İnternet sitelerinin güvenliği oldukça önemlidir. Bu durum hem site ziyaretçileri için hem de site sahipleri için geçerli olmaktadır. Her sitenin güvenlik amacıyla yaptığı farklı çözüm yöntemleri de vardır. Captcha da bu güvenlik önlemlerinin arasında yer alıyor. Peki Captcha nedir?
Bazı internet sitelerine girdiğinizde ilgili sayfaya ulaşım sağlamanız için sorularla karşılaşma durumunuz olabilir. Ayrıca bu sayfalarda çözmeniz gereken testler, işaretlemeler gibi seçenekler de yer alabilir. Sitelerin bu tercihi ya içeriklerine yön vermek için ya da siteyi daha güvenli hale getirmek için oluyor. Biz de bu yazımızda web sitelerinde en çok karşılaştığınız testlerden biri olan Captcha’nın ne olduğuyla ilgili sizlere açıklamalar yapacağız.
İçindekiler
Captcha Nedir?
Captcha’nın açılımı ‘Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Human Apart’ şeklindedir. Türkçesi ise ‘İnsan ve Bilgisayar Ayrımı Amaçlı Tam Otomatik Genel Turing Testi’ olarak ifade edilmektedir.
Bu test, bot geçişini önlemek için güvenlik amacıyla ortaya çıkmıştır. Captcha testleri tasarlanma şekliyle sadece insanları çözebileceği sorular içerir. Çünkü Captcha’nın asıl amacı, bilgisayarların ve botların siteye girmesini önlemektir.
Bir insan Captcha testlerini kısa süre bakarak çözme yetisine sahiptir. Ancak bilgisayarlar, testte yer alan resmi ya da şekilleri yorumlayıp doğru karar verememektedir. Dolayısıyla Captcha’nın bir diğer adına bot önleyici diyebiliriz.
Captcha Nasıl Çalışmaktadır?
Yazımızda Captcha nedir sorusunun yanıtını verdikten sonra bu testin nasıl çalıştığıyla ilgili de açıklama yaparak devam edelim. Captcha kodlarından biri olan karışık ve şekilli harf sıralaması, bilgisayarların anlamlandırmasını ve doğru yanıt vermesini zorlaştırmak için vardır. Bu nedenle düz ve anlaşılır olmaktan ziyade karışık ve birbirine geçmiş harfler görmeniz mümkündür.
Kişilerin harf içerikli Captcha testinden geçmeleri için öncelikle ilgili Captcha’yı yorumlayıp doğru harfleri sıralı bir şekilde yazmaları gerekmektedir. Harfleri doğru bir şekilde yazmama durumunda ise kişilere yeni bir Captcha testi verilir.
Bir bilgisayar programının ya da botunun karışık harflerden oluşan Captcha’yı anlamlandırması zordur. Ancak bir insan, bu tarz harflere ya da Captcha testlerine aşina olduğu için zorlanma yaşamayacaktır. Botların bu durumda yapacağı tek şey ise rastgele harfler girerek şansını deneyecek olmasıdır. Ancak fazla deneme sonucunda siteye girmeye çalışanın bir bot olduğu anlaşılacaktır ve ilgili bot engellenecektir.
Captcha’nın Kullanım Alanları Nelerdir?
Aslında Captcha’nın birçok kullanım alanı vardır. Dosya indirme ya da üyelik işlemleri öncesinde karşımıza çıksa da birçok işlevi bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu test türü oturum açma, hesap bilgilerini girme, çevrimiçi denetlemelerinde ve web işletmesi ödeme sayfalarında standarttır.
Captcha’nın kullanım alanlarından biri anket doğruluğunu korumak içindir. Captchalar her oylamanın bir insan tarafından girilmesini sağlama amacı doğrultusunda anket çarpıklığını önlemeye çalışmaktadır. Bu, yapılacak toplam oy sayısını sınırlamamaktadır. Ancak her bir oy için gereken süreyi uzatarak birden fazla oy verilmesini engellemektedir.
