Elektronik cihazlar, sahip oldukları çeşitli sistem ve donanımlar sayesinde kullanıcılarına hizmet veriyorlar. Bu da onları ayrıntılı ve detaylı hale getiriyor. Teknolojik cihazların neredeyse hepsi yazılım aracılığıyla çalışmaktadır. Yazılım denilince akıllara direkt olarak yazılım güncellemeleri gelebilir. Telefonunuza veya bilgisayarınıza yaptığınız yazılım güncellemeleri, cihazınızı güncel tutar. Yazılım güncellemelerinin bir çeşidi de firmware update olarak karşımıza çıkmaktadır. Peki firmware update nedir?
Cihazlarda, beyaz eşyalarda, trafik ışıklarında, kısacası teknoloji içeren neredeyse her türlü cihazda yazılım vardır. Ancak telefon ve bilgisayar gibi cihazlar, yazılımla en sık karşılaştığımız teknolojik cihazlardır. Belli aralıklarla bu cihazlarda yer alan yazılımları kontrol edip, gerektiğinde güncelleriz.
Birçok yazılım türü vardır. Bunlar; işletim sistemi, uygulamalar şeklinde çeşitlenmektedirler. İşletim sistemi yazılımları, en çok duyduğumuz yazılım çeşididir. Ancak yazılımlar, bunlarla sınırlı değildir. Yazılımın bir başka türü de firmware olarak karşımıza çıkar ve firmware de çoğu zaman firmware update terimiyle karşımıza çıkmaktadır. Şimdi firmware update nedir sorusuna yanıt vermeye çalışalım.
İçindekiler
Firmware Update Nedir?
Firmware update nedir sorusuna yanıt vermeden önce firmware terimine bir açıklık getirelim. Daha sonra da firmware update hakkında bilgi vermeye devam edelim. Diğer adı ‘bellenim’ olan firmware, donanım parçasına gömülü olan bir yazılım olarak tanımlanabilir. Firmware, donanımın amaçladığı biçimde çalışmasını sağlayan bir yazılımdır diyebiliriz.
Kullanmakta olduğunuz cihazı destekleyen bileşenler vardır. Bunlar; cihazın içinde olan donanım ve onları harekete geçiren donanım yazılımı şeklindedir. Cihaza gömülü olan firmware, donanımın olması gerektiği gibi çalışmasını sağlar. Bilgisayarların çalışması için işletim sistemine ihtiyacı olduğu gibi, donanımların çalışması için de yazılıma ihtiyacı vardır. Bu da firmware ile mümkündür.
Firmware, neredeyse her elektronik cihazda yer almaktadır. Bilgisayar, telefon, kamera gibi elektronik cihazlar, ağ kartı, televizyon kumandası gibi elektronik cihazların yardımcı bileşenleri, beyaz eşya ve trafik lambası gibi ürünlerde firmware vardır. Firmware; çamaşır makinelerinin zamanlama ve kontrol sistemleri, televizyonlarda da ses, video ve kanal listesi kontrolü gibi alanlarda iş görmektedir.
Firmware, sistemde yer alan hataları bulup onarır, yeni özellikler ekler. Aslında donanımların işletim sistemi diyebileceğimiz firmware, cihazların işleyişiyle ilgili neredeyse her şeyi kontrol etmektedir. Yani, firmware olmadan teknolojik cihazlar tam olarak çalışamaz.
Her yazılımda olduğu gibi firmware de update edilebilir. Üreticiler, kullandığınız cihazlar için firmware update yayınlandığında onu alıp firmware sürümünüzü yükseltebilirsiniz. Buna da firmware update denir. Firmware update işlemi, böcekleri ve güvenlik açıklarını düzeltme ve becerilerini artırmak için ağ yönlendiricisine yazılım güncellemesi gönderir.
Bazı firmware update, normal bir yazılım güncellemesi gibi görünür. Firmware update’in, firmware’i taşınabilen bir sürücüye kopyalamayı ve oradan da aygıta yüklemeyi gerektirdiği için zahmetli bir işlem olduğunu söylemek doğru olacaktır.
