Teknolojinin gelişmesi, insan yaşamını çeşitli alanlarda etkiliyor. İnsanlar, bu gelişmelerin genellikle akıllı telefon, bilgisayar ve ev aletleri üzerinden gerçekleştiğini düşünüyorlar. Bu alanlar kadar gelişme gösteren bir diğer alan da sinema ve yayıncılık sektörü oldu. Bu gelişmelerin sonuçlarından birisi de IMAX olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu teknolojiyi bilmeyen kişiler, IMAX nedir diye merak ediyorlar.
Yeni çıkan teknolojik cihazlarda ekran netliği ve görüntü gerçekçiliği ön plana çıkmaktadır. Sinemalarda da bu özellikler önem taşımaktadır. İnsanlar, yeni çıkan bir filmi ultra büyük bir ekranda izlemekten keyif almaktadır. Sinema sektörü ise kişilere büyük ekran keyfinin yanında net ve gerçekçi görüntüyü vermeyi amaçlıyorlar. Bu durumda da karşımıza IMAX teknolojisi çıkmaktadır. Bu yazımızda da IMAX nedir sorusunun yanıtını vereceğiz.
İçindekiler
IMAX Nedir?
IMAX sözcüğünün açılımı ‘Image maximum’ şeklindedir. Bu da ulaşılabilecek maksimum görüntü anlamına gelmektedir. IMAX, yüksek boyutta ve yüksek netlikte görüntü kalitesine sahip olan film gösterim sistemidir. Bu film gösterim sisteminin 3 boyutlu görüntü özelliği vardır. Bunun yanında lazer ses sistemi, projeksiyon cihazları ve IMAX’e özel sinema salonları yer almaktadır.
IMAX film gösterim sistemindeki amaç, görüntüyü daha geniş bir perdeye yansıtıp gerçekçi ses sistemi kullanarak filmin içindeymişsiniz gibi hissettirmektir. Teknoloji, sahip olduğu özellikler sayesinde bu amacı başarılı bir şekilde gerçekleştiriyor diyebiliriz. Bundan dolayı IMAX’in özelliklerinden de bahsetmemiz iyi olacaktır. Diğer film karelerine göre IMAX’in filmleri 70 mm’dir. Bu da bu teknolojinin, günümüzdeki en geniş film karesine sahip olduğunu göstermektedir.
IMAX’in bir diğer özelliği ise oldukça güçlü bir projeksiyon lambasına sahip olmasıdır. IMAX’in ses sistemi de görüntü kalitesi kadar önem taşımaktadır. 6 kanallı dijital kaplı ses sistemine sahip olan IMAX, izleyicilere yüksek kalitede ses imkanı sunmaktadır. Son olarak IMAX’in ekran genişliği 22 metre, yüksekliği ise 16 metredir. Bu da ekran boyutunun ne kadar büyük olduğunun kanıtı niteliğindedir.
Böylelikle IMAX nedir sorusunun yanıtını vermiş olduk. Aslında bu film gösterim sistemi uzun süredir piyasada yer almaktadır. Ancak özellikle 2000 yılı ve sonrasından itibaren daha çok yaygınlaşmaya başlamıştır.
IMAX’in Tarihi
IMAX, 1967’de William Shaw ve Kanadalı film yapımcıları Graeme Ferguson, Roman Kroitor ve Robert Kerr tarafından yaratıldı. Teknoloji, güncel isminden önce Multiscreen Corporation olarak geçmekteydi. Ekibin amacı, geniş formatlı film yapımı türü yaratmaya çalışmaktı. Bunu yaratmaya karar vermelerinde ise ‘In the Labyrinth’ yapımından ve VistVision film formatı etkili oldu.
3 yıllık çalışma sonucunda IMAX teknolojisi ortaya çıktı. IMAX’in kamerası, projektörü ve ekran sistemi ilk kez 1970’de Japonya’nın Osaka kentindeki Expo 70’te gösterildi. İlk IMAX filminin adı da ‘Tiger Child’ olmuştur. IMAX sadece sinema salonlarında değil aynı zamanda tiyatro, müze, bilim merkezi ve ticari mekanlarda da yerini almıştır.
