Uzamsal Ses Nedir?

Uzamsal ses nedir? Teknolojinin birden çok alanda aynı anda geliştiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu gelişmeler öylesine hızlı bir şekilde gerçekleşmektedir ki birçoğumuz bu hıza ayak uydurmakta zorlanırız. Öyle ki ses teknolojilerinde bile çarpıcı gelişmeler bizlere sunulmaktadır. Peki bunlardan birisi olan uzamsal ses nedir?

Bu içeriğimizde sizler için uzamsal ses nedir sorusunun yanıtını detaylı bir şekilde anlattık. Bu teknolojinin nasıl çalıştığını ve ne işe yaradığını merak ediyorsanız içeriğimizi okumanızı tavsiye ediyoruz. Apple’ın üstünde yoğun çalışmalar gerçekleştirdiği uzamsal ses teknolojisini hangi cihazlarda bulabileceğinize de yazımızda yer verdik. Şimdi lafı uzatmadan uzamsal ses nedir sorusunun yanıtıyla başlayalım.

Uzamsal Ses Nedir?

Uzamsal ses, dinlenilen sesin yalnızca sağ ve soldan değil önden ve arkadan da duyulmasını mümkün kılan bir ses teknolojisidir. Bir başka deyişle uzamsal ses teknolojisi 360 derecelik bir dinleme deneyimi sunar. Bu sayede üç boyutlu bir dinleme etkisi yarattığını da söylemek mümkündür.

Her ne kadar uzamsal ses teknolojisi yeni yeni gündeme gelse de ortaya çıkışı bir hayli eskiye dayanmaktadır. Bu teknolojinin ilk ürünlerinin 1990’lı yıllarda piyasaya çıkan bilgisayarlar ve oyun konsolları ile ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Bu sayede sesin tam olarak nereden geldiğini anlamak mümkün hale gelmiştir.

Daha sonrasında bu teknolojinin müziklerde ve video oyunlarında kullanıldığı belirtilmektedir. Özellikle FPS türündeki oyunlarda uzamsal ses sayesinde daha iyi pozisyon alma şansı ve benzeri unsurlar oyunculara sunulmuştur.

Tüm bu gelişmelerin ardından zaman içerisinde uzamsal ses kavramı farklı şirketler tarafından da ele alınmıştır. Bunların arasında AMD’yi saymak mümkündür. 2013 yılında piyasaya sunulan TrueAudio teknolojisi AMD tarafından üretilen çeşitli cihazlarda üç boyutlu ses efekti oluşturmak için kullanılmaktadır.

Bunun haricinde Sony’nin de 360 Reality Audio isimli teknolojisi benzer bir amaca hizmet eder. Sanal bir şekilde üç boyutlu ses efektleri yaratan bu teknoloji Sony tarafından üretilen bazı kulaklıklarda kendisine yer bulmuştur. Ayrıca Dolby Atmos for Headphones da benzer bir amaç ile üretilmiştir.

Tabii ki tüm bunlardan sonra Apple, 2020 yılında Uzamsal Ses özelliğini iOS 14 ile birlikte tanıtmıştır. Bu da birçok Apple kullanıcısı için son derece dikkat çekici bir özellik olarak piyasaya sunulmuştur. O zamandan beri Apple, bu teknolojiyi daha da geliştirmiş ve daha başarılı sonuçlar almak için gayret göstermiştir.

Uzamsal Ses Ne İşe Yarar?

Daha önce de belirttiğimiz gibi uzamsal ses üç boyutlu bir sanal ses efekti görevi görmektedir. Yani sesin yalnızca sağ ya da sol taraftan gelmesinin önüne geçer. Bunun yanı sıra kafanın etrafında 360 derecelik bir açıdan ses algılamayı mümkün kılar.

Uzamsal ses sayesinde izlediğimiz, dinlediğimiz ya da deneyimlediğimiz içerikler üç boyutlu bir şekilde algılanır. Örneğin sinemada izlediğiniz bir filmde arkanızdan ses geldiğini hissetmişsinizdir. Bunu sağlayan kavram aslında uzamsal ses ile benzer bir mekanizmadır. Kimi zaman donanımlarla yapılan bu unsur uzamsal ses sayesinde dijital bir şekilde gerçekleşebilmektedir.

Kulaklıklarınızda yer alan bu özellik sayesinde sesin sürekli etrafınızda dolaşmasını sağlayabilirsiniz. Üstelik bunu ekstra bir hoparlör kullanamadan yapmanız mümkündür. Çünkü üç boyutlu ses sağlayan ses sistemleri genellikle birden fazla hoparlör kullanarak bu etkiyi yaratmaya çalışmaktadır. Ancak yeni gelişmeler ile bunu sadece iki kulaklık ile yapmak mümkün hale gelmiştir.

