Günümüzde gelişen teknolojiyle birlikte internet sektörü de hızla değişim göstermektedir. Bundan dolayı kullanıcılar, son zamanlarda sıklıkla Web 3.0 kavramıyla karşılaşmaktadırlar. Bu kavramın ne anlama geldiğini bilmeyen teknoloji kullanıcıları, Web 3.0 nedir diye merak etmektedirler.
İnternet ve sosyal ağlar, günümüzde insanların her alanında kendilerini göstermeye başladılar. İnternet kavramı dolayısı ile web kavramı hayatımızın merkezine yerleşti. Alışveriş yaparken, iş hayatımızda, okul hayatımızda ve hatta sağlık alanında randevu almak için bile internet bağlantısına ihtiyaç duyar hale geldik.
Bütün bunların yanında sosyal hayatımızı da internet ve sosyal ağlar üzerinden yaşar hale geldik. Bu artan internet kullanımı beraberinde internet ağının günden güne güncellenmesini sağlamaktadır. Şuan hâlâ inşa ediliyor olan internetin yeni adımı Web 3.0, teknoloji kullanıcılarında merak uyandırmaktadır.
Peki Web 3.0 nedir? Bu kavram ne anlama gelmektedir? Bu yazımızda sizler için Web 3.0 kavramına daha yakından bakacağız.
İçindekiler
Web 3.0 Nedir?
Günlük hayatımızın her yerinde var olan ve gittikçe yaygınlaşan bir web ağı mevcut. Bu web ağı gün geçtikçe büyümesinin yanında gün kendisini yenilemeye devam etmektedir. Kendini sürekli geliştirerek büyüyen web ağı, evrimleşir hale geldi.
Günümüzde web ağlarının en güncel ve geliştirilen sürümü ise Web 3.0 olarak karşımıza çıkıyor. Web 3.0 olarak adlandırılan bu semantik web, uygulamaların daha fazla kişiselleşmesine olanak sağlıyor. Cihazlar, Web 3.0 özellikleri sayesinde kendi aralarında iletişim halinde bulunabilmektedir.
Web 1.0 ve 2.0 ağlarının ortak noktası olan “Big Data” yani büyük veri, Web 3.0 ağının oluşumuna neden oldu. Web 1.0 ve Web 2.0 aracılığı ile kullanılan internet siteleri ve sosyal medya platformları, kullanıcılarının izinlerini alarak ya da almayarak veri topladılar. Bunun sonucunda da ortaya büyük veriler çıktı.
Yani kullanılan interneti siteleri, var olan büyük veriye her geçen gün katkı sağlıyorlar. Kullanım verilerinin bu yöntem ile yaygınlaşması mahremiyet sorununu doğurdu. İnternet kullanıcıları için bir mahremiyet açığı doğuran sistem, büyük internet şirketleri için gelir kaynağı haline geldi.
Günümüzde birçok yeniliğe sahip olan internet ağı, kazandığı son özelliklerle birlikte Web 3.0 sürümüyle teknoloji kullanıcılarının karşısına çıktı. Web 3.0 ağının geliştirilmesi sürecinde bankacılık alanından eğitim sektörüne kadar birçok alanda gelişmeler yaşanıyor.
Web 3.0 ile, Web 1.0 ve Web 2.0 ağlarındaki bütün özelliklere sahip olunabilirken Web 3.0 ağında daha güncel teknolojiler de kullanıcılara sunulmaya başlandı. Bu yeni özelliklerden en büyüğü ise merkezi yapıları yani aracıları ortadan kaldırmak oldu diyebiliriz.
Web 3.0 ile birlikte etkileşim içinde olma hakkı sağladığı gibi anonim kalma hakkını da sağlamaktadır. Bu durum internet kullanıcıları için mahrem kavramını daha güçlü hale getirmektedir. Web 3.0 ağının ana fikri, bir aracı olmadan daha kişisel bilgilere ulaşmaktır. Bundan dolayı bu yeni ağ, kullanıcılara çok çeşitli özellikler sunmaktadır.
Web Ağının Evrimi
Web 1.0
Geliştirilen internet ağı karşımıza ilk olarak 1980 yıllarında karşımıza çıkmıştır. Web 1.0 olarak adlandırılan bu web döneminde internet sadece gözlemlemek amacıyla kullanılmaktadır. Web 1.0 internet kullanıcıların kendi içeriklerini oluşturma yetkileri bulunmuyordu. Bundan dolayı bu ağ, çok kısıtlı özelliklere sahipti diyebiliriz.
İnternet araştırmacıları, bu dönemi salt okunur web dönemi olarak adlandırılıyorlar. Kullanıldığı dönemde Web 1.0 internet ağı, kütüphane olarak adlandırabileceğimiz sadece tek yönlü olan bir ağ oluşturmuştur. Dolayısıyla kullanıcılar, sadece internet ortamında kendileri için aktarılan bilgileri okumakla yetinmek durumundaydılar.
