Yaşlanmayı Durdurmak Mümkün mü?

Yaşlanmak, yapısal ve işlevsel değişikliklerin canlı bir organizmada birikmesi olarak adlandırılabilir. Bu değişiklikler doğum anındaki en yüksek verimlilikten ölüm anındaki en verimsiz ana kadar olan süreyi kapsar. Bu değişiklikleri yani yaşlanmayı yavaşlatmak hatta durdurmak yüzyıllardır bilim insanlarının ve araştırmacıların üzerinde çalıştığı konular arasında.

Egzersiz yapmak, beslenme alışkanlıklarını değiştirmek ve uyku düzenini korumak gibi yollarla aslında yaşlanmak yavaşlatılsa da insanların birçoğunun istediği şey bu değil. Bir bilim kurgu filmindeki gibi içeceğiniz bir hap sayesinde hem dış görünüşünüzün yaşlanmasının yavaşladığını hatta durduğunu hem de ömrünüzün uzadığını hayal edin.

İnsanların organik yaşam saatlerini yavaşlatmak istemeleri sonucu, tıp araştırmacıları yaşlanma sürecini durdurmak, ve normal yaşam süresini uzatmak için birçok çeşitli yol bulmaya çalıştılar. Genellikle zahmetli ve maliyetli olan bu çalışmalar istenilen sonuçların tam karşılığını veremese de bazı önemli adımlar atıldı.

Yaşlanmayı Durdurmak Konusundaki Gelişmeler

Fareler ve İnsanlar

Geçtiğimiz son yıllarda Paul F. Glenn Yaşlanma ve Araştırma Merkezi’ndeki uzmanlar, uzun bir ömrün sırrını çözmek için umut vadeden büyük adımlar attılar. 

Merkezin müdürü ve profesör olan ayrıca 1982 senesinden beri yaşlanma biyolojisi üzerinde çalışan Richard Miller konuyla ilgili şöyle diyor: ‘’ İnsanlar her ne kadar yaşlanmanın durdurulamaz olduğunu düşünse de biz farelerde yaşlanmayı yavaşlatmak için ve aynı zamanda yaşlanma sürecini hızlandıran hastalıkları ertelemek için dört farklı ilacı belgeledik.’’ Miller, bu ilaçların farelerin yaşam süresini yüzde %15 ile %25 oranında uzattığını da belirtti.

Örneğin bu dört ilaçtan biri olan rapamisin, normalde günümüzde insanlarda kanser türlerinin büyümesini engellemek için kısa süreli olarak kullanılıyor. Aynı ilaç farelerde yaşam süresini %20’den daha fazla uzattı. Daha uzun bir yaşam sağlamak için rapamisini sağlıklı insanlara uzun süreli vermenin güvenli olup olmadığı araştırıldıktan sonra sağlıklı gönüllüler üzerinde deneyler yapılacak. 

Farelerle yapılan bu çalışmalar, temel yaşlanma araştırmalarında umut verici birçok yolun temelini oluşturuyor. Bu yaşlanma karşıtı ilaç müdahaleleri, farelerden insanlara kolayca geçmese de insana benzeyen bir canlı üzerinde bu şekilde pozitif sonuçları olan ilaçların insan hayatı için de çığır açıcı olacağı ve yaşlanmayı yavaşlatmak hatta durdurmak hedefine ulaşılacağı düşünülüyor.

Senolitik İlaçlar

İnsanlarda uygulanmaya başlanan yeni bir yaşlanma karşıtı ilaç da geçtiğimiz aylarda kullanılmaya başlandı. Daha uzun yaşamanıza izin vermese de temel yaşlanma sürecini yavaşlatmayı ve belirli hastalıkları tersine çevirmeyi vadeden bu ilaçlara senolitik deniliyor. Senolitik, yaşlandıkça biriken işlevsiz hücreleri uzaklaştırarak çalışıyor.

Geçtiğimiz yılın haziran ayında San Francisco merkezli Biyoteknoloji Birimi’nde çalışmalarına başlanan ilacın 2020’nin ikinci yarısında daha büyük ve klinik sonuçlarının alınması bekleniyor. Senolitikler, yaşlanmanın ve başka çeşitli hastalıkların kökeninde yatan biyolojik süreçleri yavaşlatmayı vetya tamamen durdurmayı hedefliyor. Bu umut verici yaklaşımla birlikte ilaç insan testlerinde kullanılmaya başlandı.

KAIST Araştırmaları

Geçtimiz ay Güney Kore merkezli KAIST araştırmacıları; yuvarlak kurt hücrelerinde bulunan proteinlerin aktivitelerini değiştirerek canlıların yaşam sürelerini artırıp azaltmayı başardılar. 

Profesör V. Lee liderliğindeki bir grup araştırmacı, yabancı genlerin solucana aktarılması da dahil olmak üzere bir dizi biyolojik araştırma yürüttü. Laboratuvar testlerinde yaygın olarak kullanılan yuvarlak kurt C. elegans’ın hücrelerinin enerji kullanımını izlemede rol alan proteinlerin işlevleriyle uğraşıldığında yuvarlak kurdun normalde iki-üç hafta olan yaşam süresinde artış yaşandığı görüldü.

Profesör V. Lee yürüttüğü araştırmayla ilgili : ‘’Çalışmalar, bu proteinlerin aynı zamanda insan ömrünü yönetmede bir faktör olarak işlev görmesi olasılığını ortaya çıkarıyor ve bu nedenle belki de araştırmalar ışığında insanların yaşlanmasını erteleyecek yani yaşam süresini uzatacak ilaçlar geliştirmeye başlayabiliriz.’’ şeklinde açıklamada bulundu.