Captcha’nın kullanım alanlarından bir diğeri de bilet satışlarında olmaktadır. Bilet sistemleri, yeniden satış için çok sayıda bilet satın alınmasını önlemeye çalışmaktadır. Bu nedenle de bilet sistemlerinde Captcha yer almaktadır. Ayrıca Captcha ücretsiz etkinliklere yapılan yanlış kayıtların önüne geçmek için de kullanılmaktadır.
Sahte ve spam yorumları önlemek için de Captcha kullanılmaktadır. Bu sayede botların mesaj panolarına, iletişim formlarına ya da internet sitelerine spam göndermesinin önüne geçilmiş olmaktadır. Aynı zamanda bir Captcha’nın gerektirdiği ekstra adım, rahatsızlık yaratacak çevrimiçi tacizi de azaltmaktadır.
Hizmetler için kaydı sınırlama amacıyla da Captcha kullanımı yer almaktadır. Botların sahte hesaplar oluşturmasının önüne geçmek için Captcha kurtarıcı niteliktedir. Hesap oluşturmayı kısıtlamak, bir hizmetin kaynaklarının boşa kullanımını önler ve dolandırıcılığı azaltır.
Tabii ki web site üyeliklerinde de Captcha yer almaktadır. İnternet siteleri milyonlarca üyeye sahiptir. Dolayısıyla bu rakamlarla arama motorunda hileli bir şekilde üst sıralara çıkmak gibi yöntemler mevcut. Captcha da üyelerin gerçek bir insan olduğunu kanıtlayarak sitenin asıl üye sayısının ne olduğunun ortaya çıkmasını sağlıyor.
İnternet Siteleri Neden Captcha Kullanıyor?
İnternet sitelerinin kayıt süreçlerinde Captcha kodlarını kullanmasının en büyük nedeni gereksiz ve sahte içerikler ve iletilerdir. Captcha kodlarının asıl kullanım amacı web sitesine kayıt olan ya da yorum yapmaya çalışan kişilerin insan mı robot mu olduğunu ayırt etmek içindir. Bu sistem, e-postalarda yer alan spam engelleyiciyle aynı işlevi görmektedir.
Bir internet sitesine girdiğinizde Captcha ile karşılaşmak sinir bozucu gelebilir. Ancak bu güvenlik yöntemi, site sahipleri için büyük önem taşımaktadır. Kendi internet sitesini ya da blogunu kurmuş olan birçok kişi, spam iletilerin ne kadar rahatsız edici olduğunu anlayacaktır. Dolayısıyla site sahipleri, bu gereksiz iletiler ve içeriklerin internet sitesine zarar vermemesi için Captcha’yı kullanmaya başlayacaktır.
Web sitesinin az veya çok trafik alması bu durumu etkilemeyecektir. Hatta çok popüler olmayan internet siteleri ya da blogların spam kurbanı olma ihtimali de yüksektir. Bunun nedeni, ilgili internet sitelerinin yeterli ölçüde güvenlik yöntemlerine sahip olmamasıdır.
Captcha Türleri Nelerdir?
Yazımızda Captcha nedir sorusunun yanıtlarını farklı yollarla verdikten sonra Captcha türleri hakkında da açıklama yapmamız gerekiyor. Karşınıza birden fazla Captcha türünün çıktığı olmuştur. Belki bunların bir Captcha veya bot önleyici olduğu bilmiyor olabilirsiniz. Ancak Captcha da kendi içinde birçok türe sahiptir.
Metin Tabanlı Captcha
Metin tabanlı Captchalar, siteye girenin insan olduğunu doğrulamanın en etkili yollarından biridir. Bu Captcha türünde var olan sözcükler, tümceler ya da rastgele rakam ve harflerin kombinasyonları yer almaktadır. Bazı metin tabanlı Captchalar ise büyük harf kullanımındaki çeşitleri de içermektedir.
Captcha, bildiğiniz karakterleri olduğundan farklı ve yoruma dayalı şekilde sunar. Bu farklı karakter görünümü renk, arka plan görüntüsü, çizgiler, noktalar ya da yaylar gibi grafik öğeleri içerir.
