Bloatware Nedir?

Yeni bir cihaz satın aldığınızda temiz ve hızlı olmasını tercih ederiz. Aynı şekilde sıfır bir cihazın kısa süre içinde yavaşlama sorunuyla gelmemesini de istemek normaldir. Ancak yeni cihazların birçoğunda bu durum tam olarak mümkün hale gelmiyor. Bunun nedenlerinden biri de bloatware yazılımlarıdır. Peki bloatware nedir?

Kullanıcılar bir telefon ya da bilgisayar satın aldıklarında ilgili cihaz bir süre sonra yavaşlama yapar. Bu durum oldukça can sıkıcıdır. Cihazın yavaşlamasına neden olan birçok etken vardır. Bunlardan birisi de bloatware yazılımlardır. Biz de bu yazımızda yavaş bir cihaza sahip olan kullanıcılar için bloatware nedir sorusunu açıklayacağız.

Bloatware Nedir?

Bloatware cihazlara yüklenmiş olan, istenmeyen ve potansiyel bir zararlı yazılımdır. ‘Potansiyel Olarak İstenmeyen Programlar’ ya da ‘PUP’ olarak da bilinmektedir. Bu program türünü kapsayan bloatware, hizmetleri doğrudan tüketicilerin önüne koymak için bir pazarlama biçimi kullanır. Bu pazarlama biçiminde ise bloatware, satıcılar, üreticiler ya da dağıtıcılar tarafından cihazlara önceden yüklenir.

Bilgisayarlarda yer alan Bloatware, e-posta kutusundaki gereksiz iletilere benzemektedir. Çünkü bloatware, kullanıcıların yüklediği ya da cihazlarında yer almasını istediği bir yazılım değildir. Ayrıca bloatware ne kadar geç fark edilirse cihazın performansı kullanıcı için o kadar can sıkıcı hale gelir. Bu özelliklerinden dolayı da bloatware, spam e-mail ile birbirine benzemektedir.

Bloatware Tehlikeli midir?

Yazımızda bloatware nedir sorusunun yanıtını verdikten sonra bu yazılımın tehlikeli olup olmadığına da değinelim. Bu soruya kesin bir cevap verme imkanı bulunmasa da performansı düşüreceğini söylemek mümkündür. Bloatware yazılımı cihaza genellikle önceden yüklü halde gelir. Üstelik bloatware, bir süre sonra cihazın RAM’ini tüketir ve yavaşlamaya neden olur. Bloatware yazılımının cihazı yavaşlatmasında da bir neden vardır.

Cihazınıza ne kadar çok program indirilirse o kadar fazla işlemci gücü kullanılacaktır. Bloatware programını kullanmasınız dahi yine de bu program cihazınızda yer kaplayacaktır. Bunun sonucunda ise cihazınız ve içinde yer alan programların tümü daha yavaş çalışmaya başlayacaktır.

Bloatware sadece cihazı yavaşlatmakla da yetinmemektedir. Bunun yanında, internet sitelerinden indirilen ya da üçüncü taraf yazılım sonucunda yanlışlıkla indirilen bazı bloatware yazılımlar da kötü amaçlı olabilir. Lenovo markasının 2016 yılında gerçekleştirdiği bir hamle bu yönüyle kullanıcılardan eleştiri almıştı.

Lenovo, bilgisayarların performansını artırma amacıyla sistem güncellemelerini ve araçları indirerek cihazlara bloatware yazılımını yerleştirmişti. Fakat meydana gelen güvenlik açıkları nedeniyle cihazlara Trojan virüsü de yerleştirilmişti. Trojan virüsü ise bir süre sonra işletim sistemlerine sızdı. Lenovo’nun bu güvenlik açığını düzeltmesi ise zaman aldı.

Bloatware Yazılımı Cihaza Nasıl Ulaşır?

Bilgisayarlardaki bloatware, e-posta adreslerine gelen spam mailler gibidir. Siz önemsemedikçe spam mailler daha da çoğalmaktadır. Aynı şekilde bloatware yazılımı da cihaza ulaşıp zarar vermeye başladığı zaman kendisini biraz belli eder.

Bu yazılım, cihaza iki farklı yoldan gelir. İlki, cihaza önceden yüklü halde gelmesidir. Diğer yol ise sizin farkında olmadan bu yazılımı indirmenizin sonucunda cihazınıza ulaşmasıdır. Şimdi bu konu hakkında daha detaylı bir açıklama yapalım.

