Henry Ford sadece otomobili değil, çalışma hayatını ve ulaşımın rolünü de dönüştüren önemli mucit ve mühendislerden biri olarak tarihe geçti. Orta sınıfın doğuşundan, döneminde yaşanan son küresel salgına kadar her şeyde üzerine düşeni yaptı, gelişen dünyaya yetkinlikle hizmet etti.
Yaptığı ikinci model olan T Model otomobille satış rekoru kırdı. Çünkü bu otomobil henüz her yerde asfalt olmadığı için taşlı ve zorlu yollarda da kullanılmak üzere tasarlanmıştı. Böylece orta ve işçi sınıfa da hitap etmiş oldu. Otomobillerin lüks ve hassas olmak, sadece asfaltta kullanılma algısını tamamen değiştirdi.
Ford markası kuruluşundan bu yana, tüm paydaşların güvenini kazanmak için çabalayan, tarihin en tanınmış kurumsal sembollerinden biri oldu.
Henry Ford, çocukluk günlerinden itibaren bir mekanik mantık ustasıydı. Bir makineye sadece bakarak, parçalarının birbirine nasıl bağlandığını anlayabilirdi. Babası William Ford’a göre, etraftakiler Henry’den “kafasında tekerlekler” olan genç bir adam olarak bahsederdi. Bununla birlikte hiç durmadan çalışıyor ve küçük kulübesinde “atsız araba” denemeleri yapıyordu. Bu durum yaşadığı yerde tuhaf karşılanmasına neden oluyordu.
Kafasında tekerleklerle dolaşan bu genç adamın hikayesine yakından bakalım:
İçindekiler
Henry Ford’un Çocukluğu
Henry Ford, 30 Temmuz 1863’te, Wayne County, Michigan’da dünyaya geldi. Mary Litogot ve William Ford’un dört erkek çocuğundan biriydi. Bu ailenin iki de kız çocukları vardı. Henry Ford, altı çocuğun en büyüğüydü. Henry’nin babası, 1847’de Amerika’ya gelmiş ve Wayne County’de bir çiftliğe yerleşmişti. Bu aile İrlanda’nın Cork İlçesi’nin yerlisiydi ve o dönemde Amerika Birleşik Devletleri’ne göç eden binlerce aileden biriydi.
Genç Henry Ford, erken yaşta mekaniğe ilgi gösterdi ve bu alanda merak ettiği şeyleri denemeye başladı. Henüz 12 yaşınayken okuldan sonra hemen hemen tüm zamanını kendisinin hazırladığı ve etraftan topladığı malzemelerle donattığı küçük bir makine atölyesinde geçiriyordu. O küçücük makine atölyesi adını verdiği odada 15 yaşında ilk buhar motorunu yaptı.
Detroit Dry Dock Company ve Çıraklık
Henry Ford daha sonra okulu bırakarak tutkusunun peşinden gitmeye karar verdi. Detroit’te James F. Flower and Brothers’ın mağazalarında çalıştı. Ardından Detroit Dry Dock Company’nin fabrikasında makinist çırağı oldu.
Kaptan Stephen Kirby, 1872’de Michigan, Wyandotte’de bir tersane satın almıştı. Sonunda burada Detroit Dry Dock Company olarak bilinen şeyi başlattı. Burada başlarda sadece gemi onarımı yapıyorlardı. Daha sonra işler büyüdü ve 1860’ta şirket ilk buharlı gemisini yaptı.
1867 ve 1894 yılları arasında bu şirket, yaklaşık 130 deniz motoru üretti. O zamanlar çok popüler olan şirket genç Henry’nin de hayallerindeydi. 1880 ile 1882 yılları arasında orada çırak makinisti olarak çalıştı. Burada ilk deneyimini gerçekleştirdi.1920’ler boyunca bu şirket, gemi yapımına devam etmesine rağmen, işler kısa sürede bitti ve sonunda şirket kapandı. Amerika’da teknolojinin gelişmesine katkı sağlayan önemli şirketlerden biri oldu.
Genç Henry Ford ise 1882’de çıraklığını tamamladı. Ardından bir yıl da Michigan’ın güneyinde Westinghouse Elektrik Şirketi’nde buhar motorlarını kurmak ve onarmak için çalıştı.