İlk kalıcı IMAX projeksiyon sistemi ise 1971’de Toronto’daki Ontario Place’s Cinesphere’de kurulmuştur. Ekip kısa süre içinde IMAX 3D ve IMAX Dome teknolojilerini icat etti. Film makarasının boyutu teknik sınırlamalar içerdiği için ve filmlerin ortalama iki saat olması gerektiği için başlarda IMAX’in olduğu salonlarda bazı filmlerin yer alması zordu. Başlangıçta IMAX 3D teknolojisinin ‘Toy Story’ filminde kullanılması planlandı. Ancak çözünürlük ve görüntü boyutu açısından sorunlar oluştu.
Sonrasında da ‘Shrek’ filmi IMAX 3D teknolojisiyle birleştirilmeye çalışıldı. Ancak yine teknik sorunlar ortaya çıktılar. Ekip, şansını bilgisayar animasyonlarından yana kullanmayı denedi. ‘CyberWorld’ derlemeleri de orijinal ve bilgisayar animasyonlu testlerin ve müzik videolarının IMAX tarafından oluşturulan sürümleridir.
Walt Disney Pictures, IMAX tiyatro filmlerini yayınlayan ilk stüdyo olmuştur. IMAX sinemalarında gösterime sunulan ilk popüler film ise ‘Fantasia 2000’ olmuştur. Bu filme gelen övgülerden sonra Disney, IMAX formatında daha fazla film koymaya devam etti. 2002’de ‘Beauty and the Beast’ ve ‘Lion King’ filmleri IMAX formatında birçok sinemada yayınlandı.
2003’te ise Warner Bros şirketine ait Matrix Reloaded ve Matrix Revolutions filmleri, IMAX formatları ile izleyicilerinin karşısına çıktılar. Ardından Harry Potter serileri, Polar Express, Batman filmleri ve nicesi IMAX formatında sinemalarda yerini aldı. IMAX formatında gösterilen filmler kısa süre içinde gişe rekorları kırdı. Bu başarı, IMAX’i de yüksek oranda geliştirdi. Günümüzde çoğu filmde IMAX teknolojisi kullanılmaktadır.
IMAX’in Teknik Özellikleri Nelerdir?
IMAX, film karesini daha büyük göstererek görüntü çözünürlüğünü artırmaktadır. Bir IMAX formatındaki film karesi 70 mm’dir. Ekran boyutu da IMAX’te oldukça büyüktür. Normal sinema ekranına göre IMAX ekranı 8 katı büyüklüğe kadar çıkmaktadır. Bu da görüntüyü daha gerçekçi ve net bir hale getirmektedir.
IMAX’te “Rolling Loop” teknolojisi kullanılmaktadır. Bu teknoloji sayesinde de IMAX günümüzdeki en gelişmiş projektöre sahiptir. Filmler, vakum aracılığıyla lensin arkasında yer alır. %68 deklanşörle de diğer deklanşörlere göre 3’te 1 oranında daha fazla ışık iletimi gerçekleşir.
IMAX salonları, ses netliğini ve ses üretimi derinliğini geliştirmek için patentli bir dijital ses teknolojisine sahiptir. Ayrıca IMAX, sesi amplifikasyon, ses işleme ve hoparlörle desteklemektedir. IMAX salonlarındaki oturma düzeni de farklıdır. Kişilerin boy uzunluğu da hesaba katılarak oturma bölümleri dik ve eğimli şekilde tasarlanmıştır.
IMAX’in 3D teknolojisi, günümüzdeki en gelişmiş ve en iyi 3D teknolojisi olarak geçmektedir. İki kamera hareketini tek gövdede birleştiren özel bir 3D kamera sistemi yer almaktadır. Rolling Loop teknolojisine sahip projektörü, 3D yansıtmak için bu kamera tasarlanmıştır. Ayrıca polarize filtreli IMAX 3D gözlükleri ya da elektronik sıvı kristal gözlükleri de IMAX sinemalarında kullanılmaktadır.