Uzamsal Ses Nasıl Çalışır?

Öncelikle donanımsal olarak üç boyutlu bir sesi nasıl oluşturabileceğinize göz atalım. Daha önce 5.1 ya da 7.1 gibi ses sistemleri görmüş olmanız muhtemeldir. Adından da anlayacağınız üzere bu ses sistemleri odanın içerisinde farklı noktalara yerleştirilen hoparlörler ile çalışır. Bu sayede derinlik ve boyutsal bir algı yaratırlar.

Ancak uzamsal seste olay bundan biraz daha farklı bir şekilde ilerlemektedir. Örneğin kulaklıklarda yer alan uzamsal ses özelliğine göz atalım. Daha önce ele aldığımız beş hoparlörlü düzenek burada mevcut değildir. Yalnızca iki adet hoparlör ile dinleme yapılırken üç boyutlu bir algı sağlanmaktadır.

Tabii ki bu kulaklıklar da özel donanımlar sayesinde bunu yapabilmektedir. Boyut kazandırmayı mümkün kılan özel işlemciler kulaklıklara yerleştirilmektedir. Daha sonrasında uzamsal ses için gerekli yazılımsal ayarlar da üreticiler tarafından tasarlanmaktadır.

Ancak süreç burada sona ermez. Çünkü bir içerikte uzamsal ses yaratmak için dinlenecek sesin de bunu desteklemesi gerekmektedir. Tam da bu nedenle eski müziklerin ya da videoların her zaman uzamsal ses desteklemediğini görebilirsiniz. Ancak daha yeni tarihli içeriklerde bu özellik çoğunlukla desteklenmektedir.

Apple’ın geliştirmiş olduğu uzamsal ses özelliğine ek olarak Apple Müzik cephesinde de bu konuda bazı geliştirmeler söz konusudur. Apple, şarkıların da uzamsal ses desteklemesi için yoğun çalışmalar gerçekleştirmektedir.

Dolby Atmos for Headphones, Apple Uzamsal Ses ve Sony 360 Reality Audio gibi özellikle bu prensip ile çalışmaktadır. Bu nedenle her cihazda bu unsurlardan yararlanmanın mümkün olmadığını bir kez daha belirtelim. Ayrıca Apple’ın kulaklıklarında yer alan çipler sayesinde kafa hareketleri de takip edilmektedir. Bu da kafa hareketleriyle sesin de konum değiştirdiği anlamına gelir.

Hangi Cihazlarda Uzamsal Ses Vardır?

Günümüzde birçok marka tarafından tasarlanan cihazlarda uzamsal ses desteğine ulaşmak mümkündür. Bu markaların arasında başlıca Apple, Sony ve Samsung’u saymak yanlış olmayacaktır. Bunlara ek olarak oyuncu kulaklığı tasarlayan markalarda da benzer özellikler görmek mümkündür.

Apple tarafından geliştirilen AirPods Pro, AirPods Max ve üçüncü nesil AirPods cihazlarında uzamsal ses desteği yer almaktadır. Buna ek olarak güncel Beats kulaklıkları da bu özelliği destekleyen cihazlar arasında yer almaktadır. Telefonlara baktığımızda ise iPhone 7 ve sonrasındaki tüm modellerde uzamsal ses desteği görmek mümkündür.

iOS 14 ve sonrasında çıkmış işletim sisteminin de bir zorunluluk olduğunu belirtelim. Bunun haricinde iPhone modellerinde yer alan Dolby Atmos desteği de herhangi bir kulaklık ile uzamsal ses deneyimi yaşamayı mümkün kılmaktadır.

Sony cephesinde ise WH-1000X serisi kulaklıkların bu özelliğe sahip olduğunu söyleyebiliriz. 360 Reality Audio isimli özellik sayesinde uzamsal ses desteği mümkün hale geliyor. Bu cihazın ise Tidal, Deezer ve Amazon Music gibi platformlarda uzamsal ses desteklediği ifade ediliyor. Birkaç yıldır piyasada olsa da teknolojinin şimdiye kadarki en gelişmiş hali WH-1000XM5 modelinde mevcut.

Samsung cephesinde ise Samsung Galaxy Buds2 Pro, Galaxy Buds 2 ve Galaxy Buds Live gibi kulaklıklarda uzamsal ses desteğini aktif hale getirmek mümkün. Ayrıca bazı oyuncu kulaklıkları da benzer bir teknolojiye sahiptir. Bu sayede üç boyutlu şekilde oyun içi sesleri dinlemek mümkün hale gelmektedir.