Baş Mühendis Henry Ford ve Thomas Edison’la Arkadaşlığı
Ford, 1891 yılının Temmuz ayında Detroit’teki Edison Aydınlatma Şirketi’nde mühendis olarak çalışmaya başladı. 6 Kasım 1893’te artık burada baş mühendis oldu. Bu aydınlatma şirketi 1880’de Thomas Edison tarafından başta New York’ta elektrik üretim istasyonları kurmak için açılmıştı. Bu şirket Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulan diğer yerel aydınlatma şirketlerinin bir prototipiydi.
1882’de Edison’un ilk merkez istasyonu “Pearl Street Station”, Manhattan’daki 257 Pearl Street’te açıldı. İstasyon, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk ticari enerji santraliydi ve dünyanın ilk kojenerasyon tesisiydi. 1890’da Henry Ford henüz burada işe başlamadan önce yandı. Yangından sadece bir jeneratör sağlam olarak çıktı. (Bu jeneratör şu anda Henry Ford Müzesi’nde gösteriliyor.)
Edison ve Ford, iki ikonik yaratıcı, harika bir dostluk yaşadı dense yanlış olmaz. Sadece küçük bir temas, ömür boyu sürecek bir dostluk bağının kurulmasına neden oldu. Arkadaşlıkları o kadar güçlüydü ki, Florida’daki yazlık evlerini bile birbirlerine yakın olacak şekilde satın aldılar.
Her şey, Edison Aydınlatma Şirketler Birliği’nin 1896’daki toplantısında, ikisi bir araya geldiğinde başladı. Thomas Edison, şirketinde çalışan genç bir adamın deneysel bir araba yaptığını duydu.
Bundan oldukça etkilenen Edison ve Ford’a cesaret verdi; “Genç adam, sanırım bir şeyin peşindesin! Sizi arayışlarınıza devam etmeye teşvik ediyorum!” dedi. İşte tam da bu cümlelerin söylendiği an, ömür boyu sürecek dostluklarının başladığı an olarak kayıtlara geçti.
Thomas Edison ve Henry Ford neredeyse hiç ayrılmadı, hemen her şeyi birlikte yaptılar. Aileleriyle birlikte sık sık kamp yapardılar. 1916’da Henry Ford ailesiyle birlikte evini Edison’un evinin yanındaki binaya taşıdı. Edison çok zor zamanlar geçirdi; yürüyemedi ve tekerlekli sandalyeye mahkum oldu. Ancak, Henry Ford gerçek bir dosttu.
Edison’un hayatını kolaylaştırmak için elinden geleni yaptı. Dostu ve akıl hocası ile tekerlekli sandalye yarışları yapmak için kendine bir tekerlekli sandalye bile satın aldı. Thomas Edison, Ford’un ömür boyu akıl hocası ve arkadaşı olacaktı.
İlk Ford Motorunun Yapılışı
Henry Ford’un otomobil üreticisi olarak kariyeri, içten yanmalı motorlara olan ilgisiyle başladı. Bu ilgi onu küçük bir tek silindirli benzinli model yapmaya yöneltti. Bu model 1893 kışında ortaya çıktı. İlk Ford motoru, Detroit’teki 58 Bagley Bulvarı’ndaki Ford evinin mutfağında ahşap bir masada ortaya çıktı. Ford ilk olarak, dört bisiklet tekerleği ile donatılmış bir çerçeve olan ilk otomobilini burada çalıştırdı. Bu ilk Ford arabası, Haziran 1896’da tamamlandı.
Ford’un bu ilk aracı dört bisiklet tekerleği üzerindeydi ve dört beygir gücünde bir motorla çalıştırıldı. Quadricycle’da direksiyon yerine yeke (yeke daha çok kayıklarda olan dümenin baş tarafında yerleştirilen oldukça büyük kol) vardı. Vites kutusunda geri vitesi olmayan sadece iki ileri vites vardı.
Henry, Edison’un da desteğiyle 19 Ağustos 1899’da Edison Aydınlatma Şirketi’nden istifa etti ve başkalarıyla birlikte yaklaşık 18 ay sonra iflas eden Detroit Otomobil Şirketi’ni kurdu. Bu arada, Henry Ford birkaç yarış arabası tasarladı ve üretti.