IMAX’in Diğer Sinema Teknolojilerinden Farkı Nedir?
IMAX teknolojisi, diğer sinema teknolojilerine göre birçok açıdan farklılığa sahiptir. Bu teknolojideki ana amaç, izleyicilere daha gerçekçi ve kaliteli film deneyimi sunmak olduğu için bunu farklı tekniklerle desteklemektedirler. Bu fark hakkında da detaylı bilgi vermemiz iyi olacaktır.
IMAX’te yer alan sinema perdeleri, diğer sinema perdelerinden %110 daha büyüktür. Bunun nedeni IMAX’in adından da anlaşılacağı üzere maksimum görüntüye ulaşmaktır. Maksimum görüntüde bir film daha gerçekçi olmaktadır. IMAX ekranındaki görüntüler, perdenin dışına taşıp kişilere daha gerçekçi bir his uyandırmaktadır. Görüntü odağı perdenin her alanına eşit yayılacağı için izleyiciler kendilerini filmin içindeymiş gibi hissetmektedirler.
IMAX’teki film formatı da diğer sinemalardan farklıdır. Normal film formatları görüntüyü dikey olarak yansıtmaktadır. Ancak IMAX film formatında görüntü, yatay olarak yansıtılmaktadır. Bant delikleri de görüntünün aşağısına ve yukarısına konumlu olarak yer almaktadır. Bunun yanı sıra IMAX formatında 12k görüntü kalitesi yer almaktadır. Ayrıca IMAX, kontrast görüntüyü en iyi haliyle yansıtmak için 2k kalitesinde projektör kullanmaktadır.
IMAX’i diğer sinemalardan ayıran bir diğer fark da sinema koltuklarıdır. IMAX koltukları diğer sinema koltuklarına göre daha dik şekildedir. Bu da kendinizi evinizde bir koltukta oturuyormuşsunuz gibi hissettirmektedir. Bir diğer farklılık da IMAX koltuklarının yarım daire biçiminde konumlandırılmasıdır. Bu özellikle izleyici, perdeye daha hakim olmaktadır. Bu sayede görüş açısı da maksimum boyuta ulaşmaktadır.
Geliştirilmiş ses sistemi, IMAX’i diğer sinemalardan ayıran en önemli etmenlerden biridir. Gelişmiş ses sistemine sahip olan IMAX salonları, sesin homojen bir şekilde her alana eşit yayılmasını sağlamaktadır. Ayrıca IMAX teknolojisi, görüntü gerçekçiliğinin yanında sesin de gerçekçi olmasına önem vermektedir.
IMAX teknolojisinde de diğer sinemalarda olduğu gibi Dolby Digital ve DTS ses sistemlerine benzer olan bir ses sistemi kullanılmaktadır. Gerçekçi ses kalitesi sayesinde bazı klasik sesler daha gerçekçi duyulmaktadır. Örneğin tokatlama, patlama, alkışlama, silah sesi gibi klasik sesler IMAX ses sisteminde daha gerçekçi işitilmektedir.
IMAX’in Avantajları Nelerdir?
Yazımızda IMAX’in diğer sinemalardan farkının ne olduğunu açıkladıktan sonra bu teknolojinin avantajları hakkında da bir bilgilendirme yapmamız gerekmektedir. IMAX formatında çekilen filmlerin en göze çarpan avantajı, görüntünün daha net ve büyük olmasıdır. Bu özellik de detayların daha iyi görülmesini sağlamaktadır. Sinema perdesinin büyüklüğü ve ekranın tam boyut olması da görüntünün netliğini ve büyüklüğünü etkili kılmaktadır. Bu sayede izleyiciler, izledikleri filmden daha çok keyif almaktadırlar.