Kullanıcılar bir platformda veya bir sitede ekleme yapma yetkisine sahip değillerdi. Bunun yanında Web 1.0 internet kullanıcıları, herhangi bir internet bağlantısına yorum da yapamıyorlardı. Bundan dolayı belirttiğimiz gibi Web 1.0, kullanıcıları için çok kısıtlı imkanlara sahipti.
Web 1.0 ile o zamana kadar farklı bilgisayarlarda ayrı ayrı olarak oluşturulan web sayfaları birbirlerine aktarılabilir bir hal aldılar. İnternet kullanıcıları, sadece az sayıda insan ve kurumun oluşturduğu internet sayfalarını gözlemleyerek internet kullanımını sağladılar. Dolayısıyla sadece oluşturulan sayfalara bakarak kullanılan internet bağlantısı kısa zamanda tüketilir bir hal almaya başladı.
Web 1.0 internet ağı özellikleri, günümüzde internet kullanıcıları için engelleyici niteliklere sahiptir. Ancak kullanıldığı dönemde merakla beklenen bir ağ sürümü oldu. Tek yönlü olması dolayısıyla Web 1.0 için doküman odaklı bir web teknolojisi diyebiliriz.
Web 2.0
Gün geçtikçe insanların Web 1.0 internet ağının verdiklerinden daha fazlasını istemesi ve gelişime aç olması, Web 2.0 ağının oluşmasına neden oldu. Dolayısıyla insanların internet ağı üzerinden ulaştıkları bilgi ağına güncelleme geldi. Gelişen yeni ağ sistemi, insan odaklı bir ağ sistemi haline geldi. Bu gelişim insanların toplumsal ihtiyacını karşıladı. Bunun yanında yeni bir iletişim ağı doğdu.
İnternet kullanıcıları sosyal ağlarını ortaklaşa ve paylaşarak kullanır hale geldi. Bilgisayar programcıları, programları insan odaklı olarak geliştirmeye başladılar. Böylece insanların aktif web kullanımının temeli atılmaya başlandı. Dolayısıyla Web 1.0 döneminde pasif olan internet kullanıcıları, aktif rol oynamaya başladılar.
Sadece okuyarak tüketilen bilgi, aynı zamanda üretilerek de çoğalmaya başlandı. Çünkü internet kullanıcıları, okumanın yanında yazı yazma yetkisine sahip oldular. Yani Web 1.0 ile sadece bilgi tüketimi yapabilen internet kullanıcıları, bilgi üretebilir hale geldiler.
Karşılıklı bilgi paylaşımı, verilerin web üzerinde kayıt altına alınması ile birlikte yeni bir çağ başlamıştır. Sonuç olarak Web 2.0, insanların bilgileri birbirleri ile paylaşmasına olanak sağladı. Web 2.0 dönemi, aynı zamanda arama motorlarının ortaya çıktığı dönemdir. Bu dönemde internet daha hızlı bir hal aldı.
Aynı zamanda internet sadece bilgisayarlar üzerinden değil mobil cihazlar ile de kullanılmaya başlandı. Bu yenilikler yazmayı ve içerik üretmeyi kolaylaştırdı. Bu nedenle bu dönemde günümüzdeki sosyal medya platformları doğmaya başladı. YouTube, Google, Instagram başta olmak üzere birçok sosyal medya platformu hayatımıza bu dönemde girdi.
Web 3.0
Web ağı kurucusunun “semantik web” olarak adlandırdığı bu dalga, internet kullanıcılarına aracı bir platform olmadan başka cihazlara bağlanabilme özelliğini vadetmektedir. Bu özellik, merkezi olmayan bir internet kullanımı sunar. Daha kişiselleştirilmiş, merkezi olmayan bir internet kullanımı ise kullanıcılarına anonim kalma hakkı tanımaktadır. Ayrıca etrafınızdaki birçok cihazın herhangi bir aracı olmadan internet ile çalışabiliyor olması insan hayatını büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır.
Web 3.0 ile birlikte artan gizlilik düzeyi ve gelişen özellikler, internet kullanıcılarının akıllarına kripto para, matevarse gibi kavramları getirmektedir. Çünkü günümüzde gelişen bu teknolojiler, Web 3.0 ile hayatlarımıza giren özellikler ile mümkün hale geldiler.
Web 3.0 ile Gelişen Özellikler Nelerdir?
Web 3.0 özellikleri; semantik ağ, her yerde bulunma ve kullanılma özelliği, yapay zeka ve makine öğrenmesi, 3D grafikleri gibi temel olarak dört şekilde ifade edilmektedir. Bunun yanında:
- İnternet ağının en önemli özelliklerinden biri olan herhangi bir aracının olmaması oluyor diyebiliriz. Başka bir deyişle aracılar, internet ağı sisteminden çıktıkları için kullanıcı bilgilerine erişemezler. Veriler, Web 3.0 ağı ile kullanıcılar arasında dağıtılır.
- Artan web ağı bilgileri, Web 3.0 sistemi ile ağa bağlanan cihazların sayısının artmasından kaynaklı doğru orantılı olarak web ağı bilgilerinin artmasına neden olur. İnternete bağlanan cihazlar, havuz bilgi ve veri analizi havuzuna olumlu yönde yansıyarak artış göstermektedirler.