Ford Dönemin En Ünlü Yarış Sürücüsünü Yendi
İlk yarış otomobili, 1901’de Michigan, Grosse Pointe’deki bir pistte Alexander Winton’ı yendi. Ford, 26 beygir gücündeki çekilişleri tasarladı. Böylece, Alexander Winton’ın 70 beygir gücündeki Bullet’ini Detroit Driving Club’ın bir millik oval alanı çevresinde 10 turda yendi. Bu zaferle birlikte ikinci kısa ömürlü olan otomobil girişimi “Henry Ford Company”i açtı.
Ford, 1902’nin başlarında “Cadillac Motor Car Company” olan bu işletmeyle yollarını ayırdı. Bir diğer yarış otomobili olan 999 da, 12 Ocak 1904’te mesafeyi 39.4 saniyede kat etti. Böylelikle döneminin dünya rekorunu kırdı.
1903’te Henry ve arkadaşları 28.000 dolara yatırım yaparak ve Ford Motor Company’yi kurdu. Şirket tarafından yapılan ilk araba 15 Temmuz 1903’te satışa çıktı. Henry, hisselerin %25.5’ine sahipti.
Bununla birlikte, 1906’da başkan ve şirketin sahibi oldu. 1919’da Henry, Clara ve oğlu Edsel Ford, tüm azınlık hissedarlarının hisselerini satın aldı ve şirketin tek sahibi oldular. (Edsel Ford 1943’teki ölümüne kadar şirketin başkanı oldu)
İlk Marka Tanıtımı: İlk Logo
Ford logosunu Childe Harold Wills tasarladı. Ancak, Ford’un meşhur mavi oval logosu, 1927’de Model A’ya kadar bir arabada yer almayacaktı.
1919’da babasının yerine başkan olan Edsel Ford, Henry Ford’un ölümüne kadar bu görevi sürdürdü. Eylül 1945’te, Henry Ford, kendisiyle aynı adı taşıyan torunu Henry Ford’un başkanlık görevine seçilmesini tavsiye etti. Yönetim kurulu da onun tavsiyesine uydu.
Ford’un hayatı sadece şirketi değildi. İşkolik olarak nitelendirilmesi paraya olan tutkusu değil, tam tersine çalışmaya, öğrenmeye ve üretmeye olan tutkusundan kaynaklanıyordu. Şirketinde çalışanları beyinleri tıpkı Edison’un onu desteklediği gibi desteklemiştir. Bununla ilgili meşhur bir sözü de vardır:
“Paradan başka bir şey getirmeyen şirket,
zavallı bir şirkettir”
Ford T Modelini Tanıtıyor
T Modelinin en büyük özelliği, tanıtımının ardından dünyanın en ünlü otomobili haline gelmesi oldu. Henry Ford’un Model T’si, basit, uygun fiyatlı ve dayanıklı bir otomobildi. Tanıtımda gazetelerde “Ford dünyayı tekerleklere bindirdi” yazdı.
Ford, Mayıs 1927’de üretimi durdurmadan önce 15 milyon Model T sattı ve onu tüm zamanların en çok satan araçlarından biri ve tartışmasız dünyanın en ünlü otomobili haline getirdi.
1908’de Amerika Birleşik Devletleri’nde yalnızca yaklaşık 18.000 mil asfalt yol vardı. Ford, ilkel yollarla başa çıkmak için kritik parçalara hafif ve güçlü vanadyum çelik alaşımı kullandı. O zamanlar, mevcut otomobillerin çoğu, lüks ve hassas yapılıydı. Sadece asfalt yollarda kullanmak üzere tasarlanmışlardı.
Ford, kitle pazarına hitap etmek için aracının da güvenilir, sağlam ve bakımı kolay olması gerekiyordu. Neyse ki milyonlarca yeni sürücü için bu öyle oldu. 1917’de Ford Motor Company ilk kamyonunu üretti. Ford Model TT, Model T otomobilini temel alan, ancak güçlenmiş bir şasiye ve arka aksa sahip bir kamyondu.
Ford Uçakları Üretimi Başladı
1925’te Ford ilk uçağına Model T’nin takma adı olan “Tin Lizzie” takma adına benzetilerek “Tin Goose” adını verdi. Tin Goose, Amerika’nın ticari havayolları tarafından kullanılan ilk uçaklardan biri oldu.
Ford Airlines’a yapılan yatırımla birleşen bu uçak, ticari havayolu endüstrisinin gelişmesine yardımcı oldu. Ve endüstrinin gelişimini daha da hızlandırmak için Ford, radyo ışını patenti de dahil olmak üzere, uçağın 35 patentini telif ücreti almadan verdi.