Bu Captcha türü, yetersiz metin tanıma algoritmasına sahip botlara karşı koruma sağlar. Ancak bazen metin tabanlı Captcha yorumlaması insanlar içinde zor olmaktadır.
Metin tabanlı Captcha oluşturmada 4 farklı teknik yer almaktadır. Bunlardan ilki Gimpy olarak geçmektedir. Gimpy, 850 kelimelik bir sözlükten rastgele sayıda kelime seçer ve bu kelimeleri çarpık olarak sıralar. Bir de EZ-Gimpy tekniği vardır. Bu teknik Gimpy’nin yalnızca bir kelime kullanan çeşididir.
Metin tabanlı Captcha’daki bir diğer teknik ise Gimpy-r olarak geçer. Gimpy-r tekniği rastgele harfler seçer ve karakterleri bozar. Sonra da arka plan gürültüsü ekler. Metin tabanlı Captcha’nın son tekniği ise Simard adına sahiptir. Simard tekniği, rastgele sayıları ve harfleri seçip karakterleri yayar ve renklerle deforme eder.
Görsel Tabanlı Captcha
Görsel tabanlı Captcha da metin tabanlı Captcha’ya kıyasla oldukça gelişmiş durumdadır. Bu Captchalar hayvan fotoğrafları, şekiller ya da sahneler gibi tanınabilir grafik öğelerini kullanmaktadır. Genel olarak görüntü tabanlı Captcha, kullanıcıların bir temayla eşleşen görüntüleri seçmesini ya da sığmayan görüntüleri tanımlamasını gerektirmektedir.
Görsel tabanlı Captcha, metin tabanlı Captcha’ya göre biraz daha kolaydır. Ayrıca görsel tabanlı Captchaları botların anlaması daha zor olur. Çünkü bu Captcha türü, hem görüntüyü tanıma hem de anlamlandırmayı gerektirmektedir.
Ses Tabanlı Captcha
Ses tabanlı Captcha, görme engelli kişiler için alternatif niteliğindedir. Bu Captcha türü çoğunlukla metin ya da görsel tabanlı Captchalarla birlikte kullanılmaktadır. Ses Captchaları kullanıcının daha sonra girdiği harf ve sayı dizisinin ses kaydını sunar.
Bu Captcha türü, ilgili karakterleri arka plan görüntüsünden dolayı ayırt edemeyen botlara güvenerek tasarlanmıştır. Aynı metin tabanlı Captchalar gibi ses tabanlı Captchaların da insanlar tarafından yorumlanması biraz zor olabilmektedir.
Matematik ve Kelime Problemleri Captcha’sı
Bu Captcha türünün bazılarında kişiye çözmesi için 2+5 ya da 8-3 gibi oldukça basit bir işlem sorulur. Bir bot, bu soruyu tanımlamada ve yanıtlamada zorluk çekecektir. Ancak bir insan için bu tip işlemleri çözmek oldukça basit olacaktır. Kelime problemiyle ilgili Captcha türünde ise terim dizisi verilir ve bu terim dizisinin tamamlanması istenir.
Böylelikle Captcha nedir sorusuna ek olarak Captcha türleri hakkında da açıklama yapmış olduk. Bu Captcha türlerinin yanı sıra bir de reCaptcha diye bir terim yer almaktadır. Şimdi reCaptcha’nın ne olduğuyla ilgili açıklama yapalım.
ReCaptcha Nedir?
Google, kullanıcıların insan olup olmadığını doğrulamak için standart bir Captcha kodu kullanmayı tercih etmemektedir. Bunun yerine IP adreslerini, çerezleri ve diğer kanıtları inceleyerek kullanıcıları, otomatik spam göndericilerden ayırt etmek için başka bir sistem kullanır. Bu sistemin adı da reCaptcha olarak geçmektedir.
Google tarafından geliştirilen bu Captcha türü, kullanıcılar için diğer Captchalara göre çok daha kolaydır. Çünkü kişilerin yapması gereken tek şey, ‘Ben robot değilim’ yazan onay kutusunu işaretlemekten ibarettir. ReCaptcha, kullanıcı hareketlerini izleyerek sayfadaki tıklama ve diğer etkinliklerin insan etkinliğine benzeyip benzemediğini belirlemeye çalışır.
