Çoğu insan gibi bir rutine sahipseniz, dijital ekranlara bakarak oldukça fazla zaman geçiriyorsunuz demektir. Özellikle karantina döneminde tüm işlerin bilgisayarlar sayesinde halledildiğini düşünürsek bu süre daha da yükselmiş olabilir. Fakat bu uzun süreli ekran aktivitesi; mide bulantısı, baş dönmesi ve hatta migren ile sonuçlanan ve araba tutmasına benzer bir hastalık olan siber rahatsızlığa sebep olabilir. İçinde bulunduğumuz aşırı dijital çağda kaçınılması imkansız görünen bu rahatsızlık, bazı kişilerde daha sık yaşanmakta. Peki siber rahatsızlık tam olarak nedir ve nasıl önlenir? Gelin, birlikte inceleyelim.
İçindekiler
Siber Rahatsızlık Nedir?
Siber rahatsızlık; bilgisayar, telefon gibi dijital ekranlara ve sanal gerçeklik/artırılmış gerçeklik ortamlarına maruz kalmanın sonucu olarak ortaya çıkan bir hastalık türüdür. Bakılan içeriğin türüne bağlı olarak kullanıcıların %20 ila %95’i hafif bir baş ağrısından kusmaya kadar değişen türde siber rahatsızlıklar yaşarlar.
Psikoterapist Gillian Isaacs Russell, siber rahatsızlığı vestibüler sistem ile tanımlıyor. Arabada yolculuk yaparken kitap okumaya çalıştığınızda, gözlerinizin sabit bir nesneye odaklanırken, vücudunuzun geri kalanının hareketi algılamasıyla kendinizi hasta hissetmenizi bu duruma örnek olarak verebiliriz. İşte, fazla dijital ekrana maruz kalmak da buna benzer bir etkiye neden oluyor.
Araştırmacılar, vücudunuz hareketsiz kalırken gözlerinizin ekrandaki hareketi algılayabileceğini ve araba tutmasına benzer bir rahatsızlığın ortaya çıkabileceğini söylüyor. Ayrıca bu durumun yalnızca bir iki saatlik ekran kullanımından sonra yaşanması da mümkün.
Mavi ışık da siber rahatsızlığın sebeplerinden sayılıyor. Uzmanların araştırmalarına göre mavi ışığa maruz kalma süresi arttıkça bununla ilişkili olarak göz yorgunluğu, mide bulantısı ve baş dönmesi gerçekleşebiliyor.
Siber Rahatsızlığın Belirtileri
Araba tutması ve benzeri durumlarda olduğu gibi siber rahatsızlık da herkesi değil bazı kişileri etkiler. Peki bu rahatsızlığın belirtileri nelerdir?
Mide Bulantısı: Mide bulantısı, siber rahatsızlığın erken belirtilerinden biridir. Dolu bir mide ile ekrana bakma süresinin fazla uzamasının, mide bulantısını ortaya çıkarma ihtimali vardır.
Baş Dönmesi ve Baş Ağrısı: Özellikle hareket algısının zayıflamasıyla uzun süre bir ekranda çalışmak başınızın dönmesine ve sersemlemenize sebep olabilir. Bu durum konsantre olmayı da zorlaştıracaktır. Ayrıca çok uzun süre tek bir pozisyonda kalmak boyun ve omuz gerginliğinin önünü açar. Bu da uyuşukluk ile baş ağrısına sebep olur.
Göz Yorgunluğu: Elektronik cihazlara uzun süre bakmak, gözler için büyük bir baskı oluşturur. Bu durum ise gözde kuruluğa, tahrişe ve bulanık görmeye neden olur.
Siber Rahatsızlığı Nasıl Önleyebiliriz?
Dijital ekranların sebep olduğu siber rahatsızlığın en bariz çözümü bu ekranlardan kaçınmaktır. Fakat bu çözüm önerisini uygulamak çağımızda ve bulunduğumuz dönemde oldukça imkansız. Bu yüzden uygulayabileceğiniz daha gerçekçi adımları sizin için listeledik.
Mavi Işığa Maruz Kalmayı En Aza İndirin
Mümkün olan her yerde mavi ışığa maruz kaldığınız süreyi azaltmalısınız. Araştırmacılar, birçok cihazın yerleşik mavi ışık filtrelerine sahip olduğunu söylüyor. Bu durumun önüne geçmek için ekranınızı kaplayacak bir filtre satın alabilirsiniz.
Bunun haricinde, mavi ışığı azaltma seçeneği olup olmadığını görmek için telefonunuzun ve bilgisayarınızın görüntü ayarlarını kontrol edebilirsiniz. Ayrıca mavi ışığı ekranlardan filtrelemeye yardımcı olan gözlüklerden satın almak da bir seçenek.
Vücudunuzu Başka Alanlara Yönlendirin
Sağlık uzmanları ekran karşısında çok fazla oturmanın tehlikelerine karşı uyarıyor. Ekran karşısında çalışırken sık sık kalkıp etrafı dolaşmak siber rahatsızlığa tutulmanızın önüne geçecektir. Özellikle bazı sağlık kuruluşları her 30 dakikada bir kalkmanızı tavsiye ediyor.
Ayrıca, ufak aralar vererek uzun süreli oturma sonucunda vücudunuzda oluşacak fiziksel sorunların da önüne geçebilirsiniz. Örneğin, yarım saatlik bir çalışma sonrasında yaklaşık 10 dakika sürecek bir mini egzersiz hem ekran başında geçirdiğiniz zamanı azaltacak hem de vücudunuzun hareket etmesini sağlayacaktır.
Göz Yorgunluğunun Önüne Geçin
Eğer 5 saat boyunca ara vermeden koşarsanız bacak kaslarınızın yorulacağı kesindir. Dijital bir ekrana bakmak için saatler geçirmek de göz kaslarınızı aynı şekilde yoracaktır. Ayrıca bir ekrana baktığımızda göz kırpma oranımız yüzde 50 azalır. Bu da gözlerin kurumasına ve yorulmasına sebep olur.
Bu sebeplere engel olmak için uzmanların önerdiği yöntem ise şu şekilde: Her 20 dakikada bir ekrana bakmaya ara verin ve yaklaşık 5-6 metre uzaklıktaki bir noktaya 20 saniye boyunca bakın. Bu gibi göz egzersizleri dijital ekranların sebep olduğu göz yorgunluğunun önüne geçecektir.
Peki, siz siber rahatsızlık belirtileri yaşadınız mı? Böyle bir durumla karşılaştığınızda neler yapıyorsunuz? Konuyla ilgili görüşlerinizi ve eklemek istediklerinizi yorumlar bölümünden bizimle paylaşabilirsiniz.
