İnsanlar ve makineler uzun süredir birlikte çalışmaktadır. Günümüzde ise bu durum değişme eğilimdedir. Dünya nüfusunun sürekli artması ve insanların eskiye oranla daha fazla tüketmesi, üretimin de artmasını beraberinde getirmiştir. Üretimin daha hızlı ve etkin biçimde gerçekleştirilmesi için üretilen makineler ve robotlar ise, insanların yaptığı birçok işi yapabilme kapasitesine erişmiştir. Otomasyon sistemleri, başta üretim sektörü olmak üzere birçok sektörde önemli yere sahiptir. Peki otomasyon sistemleri neden gereklidir?
İçindekiler
Otomasyon Sistemleri Nedir?
Minimum insan müdahalesi ile ürün üretimi gerçekleştirebilen ya da belirli bir hizmeti sunabilen sistemler, otomasyon sistemleri olarak adlandırılır. Otomasyon sistemleri kullanılarak, birçok sektörde insan etkisinin azatılması amaçlanmaktadır.
Otomasyon Sistemleri – İnsan İlişkisi
Eğitimle ve deneyimle azaltılabilmesine rağmen, insanlar doğal bir hata payına sahiptir. Makineler de hatadan muaf değildir fakat istatistiksel olarak bir makine, bir insana oranla daha az hata yapar. Bununla birlikte makineler arıza, bakım gibi sorunlar nedeniyle devre dışı kalabilir ve üretimin aksamasına neden olabilir. Ancak bu durum da, insanların yaşadığı sorunlarla (hastalık, iş kazası, motivasyon düşüklüğü vb.) karşılaştırıldığında daha az meydana gelmektedir. Bu özellikler göz önüne alındığında otomasyon sistemleri, düşük hata payı ve üretimde süreklilik açısından insanlara üstünlük sağlamaktadır.
Günümüzde makineler, yaratıcılık ve yetenek bakımından insanların gerisinde görülmektedir. Ancak üretim bantlarında çalışan insanların çoğu, herhangi bir yetenek gerektirmeyen ve tekrara dayalı işler yapmaktadırlar. Üretim bantlarındaki tekrara dayalı işlerin insanlar yerine robotlar ya da makineler tarafından gerçekleştirilmesi, insan iş gücünün farklı alanlarda değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır.
Hayati tehlike içeren ya da insan vücudunu yıpratıcı işler de, robotlar ya da makineler tarafından gerçekleştirilebilir. Bu sayede yaralanma, sakatlanma gibi insan hayatını riske sokacak durumlarla karşılaşılma ihtimali azaltılabilir.
Kalite ve Verimlilik Artışı
Otomasyon sistemlerinin etkin biçimde kullanılmasıyla birlikte, genel ürün kalitesinde ve verimlilikte artış görülecektir. Tekrar gerektiren işler baz alındığında otomasyon sistemleri; daha az zamanda daha fazla işi, insanlara oranla daha yüksek kesinlikte gerçekleştirebilir. Çünkü bir makine, 3-5 insanın iş yükünü tek başına karşılayabilir. Ayrıca sabit hızda, 7 gün 24 saat durmaksızın çalışabilir. Sonuç olarak makinelerin kullanılmasıyla birlikte, birim zamandaki üretim miktarı artacaktır.
Otomasyon sistemlerinin kullanımı, üretim bantlarında çalışan insan sayısının azalmasına neden olmaktadır. Günümüz otomasyon sistemlerinde kullanılan makineler ve robotlar; olabildiğince az alan kaplayacak, uzun ömürlü ve yüksek verimlilikte çalışacak şekilde dizayn edilir. Dolayısıyla alandan ve enerjiden tasarruf edilerek genel verimlilik artırılmaktadır.
Üretim sürecindeki insan faktörünün azalmasıyla birlikte, geliştirmelere ve iyileştirmelere daha fazla zaman ayrılabilir. Üretim sürecini tamamen makinelerin üstlenmesi durumunda insanlar; inovasyon, güvenlik, kontrol gibi teknik detaylarla ilgilenmek için daha fazla zaman bulabilir.
Müşteriye Özel Üretim İmkanı
Günümüzde birçok müşteri, kendi pazarlarının ihtiyaçlarına yönelik özelleştirilmiş ürünler talep etmektedir. Bu nedenle üreticiler; istenen gereksinimleri para kaybetmeden, güvenlik ve kalite standartlarına uyarak karşılayabilmelidir.
Akıllı fabrikalar, üretimde yüksek esneklik sunarak bu gereksinimleri karşılamaktadır. Üretim bantlarında konfigüre edilebilir sensörlerin, makinelerin ve robotların kullanımı artırılarak, müşterilerin istediği özellikte ürünler üretmek mümkündür.
Otomobil sektörü, müşteriye özel üretim imkanı sunan sektörlerin başında gelir. Birçok otomobil firması uzun süredir, müşterilerinin internet üzerinden otomobil dizaynı yapmasına izin vermektedir. Müşteriler kendi ihtiyaçlarına ve zevklerine uygun olarak; renk, motor gücü, iç dizayn ve diğer birçok özellikte değişikilik yapma imkanına sahiptir.
Ancak müşteriye özel üretim, günümüzde diğer sektörlerde pek görülmemektedir. Örneğin, elektronik sektöründe ürünler, çoğunlukla büyük hacimlerde ve müşteriye özel üretim imkanı sunulmadan üretilmektedir. Endüstri 4.0’ın yaygınlaşmasıyla birlikte, akıllı fabrikaların sayılarının artması ve müşteriye özel üretim imkanlarının artması beklenmektedir.
Yeni Ürünler
Otomasyon sistemlerinin ana amacı, üretim sürecindeki verimliliğin artırılması ve birim başına maliyetlerin düşürülmesidir. Ancak tüketim çağında lider olmak için yeniliklere imza atmak gerekmektedir. Otomasyon sistemlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, daha esnek ve konfigüre edilebilir ürünler üretmek de odak noktası haline gelmiştir. Yeni ürünlerin üretilmesinde ise, daha önceki ürünlerin üretim aşamalarında elde edilen veriler kullanılmaktadır. Otomasyon sistemlerinde bileşenler birbirleri ile iletişim halinde olduklarından, bu verilerin toplanması kolay bir biçimde gerçekleştirilmektedir.
Gelecekte Otomasyon Sistemleri
1900’lerin başında, haftalık toplam çalışma saati ortalama 70 saatti. Çeşitli düzenlemelerle haftalık çalışma saati 40-50 saat civarına düşürüldü. Çalışma saatinin azaltılmasında otomasyon sistemlerinin gelişmesi ve buna bağlı olarak makinelerin etkin olarak kullanımı önemli rol oynamaktadır. Endüstri 4.0 atılımları ile birlikte üretim sektörü başta olmak üzere birçok sektörde insan faktörünün daha da azaltılması beklenmektedir. Tam otomasyona geçilmesi durumunda ise, halihazırda bu işlerde çalışan insanlara ne olacağı henüz kesin değildir. Otomasyon sistemlerinin üretimde insan faktörünü azaltırken, insanlar için başka işler yarattığını öne sürenler de bulunmaktadır. Ancak bu gibi önermelerin doğruluğu gelecekte görülecektir.