- Arama motorlarında en iyi sonuca daha hızlı ulaşım imkanı mevcuttur. Bu sayede internet kullanıcıları aradıkları bilgiye daha hızlı ve kolay bir şekilde ulaşabilmektedirler.
- İnternette karşımıza çıkan hiçbir reklam tesadüf olarak karşımıza çıkmamaktadır. Bireyselleşmiş web ağı, daha güçlü bir pazarlama ve reklam imkanı sağlar. Çünkü Web 3.0, daha zeki bir yapay zeka kullanmaktadır. Web 2.0 ağı ile interaktif olan reklam seçenekleri, kullanıcı davranışlarına göre hedef odaklı olmaktadır.
- Web 2.0’dan farklı olarak sadece bazı temel 3D gerçeklerinden fazlasını sağlamaktadır. Örneğin Web 3.0 ağı, sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik gibi sanal ortamlar sunar.
- Hedef kitle özelliklerine bakıldığında Web 2.0’ın belirli kullanıcılara sunduğu internet ağını birden fazla cihaz ve platforma birbirleriyle bağlantı kurabilecek şekilde sunar.
- Web 3.0 ağında para, çoğunlukla kişilerin kendi kontrolleri altındadır. Dolayısıyla ağ kullanıcıları, çoğu zaman hükümetlere veya büyük firmalara bağlı kalmak zorunda kalmıyorlar. Bunun yerine para, anlık ve küresel olarak işlem görmektedir.
Web 3.0 Riskleri Var mıdır?
Geleceğin internet ağı, insan hayatını kolaylaştıracağı iddiası taşısa da aynı orantıda insan hayatının giderek daha fazla dijitalleşmesine işaret etmektedir. Bu dijitalleşme, insan hayatını metaverse ile bağlantılı hale getirebilmektedir. Metaverse ile gerçek dünyanın yanı sıra internet dünyasının kendi ekonomi ve dijital hayatına sahip dijital bir dünya mümkün olabilecektir.
Günümüzde başlayan sanal dünyaların gayrimenkullerin, para birimlerinin satışı gelişerek devam etmektedir. Web 3.0’ın riskleri arasında olabilecek aracısız bir sanal dünyanın zamanla yeni bir aracı ve yönetici doğurabileceği gerçeği vardır. Web 3.0’ın bu özellikleri bilinmeyen sermaye sahiplerinin zenginleşmesine öncülük edebilmektedir.
Bu ağ sistemi ile metaverselerin yanında NFT ve kripto paraların aktif olarak kullanılacakları süreçler başladı. Benzer şekilde olabilecek önceki ağ dönemlerinde yaşanan riskler bu yeni dönem için de geçerli olacaktır. Geçiş süreçlerinde dönemin öncüsü olan birçok şirket yeni ağa ayak uyduramadığı için batmıştır. Süreçle beraber kullanımı azalan Yahoo, Hotmail gibi hizmetler günümüzde yön verici konumda olan firmalar için örnek niteliğinde olacaktır.
Web 3.0 Nedir: Genel Değerlendirme
Web 3.0 kavramına gelmeden önde ilk olarak web ağının kullanımının gelişiminden bahsedebiliriz. İnternet ağının kullanımı Web 1.0 ile başlayarak tek taraflı olacak şekilde geliştirildi. Bu tek taraflılık yazılımcı ve tasarımcılar tarafından oluşturulan web sitelerin durağan haline işaret eder. İnternet kullanıcıları bu ağ ile sadece okuma eylemi gerçekleştirdiler. Dolayısıyla ilgili site ile iletişim sıfır olmuştu.
2004’te başlayarak günümüze kadar geçirdiğimiz döneme Web 2.0 dönemi adı verilir. Web 2.0 dönemi ile insanlar, diğer insanlarla etkileşim kurabildiler. Kendi yazılarını ve sitelerini yazarak üretimde bulundular. Ek olarak banka işleri, alışveriş ve sosyal olma gibi birçok konuda internet kullanıcılarına kolaylık sağladı.
Sonuç olarak bütün bu özellikleri artıları ile beraber bünyesinde barındıran Web 3.0, gelecek zamanda hayatımızı daha da kolaylaştıracak diyebiliriz. Bir aracı olmadan anonim olarak internette istediğiniz şekilde hareket edebilmek size daha mahrem bir hayat sunacaktır. Web 3.0’ın hayal bile edemeyeceğimiz noktalara gelecek olması, teknoloji kullanıcılarını heyecanlandırıyor.
Sizler için hazırlamış olduğumuz Web 3.0 rehberimiz burada sona eriyor. Bu yazımızda günümüzde kendisinden çok fazla söz ettiren bu yüzden de merak uyandıran Web 3.0 kavramından söz ettik. Sizler de her geçen gün gelişmeye devam eden Web 3.0 ağı ile ilgili soru ve düşüncelerinizi aşağıdaki yorum bölümünden bizlerle paylaşabilirsiniz.