Cihaza Önceden Yüklü Halde Gelen Bloatware

Bloatware çoğunlukla cihaza önceden yüklü halde gelmektedir. Üreticiler, belirli cihazların yüklü olduğu cihazları satın almaya meyillidir. Bu da güvenlik paketi, müzik uygulamaları, dosya yöneticisi ve bazı üçüncü taraf yazılımlar gibi ek programları içermektedir. Üreticiler cihaza bu şekil programlar yükleyerek ya da satın alarak daha fazla para kazanmaya çalışmaktadır.

Cihaza önceden yüklenmiş olan bloatware yazılımlar genellikle zararsızdır. Çünkü bu bloatware, yalnızca reklam amaçlıdır. Bloatware yazılımın reklam göstermesi kullanıcılar için can sıkıcı olabilir. Ancak kullanıcılar sadece bu nedenden dolayı yazılımı silme ihtiyacı duymayabilir.

Cihaza önceden yüklü halde gelen bloatware çok fazla tehlike içermese de bazı risklere de yol açabilir. Ayrıca cihazınızda başından beri yüklü halde olan bloatware, bir süre sonra cihazda yavaşlamaya da neden olacaktır. Bu da hem cihazı hem de cihazın içindeki bütün uygulamaları daha yavaş çalıştıracaktır. Üstelik sabit diskte yer alan küçük uygulamalar dahi bir süre sonra oldukça yavaş bir şekilde çalışacaktır.

İndirme Yoluyla Cihaza Ulaşan Bloatware

Cihaza sonradan ulaşan bloatware, başından beri cihazda yer alan yazılımlardan daha tehlikelidir. Farkında olmadan cihazınıza indirdiğiniz her bloatware mutlaka tehlikeli olacak diye bir durum yok. Ancak bu tür bloatware yazılımların güvenlik riski daha yüksek olacaktır.

Bu bloatware biçimi sadece bilgisayarınızı yavaşlatma ya da reklam göstermeyle yetinmemektedir. Bunun yanında siber saldırılar, casusluk ya da cihazınızı uzaktan yönetme gibi işlemlere de yol açma potansiyeli taşır. İndirme yoluyla cihazınıza bulaşan bloatware, kötü amaçlı internet sitelerinden, şüpheli bağlantılardan ya da reklamlardan gelmektedir. Ayrıca indirmeye çalıştığınız programlarla birlikte de cihazınıza gelme ihtimali vardır.

Kullanıcılar, internet sitelerinde yer alan çerezleri kabul ettiğinde, cihazlarına bloatware yazılımının bulaşma riski artacaktır. Bazı internet siteleri, kullanıcıların bilgilerini internet sitesi sahiplerine gönderir. Bu sırada bloatware yazılımı ise kullanıcı kimlikleri ve parolalar gibi hassas verileri bilgisayar korsanlarına iletir.

Bloatware Türleri Nelerdir?

Yazımızda bloatware nedir sorusunu, bu yazılımın türleri hakkında açıklama yaparak da vermemiz yararlı olacaktır. Bu yazılım türü yıllardır dijital mecralarda yer almaktadır. Akıllı cihaz üreticilerinin bazıları bu yazılımı cihazlara yüklerken bir kısmı da yüklememeyi tercih etmektedir. Bu yazılımın birden fazla türü bulunmaktadır. Şimdi bu türler hakkında açıklama yapalım.

Deneme Yazılımı

Bu bloatware en sık Windows bilgisayarlarda görünmektedir. Adından da anlaşılacağı gibi deneme yazılımı, aygıtlara önceden yüklenmiş deneme tabanlı bir yazılımdır. Bloatware türü olan deneme yazılımı bir hizmeti ya da ürünü kullanıcılara ücretsiz olarak denemelerini sağlar. Bu nedenle bu tür, cihazlara üçüncü bir taraf ile açıkça yüklenir. Hatta bu, virüsten koruma yazılımı biçiminde de cihazlara gelebilir.

Deneme yazılımı, cihazlara ‘Ücretsiz deneme’ olarak gelir. Deneme süresi bittiğinde ise cihazın kaynaklarını tüketmeye başlar ve çalışmayı durdurur. Sorun tam da burada başlar. Kullanıcılar bu yazılımı artık kullanamayacağı gibi bir de yazılım gereğinden fazla yer kaplamaya başlar. Bu da performans ve cihaz hızını düşürür. Ancak deneme yazılımını kaldırmak kolaydır.

