Biyometri Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Biyometri bir ölçüm teknolojisidir. İnsanları birbirinden ayıran -benzeri olmayan- özelliklerini kullanır. Bu sayede, güçlü bir parola veya uzunca bir pin kodu girmenize gerek kalmaz. Kendi doğrulama aracınız olmuş olur. Yapay zeka çalışmaları, akıllı telefonlarda ve bilgisayarlarda güvenliği artırmaya yönelik biyometri ile birleşiyor. Peki biyometri nedir?

Biyometri; bir insanda benzersiz olan fizyolojik veya davranışsal özellikleri ölçen, analiz eden ve/veya kaydeden, bilimsel ve/veya teknolojik olan yöntemlerin incelenmesi ve uygulanmasıdır. Biyometriyi herkes kullanabilir, hatta çoğumuz parmak izimizle ve yüzümüzle kullanıyoruz.

Günlük Yaşamda Kullanımı

Biyometri, yıllardır birçok endüstri tarafından kullanılıyor. Buna rağmen modern teknoloji sayesinde daha fazla kamu bilinci kazandı. Örneğin, yeni çıkan çoğu akıllı telefon, parmak izi okuyucu ile telefonun kilidini açabiliyor veya yüz tanıma özelliğini kullanabiliyor.

Biyometrik özelliklerin hacklenmesi veya çalınması diğer yöntemlere göre daha zordur. Sahtesinin yapılma riski isse oldukça düşüktür. Bu durum, biyometrinin yüksek güvenlikli yerlerde de kullanılmasını sağlıyor. Örneğin askeri binalarda güvenlik olarak biyometri tercih ediliyor. Hassas verilerin saklandığı yerlere de erişim genellikle biyometri ile gerçekleşiyor.

Biyometrik tanımlamada kullanılan özellikler genelde kalıcı olur. Bu yüzden cihazınızı kolayca bir yerde unutmazsınız. Fakat bu şekilde biyometrik verilerin toplanması ve depolanması beraberinde kişisel mahremiyet, kimlik koruması ve güvenlik gibi bazı endişeleri de getiriyor.

Biyometrik Tarama Özellikleri

Günümüzde kullanılan birçok biyometrik özellik vardır. Her biri farklı şekilde toplama, ölçme, değerlendirme ve uygulama gibi yöntemlere sahiptir. Biyometride vücudun şekil ve/veya bileşimi ile ilgili fizyolojik özellikler kullanılır. Bunlardan bazıları:

• Parmak İzi / Avuç içi izi
• İris / retina
• DNA
• Yüz
• Koku
• Ven geometrisi

Biyometride davranışsal özellikler de kullanılır. Bu özellikler Eylem yoluyla sergilenen benzersiz kalıplardır. Bunlardan bazıları:

• Ses
• Kalp atışı
• Yürüyüş
• İmza
• Tuş vuruşu

Karakteristikler, onları biyometrik tanımlama için uygun kılan belirli faktörler nedeniyle seçilirler. 7 faktör vardır. Bunlar şu şekildedir:

• Evrensel: Her bir bireyin sahip olması gerekir.
• Temin edilebilirlik: Toplama ve ölçüm kolaylığı sağlar.
• Benzersiz: Bireyleri birbirinden ayırabilecek kadar farklılıkların olması gerekir.
• Atlatma: Taklit edilmesinin ve sahtesinin yapılmasının kolay olup olmadığı
• Kalıcılık: Zaman içerisinde olabilecek değişimlere karşı dirençli olmalı.
• Performans: Hızlı ve doğru eşleştirme
• Kabul Edilebilirlik: İnsanların belirli biyometrik teknolojiyi/süreci ne denli kabul edebileceği (örneğin, telefonlarda parmak izi tarayıcıları kolayca kabul gördü)

Bu faktörlerle, biyometrik bir çözümün belirli bir durumda uygulanmasının diğerinden daha iyi olup olmadığı belirlenebilir. Bu süreçte maliyete ve genel toplanma süresine de dikkat edilir. Örneğin, parmak izi tarayıcıları küçüktür, düşük maliyetlidir, hızlıdır ve mobil cihazlara kolayca uygulanabilirler. Bu sebeple akıllı telefonlar kokunuzu analizi yapmak için donanım kullanmak yerine parmak izi tarayıcısı kullanır.

Biyometrik Tanımlama ve Kimlik Doğrulaması

“Biyometri nedir?” diye açıklandığında genelde “biyometrik tanımlama” ve “biyometrik kimlik doğrulaması” terimleri birbirine karıştırılır. Aralarında benzerlikler olsa da farklıdırlar.

Biyometrik tanımlama, kim olduğunuzla ilgilenir. Yani birçok eşleştirme işlemi ile biyometrik veri girişinizi, veri tabanındaki diğer girişlerle karşılaştırır. Örneğin, kime ait olduğu belli olmayan bir parmak izinin kime ait olduğunu belirlemek için kullanılır.

Biyometrik kimlik doğrulama, kim olduğunuzla değil kim olduğunuzu iddia ettiğinizle ilgilenir. Yani bire bir eşleştirme ile biyometrik veri girişinizi veri tabanındaki belirlenmiş olan tek bir veriyle karşılaştırır. Örneğin, akıllı telefonunuzun kilidini açmaya çalışan bir başkasının biyometrik veri girişi, belirlenmiş olan biyometrik veri girişinizle eşleşmediği için telefonunuz açılmaz.

Biyometri Nerelerde Kullanılıyor?

Biyometri nedir sorusuna cevap aldıktan sonra şimdi de nerelerde kullanıldığına bakalım. Biyometrik tanımlama/ kimlik doğrulaması için öncelikli olarak veri toplanması gerekir. Bunun için, biyometrik verileri yakalamak amacıyla tasarlanmış olan sensörler gerekir.

• Adli Bilimlerde Biyometri : Suç mahallerinin oluşturulmasına ve tanımlanmasına yardımcı olabilmek amacıyla bireylerden düzenli olarak parmak izleri, video gözetimi, DNA örnekleri, imza / el yazısı ve ses kayıtları toplanır.

• Tıpta Biyometri: Kapsamlı göz muayenelerine isteğe bağlı olarak dijital retina görüntüleme de eklenebilir. Bu şekilde elde edilen göz içi fotoğrafları, doktorların göz hastalıklarını taramalarına yardımcı olur. Ayrıca genetik hastalık riskini ve olasılığını belirlemek amacıyla doktorlar tarafından kullanılan genetik testler vardır. Babalık testleri de yine yaygın olan biyometri kullanım alanlarındandır.

• Bilgisayar Güvenliğinde Biyometri: Parmak izi tarayıcıları sadece akıllı telefonlarda değil, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar için de yıllardır kullanılmaktadır.

• Evde Biyometri: Çevremizde bulunan birçok cihaz sesle etkinleştirilebiliyor. Konuşma tanıma uzun zamandır kullanılıyor. Artık akıllı ev teknolojileri de oldukça geliştiği için konuşma tanıma sayesinde ses ile etkileşime girebiliyorlar. Örneğin Alexa.

• Sözleşmelerde ve Satın Alımlarda Biyometri: Yapılan çoğu anlaşmada, sözleşmede veya herhangi bir satın alımda imza kullanırız. İmza da kişiye özel olması umulur ve taklit edilmesi zordur. Bu işte profesyonel olan kişiler imzanızın taklit mi yoksa doğal mı olduğunu ayırt edebilir.