir. Sahip olduğunuz .NET Framework sürümünü öğrenmek oldukça kolaydır. Windows cihazlarda hangi .NET Framework sürümünü kullandığınızı öğrenmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

İlk olarak görev çubuğunda yer alan arama çubuğuna “Regedit” yazın ve aratın.
Ardından “Kayıt Defteri Düzenleyicisi” üzerinde mouse ile sağ tıklayarak yönetici olarak çalıştırın.
Sırasıyla “HKEY_LOCAL_MACHINE” > “SOFTWARE” > “Microsoft” klasörlerine gidin.
“NET Framework Setup” seçeneğine tıklayın ve “NDP” açın.
Sırasıyla “Client” ve “Versiyon” seçeneklerine tıklayarak sürümü öğrenebilirsiniz.