Test başarısız olursa ReCaptcha, standart Captcha türlerinden biri olan görsel tabanlı Captcha’yı kullanır. Ancak birçok durumda onay kutusu testi kullanıcıyı doğrulamada yeterli olmaktadır.
Captcha Kodunu Çözmek için Neler Yapabilirsiniz?
Yazımızda Captcha türlerinin neler olduğundan bahsettikten sonra Captcha kodlarını nasıl çözeceğinizle ilgili de açıklama yapmamız faydalı olacaktır. Captcha kodları çoğunlukla rastgele oluşturulmuş bir dizi karakter ve sayı içermektedir. Bu karakterlerin boyutu, açısı, rengi ve yoğunluğu her seferinde değişmektedir. Captcha kodları, renkli ve desenli bir arka plana yerleştirilerek yapılmaktadır. Bunun nedeni ise kodu tanımayı engellemek içindir.
Bazı Captcha kodlarını anlamak oldukça kolayken bazılarını anlamak bir o kadar zor olmaktadır. Eğer bir internet sitesinde Captcha koduyla karşılaştıysanız yapmanız gereken ilk şey, bu koda dikkatli bir şekilde bakmak olacaktır. Eğer farklı şekillerde ve birbirine karışmış harflerden oluşan Captcha koduyla karşılaştıysanız ekran parlaklığını artırmayı deneyin.
Kutucuğu işaretlemenizi söyleyen Captcha kodunda yapmanız gereken tek şey ilgili kutucuğu işaretlemek olacaktır. Resim içerikli Captcha türünde ise durum biraz farklıdır. Genelde 16 kareden oluşan bir görsel verilir. Sonra da belirtilen unsurun yer aldığı bütün alanların işaretlenmesi söylenir. Bu Captcha türünde en sık trafik lambası kullanılmaktadır.
Resim içerikli Captcha türü, kullanıcıların en çok zorlandığı türlerden birisidir. Kişiler genellikle ilgili unsurun yer almadığı kutucuğu da işaretlemektedir. Bu durumda ise yapmanız gereken tek şey yenileme butonunu işaretleyerek daha kolay bir resim seçmek olacaktır. Sizin için en uygun resmi bulana kadar yenileme butonuna tıklamaya devam edebilirsiniz. Bir başka seçenek ise sesli Captcha kullanmak olacaktır.
Captcha Nedir: Genel Değerlendirme
İnternet siteleri için güvenlik yöntemi olan Captcha’ya kişiler bir kez de olsa mutlaka rastlamışlardır. Herhangi bir içeriği indirmeden önce ya da siteye girmeden önce kişilerin karşısına çıkan Captcha, kullanıcılar için zaman kaybı gibi gelebilir. Ancak Captcha’nın site güvenliği, doğru site istatistiği ve spam önleme açısından önemi büyüktür.
Captcha her ne kadar güvenlik ve bot önleme açısından avantajlı olsa da bazı dezavantajlara da sahip olmaktadır. Örneğin kullanıcılar Captcha testini çözmek için zaman harcamak istemezler. Üstelik bir de testi yanlış çözerlerse ilgili sayfadan çıkmayı düşünebilirler. Bir diğer dezavantaj ise bazı Captcha türlerinin tüm tarayıcı tarafından desteklenmemesiyle ilgilidir
Ancak tüm bunlara rağmen web site sahipleri, Captcha sayesinde botları yüksek oranda önlemektedir. Bu sayede siteye giren kişilerin gerçek insan olduğu kanıtlandığı için site trafiği de daha gerçekçi şekilde ilerlemektedir.
Sizler için hazırlamış olduğumuz Captcha nedir içeriğimiz burada sona eriyor. Sizler de Captcha hakkındaki soru ve düşüncelerinizi aşağıdaki yorum bölümünden bizlerle paylaşabilirsiniz.