Yeni Otomobil ve Yeni Özellikler
Model T, 1908’den 1920’lerin başına kadar otomobil endüstrisini domine etti. O sırada diğer otomobil üreticileri arasında şiddetli bir rekabet vardı. Ford, fabrikaları yeniden donatmak ve yeni bir arabanın tasarımını mükemmel hale getirmek için altı ay tüm dünyadaki fabrikaları kapattı.
Ford, yeni arabaya Ford Motor Company’nin ilk arabası olan 1903 Model A’nın anısına Model A adını verdi. Araba, ikonik mavi oval logoyu taşıyan ilk araçtı. Güvenlik Camı yani ön cam gibi yenilikçi özellikler içeriyordu. 1931’de Ford, Büyük Buhran Dönemi’nin zorluklarına rağmen beş milyondan fazla Model A sattı.
Henry Ford’un Ödülleri ve Yapıtları
1946’da Henry Ford’u otomotiv endüstrisine katkılarından dolayı Otomotiv Altın Jübilesi’nde övdüler. Aynı yılın Temmuz ayında, Dearborn’da 83. doğum günü partisinde yaklaşık 50.000 kişi onun için tezahürat yaptı. O yılın ilerleyen tarihlerinde, Amerikan Petrol Enstitüsü, insanlığın refahına olağanüstü katkılarından dolayı Ford’a ilk Altın Madalya ödülünü verdi.
Amerika Birleşik Devletleri hükümeti, 1965’te “Prominent Americans” yani Tanınmış Amerikalılar serisinin bir parçası olarak bir posta pulu üzerine fotoğrafını bastı ve Ford’u onurlandırdı. Bu seri, 1965 ve 1978 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri Posta Dairesi (ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri Posta Servisi) tarafından yayınlanan bir dizi pul serisiydi.
İçlerinde Benjamin Franklin gibi birçok politikacı ve mucit vardı. 1999’da Fortune dergisi Henry Ford’u “Yüzyılın İş İnsanı” seçti.
Samuel Crowther ile birlikte, Ford Motor Company’nin gelişimini anlatan ve endüstriyel ve sosyal teorilerini ana hatlarıyla ele alan “My Life and Work” (1922), “Today and Tomorrow” (1926) ve “Moving Forward” (1930) kitaplarını yazdı.
Aynı ortak çalışanla Edison, “Onu Tanıdığım Gibi” (1930) yayınladı. “The Inventor’s Secret” adlı kitabı Thomas Edison’un anlattıklarıyla Henry Ford ve Suzanne Slade yazdı. Bu kitap ve Jennifer Black Reinhardt tarafından resimlenen bir resimli çocuk kitabı özelliği taşıyor. Thomas Edison ve Henry Ford’un hayatlarına ve birbirleriyle olan ilişkilerini anlatıyor.
Mühendislik Doktoru derecelerini kendisine Michigan Üniversitesi ve Michigan Eyalet Koleji verdi ve Colgate Üniversitesi’nden fahri Hukuk Doktorası derecesi aldı.
Henry Ford’un Ailesi ve Ölümü
Henry Ford, 11 Nisan 1888’de Michigan’dan “Clara Jane Bryant” ile evlendi. Clara, Martha Bench ve bir Wayne County çiftçisi olan Melvin Bryant’ın kızıydı. Clara, 84 yaşına kadar yaşadı ve 29 Eylül 1950’de hayatını kaybetti. Çiftin bir çocuğu oldu, oğlu Edsel Bryant Ford, 6 Kasım 1893’te dünyaya geldi.
Ford, 7 Nisan 1947’de Pazartesi günü saat 23:40’ta Dearborn’daki Fair Lane Malikanesi’nde beyin kanaması sonucu hayatını kaybetti. 83 yaşındaydı. Başucunda Clara Ford ve ev personeli vardı.
Ölümü sırasında, Rouge Nehri’ndeki sel, elektrik gücünü kesmişti. Evdeki tek ışık kaynağı eski moda gazyağı lambaları ve mumlardı. Bu yıllar önce aynı ilçede doğumuna benzer sahnenin neredeyse aynısıydı.
Cenaze töreni Michigan, Detroit’teki St. Paul Piskoposluk Katedrali’nde yapıldı. Böylece, Henry Ford, Detroit’teki St. Martha’s Piskoposluk Kilisesi’ndeki aile mezarlığında toprağa verildi.