IMAX film formatındaki ses kalitesi de bir diğer avantajdır. Sesin daha net, gerçekçi ve sinema salonuna homojen yayılması, IMAX filmlerine avantaj sağlamaktadır. Bu sayede izleyiciler, görüntü kalitesinin yanında ses kalitesinden de yararlanacaklardır. Bu da IMAX’in avantajlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
IMAX’in Dezavantajları Nelerdir?
IMAX’in avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da vardır. Bunlardan ilki bilet fiyatlarıdır diyebiliriz. IMAX formatında çekilen filmlerde özel ekipmanlar ve projeler yer aldığı için bu formatın maliyeti oldukça yüksek olmaktadır. Bu pahalılık sadece filmi üreten kişilere değil izleyen kişilere de yansımaktadır. Diğer sinema teknolojileri kullanılarak çekilen filmlerin giriş ücretlerine göre IMAX teknolojisiyle çekilen filmlerin bilet fiyatları daha yüksek olmaktadır.
Diğer bir dezavantaj ise tedarikle ilgilidir. IMAX salonları diğer sinema salonları kadar fazla değildirler. IMAX’e özel sinema perdeleri, projektörler, ses sistemleri ve koltuklar tedarik açısından sınırlıdır. Bu durum da IMAX sinema salonlarının sınırlı sayıda olmasına neden olmaktadır.
IMAX teknolojisinin bir diğer dezavantajı da kameraların ağırlığıdır. Bu teknolojide film formatı 70 mm olarak tasarlanmıştır. Bu formattaki filmin hacmi ve ağırlığı fazla olduğu için kamera ağırlığı da yüksek olmaktadır. IMAX kameralarının ağırlığı 19-45 kilogram arasında değişmektedir.
Genel Değerlendirme
IMAX, film yapım ve projeksiyon teknolojisi olarak ön plana çıkmaktadır. IMAX formatında izlediğiniz filmler, kendinizi o filmin içindeymişsiniz gibi hissettirmektedir. Çünkü izlediğiniz film, hem 3 boyutlu hem de gerçekçi bir görüntüye sahiptir. IMAX formatındaki filmler, özel kameralar aracılığıyla çekilmektedir. Bu yüzden filmler; televizyonda, bilgisayarda ve standart sinema ekranlarında izlediğiniz normal filmlerden çok daha büyük ve net bir görüntü kalitesinde görünmektedirler.
IMAX teknolojisi, 1000’den fazla ülkede kullanılmaktadır. Bu ülkelerde IMAX salonların sayısının eşit bir şekilde yer almadığını söyleyebiliriz. Bunun en temel sebebi IMAX salonların maliyeti olmaktadır. IMAX salonları, sahip oldukları özelliklerden dolayı oldukça maliyetli olmaktadırlar. Bunun yanı sıra IMAX filmler, diğer sinema teknolojileri ile çekilen filmlere göre daha yüksek bilet fiyatları ile izleyicilerle buluşmaktadırlar. Bu durumlar da IMAX salon sayılarının sayısını ciddi bir şekilde etkilemektedir.
Bazı filmler IMAX teknolojisi kullanılarak çekilmediği halde IMAX formatına dönüştürülmektedir. Bu sayede günümüzde IMAX teknolojisini destekleyen filmlerin sayısı yüksek düzeydedir. Bu teknolojinin yaygınlaşması, IMAX destekli film sayısını da her geçen gün artırmaktadır.
Sizler için hazırlamış olduğumuz IMAX rehberimiz burada sona eriyor. Bu rehberimizde temel olarak son zamanların en popüler sinema teknolojilerinden birisi olan IMAX’i açıklamaya çalıştık. Her geçen gün popülerleşmeye başlayan bu teknoloji, birçok kişinin ilgisini çekmektedir. Bundan dolayı sizler de IMAX hakkındaki soru ve düşüncelerinizi aşağıdaki yorum bölümünden bizlerle paylaşabilirsiniz.
