Animatronik Teknolojisi: Eğlence Sektörünün Robotikleri

Animatronik, insan, hayvan ve bitkilere benzeyen robotik sistemler oluşturmak için kullanılan multidisipliner bir teknolojidir. Animatronik teknolojisi ile oluşturulan figürleri; üç boyutlu karakterli filmlerde, müzelerde ayrıca eğlence ve tema parkı gibi alanlarda görebilirsiniz. 

Animatronik; kukla, mekatronik ve anatomiyi birleştiren bir alandır. Figürlerin hareketleri hem bilgisayar aracılığıyla hem de insan kontrolü aracılığıyla gerçekleşir. Figürlerin vücutları genellikle esnek yüzeylerle kaplıdır ve gerçekçi görünmesi için saç, tüy vb. bileşenlere sahiptir. Animatronik figürlerin başlangıçtaki üretim maliyetleri yüksek olsa da çalışma maliyetleri düşüktür ayrıca dikkatlice tasarlandıkları takdirde çok yetenekli olabilirler.

Robottan Farkları Nedir?

Animatronikleri okurken robotlara benzediğini fark etmişsinizdir. Animatronik figürler, temelde bir tür robotik olsalar da sadece hayvan, insan ya da bitkileri taklit etmek için tasarlanmışlardır. Robotlar ise doğaları gereği insanları taklit etmez, ancak insanların işini yaparlar. Genellikle tek bir görevi mümkün olan en verimli şekilde defalarca yerine getirirler ve hareketleri temelde döngüsel bir komut dizisinden oluşur. 

Ayrıca, animatroniklerin kullanım alanı büyük ölçüde sadece eğlence endüstrisidir. Hareketleri hızlı ve sarsıntılı olmaktan ziyade gerçekçi görünmesi için özel olarak tasarlanmıştır. Animatronik figürlerde her şeyin daha gerçekçi ve orantılı olması için işin içine sanat, biyoloji ve kas-enerji sistemleriyle ilgili olan kinesiyoloji de girer.

Animatronik Teknolojisi Geçmişi

Animatronikler insan yoluyla da kontrol edilebildiği için bu figürlerin kökenlerini antik çağlara dayandırabiliriz. M.Ö 3. yüzyılda Yan Shi isimli bir sanatçının ilk animatronik figürü ürettiği tahmin ediliyor. Ürettiği bu figürün yürümek, şarkı söylemek vb. işlevleri olduğu söylenmekte. Her ne kadar bu bilgi bir efsane şeklinde anlatılarak günümüze gelse de, bu hikaye bize animatronik kavramının ilk kez Çin’de başlamış olabileceğini gösteriyor. 

Eski yıllardan animatronik ile ilgili bir diğer örnek ise üstat Leonardo da Vinci’nin tasarlamış olduğu mekanik aslan. Zamanın ilerisindeki mühendislik yetenekleriyle da Vinci birçok mekanik cihaz tasarlamıştı. Bunlardan biri de 1500’lerin başlarında Kral I. Francis’in önünde yürüyerek ve ayaklarına çiçek koyarak onu eğlendirmek için tasarlanan mekanik bir aslan idi.

Leonardo da Vinci’nin aslanı zaman için kayboldu fakat geçtiğimiz yıllarda üstadın orijinal çizimlerinden inşa edilen mekanik aslan yeniden Paris’te ziyaretçilere açık hale geldi.

Kamuya ve medyaya tanıtılan ilk animatronik figür ise 1939 senesinde hayata geçirilen Sparko isimli bir robot köpekti. Sparko’nun yanında dört nala koşabilen mekatronik bir at da tasarlandı. Dünya Fuarı’nda sergilenen bu ikili, animatronik teknolojisinin dünyaya tanıtılmasında büyük rol oynadı. Normal robotlar gibi olmayan ikili birer canlı varlığı taklit ettikleri için fuardaki herkesi şaşırtmayı başarmışlardı. 

Animatronik teknolojisi, yaşadığı ivmeli gelişmeyi Disney Stüdyoları sayesinde yaşadı diyebiliriz. 1949’da Walt Disney’in bu teknolojiyi keşfetmesiyle birlikte animatronik tasarlama işi için bir ekip oluştu. Walt Disney’in tema parkı için ürettiği animatronikler çok ilgi gördü, özellikle Abraham Lincoln animatroniği sahada devrim yaratmayı başardı.

Günümüzde ise teknolojinin de gelişmesiyle inanılmaz derecede gerçekçi animatronikler insanlarla buluşmaya başladı. Bunlardan kimi sadece eğlendirmeyi amaçlarken kimileri de korku temalı parklarda bulundukları için korkutmayı amaçlayabiliyor.

Animatronikler Nasıl Yapılıyor?

Animatronik figürü oluşturmak birçok farklı metodolojiyi içeren zor bir iştir. Eğer böyle bir figür üretmek isteniyorsa izlenmesi gereken adımlar şunlardır: 

• Tasarım: Tasarım adımında nesnenin temel çizimi, konsepti ve boyutları gibi ayrıntılar kesinleşir. 
• Şekillendirme: Bu aşamada, tasarlanan eskiz, kil vb. bir malzeme kullanılarak şekil alır. Gerçek etkiyi yaratmak için özenli çalışmak gerekmektedir.
• Modelleme: Modelleme aşamasında, şekillendirme sırasında çıkarılan formun kalıbı kullanılarak karakterin derisi ve iskeleti üretilmeye başlanır. Kalıplama genellikle tek parça halinde yapılır fakat karmaşık parçalar için çok parçalı kalıplar da kullanılmaktadır. İskelet genellikle çelik, alüminyum, plastik veya ahşaptan üretilir. Ustalarınca el yapımı bir iş olarak adlandırılan animatronikler yetenekli heykeltıraşlar tarafından modellenir. Animatroniklerin modellenmesi genellikle bu yolla olsa da günümüz teknolojisinde işin içine giren 3 boyutlu yazıcılar ile bu süreçlerin hızlanma ihtimali vardır.
• Fabrikasyon: Bu aşamada gövde armatürü oluşturularak, vidalama ve kaynak işlemleriyle montaj gerçekleşir. Figürün gerekli elektronik parçaları da bu aşamada yerleşir. Sanat ve teknoloji bu adımda iç içe geçmeye başlar.
• Kostümlendirme: Montaj işlemi bittikten sonra sanatçı figürün dış görüntüsünün oluşturulması için çalışmaya başlar. Canlı bir görüntü vermek için figürde mum, deri, silikon vb. birçok malzeme tercihi vardır. 
• Programlama: Figürlerin hareketlerinin ve seslerinin yaratıldığı aşama programlama aşamasıdır. Programcılar, animatroniğin çıkaracağı sesleri ve yapacağı hareketleri önceden programlayarak kaydeder. En zor aşama olan programlamadan sonra ise animatronik hazır olur.