Yardımcı Uygulamalar ve Programlar

Her cihaz üreticisi, ek uygulamalar ve programlar ile cihazlarını desteklemektedir. Bu uygulamalar hem bilgisayar hem telefonlarda yer almaktadır. Önceden cihaza yüklü halde gelen uygulamalar ve programlar, kullanılmadığı zaman önemsiz yazılımlara dönüşmektedir ve depolama sorunu yaşatmaktadır.

Çoğu üçüncü taraf uygulamaları cihaz üreticisi tarafından yüklendiği için kalıcıdır. Ancak yine de bu uygulamaları kaldırmak ya da değiştirmek mümkündür. Cihazlarınıza bir eklenti olarak gelecek bloatware türleri aşağıdaki gibidir.

• Oyunlar
• Tarayıcı uzantıları
• Sanal asistanlar
• Müzik programları
• Navigasyon uygulamaları
• Mesajlaşma uygulamaları
• Hava durumu uygulamaları
• Finans uygulamaları
• Sağlık ve fitness programları

Reklam Yazılımı

Reklam yazılımının tek amacı cihaza reklam eklemektir. Bu bloatware yazılımı en tehlikeli türlerden biridir. Çünkü reklam yazılımı, geliştiricilerin cihazlara yüklemeleri için üreticilere ücret ödediği iyi niyetli yazılımlarda saklanabilir.

Reklam yazılımları, kullanıcıların eylemlerini gözlemleyerek siber saldırılara karşı savunmasız bırakma potansiyeli taşır. Adware olarak da geçen bu bloatware yazılımının tespit etmek zordur. Dolayısıyla bu yazılımı kaldırmak da zor olmaktadır.

Bloatware Yazılımının Cihazınızda Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

Bloatware yazılımı çoğunlukla arka plana gizlenir. Bu nedenle bu yazılımı tespit etmek her zaman kolay olmamaktadır. Ancak birçok yazılım tespitinde olduğu gibi bloatware yazılımının da cihazınıza bulaştığını anlamanın yolları vardır.

Bloatware yazılımının en yaygın belirtisi cihazın performansını düşürüp yavaşlatmasıdır. Örneğin bloatware yazılımının yüklü olduğu cihazın başlatılması uzun sürer ve tepki süreleri yavaşlar. Bunun yanında, cihazınızın depolama alanının ve RAM’inin birden dolduğunu görebilirsiniz. Cihazınızı temizleseniz de dolan miktarı çok fazla düşüremediğinizi de fark edebilirsiniz. Bu noktada bloatware yazılımından şüphelenebilirsiniz.

Cihazınızı kullanırken reklamlarla karşılaşıyorsanız ve bunun önüne bir türlü geçemiyorsanız bloatware yazılımı devreye girmiş olabilir. Cihaz üreticileri, reklam gösterme anlaşmasıyla cihazlara bloatware yükleyebilmektedir. Bunun sonucunda ise kullanıcılar, cihazlarının reklamlarla dolu olduğuna şahit olmaktadır.

Bloatware Nasıl Kaldırılır?

Akıllı cihaz kullanıcıları için performans ve güvenlik oldukça önemlidir. Kullanıcıların sahip oldukları cihazların hızlı olması ve güvenlik açığının bulunmaması son derece önemlidir. Ancak gereksiz reklam, ciddi RAM tüketimi ya da cihaz yavaşlamasına maruz kalan kullanıcılar bu sorunu çözmek istemektedir. Bu noktada cihazınızı bloatware yazılımının ele geçirdiğini düşünebilirsiniz. Bu yazılımı cihazınızdan kaldırmanın birden fazla yolu vardır. Şimdi bununla ilgili bir açıklama yapalım.

Windows Üzerinden Bloatware Kaldırma

• Bloatware yazılımını cihazınızdan kaldırmak için öncelikle ‘Başlat’ menüsüne girin.
• Başlat menüsü üzerinden ‘Ayarlar’ bölümüne girin.
• Ayarlar menüsünden ise ‘Uygulamalar’ seçeneğine erişim sağlayın.
• Cihazınızda yer alan uygulamalar tamamlanana kadar bekleyin. Sonrasında bu liste üzerinden ‘Bloatware’ olduğunu düşündüğünüz yazılımı bulun. Ardından ‘Kaldır’ yazısına tıklayın.
• Eğer program tahmininiz yoksa tercihinizi kullanmadığınız bir uygulama ve programdan yana kullanın. Ancak seçeceğiniz programın sistem dosyası ya da önemli bir dosya olmamasına dikkat edin. İlgili uygulamayı silmek için de ‘Kaldır’ seçeneğine tıklamanız yeterli olacaktır.