Uzamsal Ses Nasıl Açılır?

Kullanıcıların aklına takılan bir başka soru ise bu özelliklerin nasıl aktif hale geldiğidir. Bu nedenle içeriğimizde bu konuya da değinmenin faydalı olacağını düşündük. Öncelikle Apple cihazlarda özelliğin nasıl aktif hale geldiğine göz atalım. Daha sonra aynı süreci Windows cihazlar için inceleyelim.

Apple

Daha önce de belirttiğimiz gibi Apple, kendisine ait bir uzamsal ses özelliği geliştirdi. Bu özelliği de bazı kulaklıkları ve telefonları ile kullanmak için özel olarak tasarladı. Bu nedenle uzamsal ses özelliğinden yararlanmak için öncelikle bu teknolojiyi destekleyen cihazlara ihtiyacınız var.

Bu konu hakkındaki detaylı bilgiyi yazımızın önceki başlıklarında sizler ile paylaştık. Ancak hatırlatmak gerekirse AirPods Max, AirPods Pro ve üçüncü nesil AirPods cihazları ile bu işlemi gerçekleştirmek mümkün. Tabii ki uzamsal ses destekleyen içerikler ile kullanabileceğinizi de hatırlatalım.

• Cihazınızın ayarlar bölümüne ulaşın.
• Daha sonrasında Bluetooth ayarları menüsü ile devam edin.
• AirPods Max, AirPods Pro ya da üçüncü nesil AirPods cihazınızın bağlı olduğuna emin olun. Daha sonrasında bağlı olan kulaklık isminin hemen yanındaki “i” simgesine dokunun.
• Ekranın alt kısmında yer alan uzamsal ses özelliğini aktif hale getirin ve işlemi tamamlayın.

Bunun dışında Apple Müzik kullanıcıları için sunulan bir uzamsal ses desteği de bulunduğunu belirtelim. Bu özelliği ise uzamsal ses destekleyen herhangi bir kulaklık ile kullanabilirsiniz. Ancak bunu yalnızca Apple Müzik üzerinden şarkı dinlerken kullanabileceğinizi unutmayın:

• iOS 14.6 ya da daha yüksek bir işletim sistemine sahip cihazınızda ayarlar menüsüne ulaşın.
• Daha sonrasında Müzik ayarları ile devam edin.
• Karşınıza çıkacak seçenekler arasından Dolby Atmos’u bulun.
• Otomatik ya da Kapalı olarak işaretliyse Her Zaman Açık şeklinde değiştirin ve işlemi tamamlayın.

Windows

Bir başka cihaz türü ise Windows bilgisayarlar oluyor. Uzamsal ses destekleyen Windows cihazlarda da bu özelliği aktif hale getirmek oldukça basit. Öncelikle bu özelliği destekleyen bir cihaza sahip olduğunuza emin olun. Daha sonrasında şu adımları takip edin:

• Bilgisayarınızın Ayarlar menüsüne ulaşın. Bunun için Başlat sekmesini kullanabilirsiniz.
• Daha sonrasında Ses ayarları ile işleme devam edin. Dilerseniz doğrudan ses çubuğundan bu bölüme ulaşabilirsiniz.
• Ardından uzamsal sesi aktif hale getirmek istediğiniz cihazı bulun ve üstüne çift tıklayın.
• Son olarak ise karışınıza çıkan menüden Uzamsal Ses ayarlarını bulun ve aktif hale getirin.

Windows cihazlarda uzamsal sesi farklı formatlarda aktif hale getirmek mümkündür. Bunlardan birisi kulaklıklar için sunulan Windows Sonic’tir. Bunun haricinde Dolby Atmos destekli cihazlarda kulaklık ve ses sistemleri için de uzamsal ses desteği görebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Uzamsal Ses Nedir: Genel Değerlendirme

Bu içeriğimizde sizler için uzamsal ses nedir ve ne işe yarar gibi soruları yanıtladık. Üç boyutlu ses deneyiminin ilerleyen yıllarda çok daha gelişmiş bir şekilde karşımıza çıkacağını düşünüyoruz. Bu nedenle şimdilik başlangıç aşamasında olan bu özelliği takip etmenizi öneriyoruz. Uzamsal ses nedir içeriğimiz burada sona eriyor. Eğer uzamsal ses destekli bir kulaklık arayışı içindeyseniz en iyi kulaklık önerileri listemize göz atmanızı öneriyoruz.