MacOS Üzerinden Bloatware Kaldırma

MacOS cihazları, çoğunlukla yeni bir cihaza önceden yüklenmiş yazılımlar yerine kullanıcı kaynaklı yüklenen bloatware içerir. Bu durumda kullanıcıların cihazlarını düzenli olarak temizlemeleri gerekmektedir. Bu işlemi ise aşağıdaki adımlarla uygulamaları mümkündür.

• Cihazınızdan ‘Finder’ penceresini açın.
• Ardından sol ekran çubuğu üzerinden ‘Uygulamalar’ seçeneği ile devam edin.
• Cihazınızda yer alan ve gereksiz olduğundan emin olduğunuz uygulamayı seçin.
• Sonra ise seçtiğiniz uygulamayı çöp kutusuna doğru sürükleyin.
• Son olarak çöp kutusuna sağ tıklayın ve ‘Çöp kutusunu boşalt’ seçeneğine tıklayın.

Telefon Üzerinden Bloatware Kaldırma

Telefon üzerinden bloatware yazılımını tetikleyen uygulamaları silmek de benzer bir işlem gerektirmektedir. Bu uygulamaları cihazdan kaldırmanın yollarından biri devre dışı bırakma işlemidir. Ancak işe yaramadığını düşündüğünüz uygulamaların bazıları güvenlik ve sistem açısından önem taşıyabilir. Bu yüzden dikkatli olmanızda fayda var.

Android Üzerinden Bloatware Kaldırma

• Öncelikle cihazınızın ‘Ayarlar’ menüsüne girin.
• Ayarlar menüsü üzerinden ‘Uygulamalar’ seçeneğini bulun ve dokunun.
• Uygulamalar bölümünden ise kaldırmayı düşündüğünüz uygulamayı bulun ve girin.
• Ardından uygulamanın altındaki ‘Devre dışı bırak’ seçeneğine dokunun. Eğer kaldırmak için bir seçenek varsa tercih edebilirsiniz.

iOS Üzerinden Bloatware Kaldırma

• iOS üzerinden Bloatware yazılımını tetikleyen uygulamaları kaldırmak için ‘Ayarlar’ menüsüne girin.
• Ardından ‘Genel’ seçeneğine dokunun.
• Sonrasında ‘iPhone Depolama’ bölümüne gidin.
• İstemediğiniz uygulamayı seçin.
• Son olarak ‘Uygulamayı sil’ seçeneğini dokunun.

Genel Değerlendirme

Bloatware, cihaza önceden yüklü halde gelen ya da kullanıcıların farkında olmadan yüklediği zararlı sayılabilecek bir yazılım türüdür. Bu yazılım cihazın arka planında gizli bir şekilde çalışarak cihazın performansını düşürür. Bunun yanında cihaz içindeki pek çok değerli kaynağı tüketme riski taşır. Ayrıca cihazın bellek ve depolama alanını tüketip pil ömrünü de kısaltır.

Bu yazılım bilgisayarınızı ya da telefonunuzu kısıtlar. Buna ek olarak internet tarayıcınızı reklamlarla doldurma potansiyeline de sahiptir. Dahası cihazınıza güvenli olmayan yazılımlar yükleme, virüs bulaştırma ve kişisel bilgilerinizi görme gibi eylemleri gerçekleştirerek güvenlik açığına yol açar.

Her bloatware ciddi risk teşkil etmez. Sadece reklam göstermesiyle bazı bloatware yazılımı göz ardı edilmektedir. Ancak yine de her an cihazınızın performansını yavaşlatma ya da güvenlik tehdidine yol açma risklerini taşıdığı için bloatware yazılımını dikkate almak gerekir.

Yazımızda da anlattığımız yollarla bloatware yazılımını cihazınızdan kaldırmanız mümkündür. Her bloatware yazılımını silmek kolay olmayacaktır. Ayrıca bu yazılımı her zaman fark etmek de mümkün değildir. Ancak cihazınızın performansında ciddi düşüşler yaşıyorsanız ya da sık sık reklam görmeye başladıysanız, cihazınıza bloatware yazılımının girdiğinden şüphelenebilirsiniz.

Sizler için hazırlamış olduğumuz bloatware nedir rehberimiz burada sona eriyor. Sizler de bloatware hakkındaki soru ve düşüncelerinizi aşağıdaki yorum bölümünden bizlerle paylaşmayı unutmayın.