Firmware update işlemi, yazılım güncellemesi kadar önemlidir. Çünkü bu işlemler, teknolojik cihazların olmazsa olmazıdır. Cihaz üreticileri, daha güncel bir firmware oluştururlar. Firmware update ile maksimum verimlilik elde etmek amacıyla cihazın mevcut yazılımlarına eklemeler veya yenilikler yapılır.
Firmware Cihazın Neresinde Bulunur?
Oldukça önemli bir yazılım türü olduğunu belirttiğimiz firmware, genellikle flash ROM denilen özel bellek türleri içinde depolanır. ROM’un açılımı ise ‘Salt Okunur Bellek’ şeklindedir. Bu bellek, çoğunlukla kullandığımız donanımın üreticisi tarafından sadece bir defa yazılmalıdır. Neredeyse her teknolojik cihaz için ROM belleğine gerek vardır. Çünkü cihazınızı kapattığınızda ya da elektrik kesintisi yaşadığınızda verilerin kalıcı olarak tutulması gerekmektedir.
Tabii flash ROM, yeniden yazılabilir şekilde tasarlanmış bir bellektir. Dolayısıyl donanım üreticisi ROM’u yazdıktan sonra siz de gerektiğinde ROM yazma işlemini yeniden gerçekleştirebilirsiniz. Böylelikle firmware update nedir sorusuna ek olarak, firmware’in cihazın neresinde bulunduğuna dair de bilgi vermiş olduk.
Firmware Türleri Nelerdir?
Yazımızda, firmware update nedir ve firmware nedir sorularını yanıtladığımıza göre, firmware türlerinden de bahsetmemiz gerekmektedir. Donanım aygıtlarında olduğu gibi firmware’de de çeşitlilik mevcuttur. Firmware işleminin nasıl gerçekleştirildiği; bilgisayarlar, yönlendiriciler ve akıllı telefonlar arasında genellikle farklılık göstermektedir. Çoğunlukla insanlar, bilgisayarlarda yer alan anakarttaki iki firmware türüyle etkileşim halinde olurlar.
BIOS
BIOS, temel giriş-çıkış sistemiyle alakalıdır. Donanımla etkileşime girer ve bilinmeyen hataları kontrol eder. Bundan dolayı, bilgisayarın önemli bir parçasıdır. BIOS’un temel görevi, bilgisayarda yer alan donanım bileşenlerini yönetmek ve bu bileşenlerin düzgün çalışmasını sağlamaktır.
Donanımla etkileşime girip hata kontrolü yaptıktan sonra, Bootloader programına sinyal gönderir. Sabit sürücüdeki uyku işletim sistemini uyandırma ve gönderme işlemini yerine getirir. Ne yazık ki BIOS, düşük dereceli bir yazılım olduğu için ve değişime uğramadığı için yeni teknolojide desteklenmemektedir. BIOS, 16 bit kod kullanır. Günümüzdeki bilgisayarlar ise 32 ve 64 bit kodla çalışır.
EFI
Bu sözcüğün açılımı, ‘Extensible Firmware Interface’ biçimindedir. Türkçesi ise ‘Genişletilebilir Ürün Yazılımı Arabirimi’ şeklindedir. İşletim sistemi ile sistemin üretici yazılımı arasındaki iletişimden sorumludur. CPU tarafından donanım önyüklenimi ve önyükleyiciyi atlama amacıyla kullanılan yazılım protokolü özelliğidir.
EFI, BIOS’a göre bazı avantajlara sahiptir. Örneğin, bilgisayarın sadece bilgisayar üreticisi tarafından güvenilen yazılım ile başlatılmasına olanak sağlar. Dolayısıyla güvenlik düzeyini iyileştirici etkisi vardır.
Firmware Update İşlemine Neden İhtiyaç Duyulur?
Yazımızda firmware update nedir sorusuna yanıt verdikten sonra neden firmware update işlemine ihtiyacınızın olduğuna dair de bilgi vermek istedik. Firmware update işlemi, cihazın durumuna bağlıdır. Bu işlem, yılda en fazla bir veya iki kez yapılır.
Firmware update işlemi önemlidir. Çünkü sistemin var olan yazılım güncellemeleri dışında, firmware de update işlemine girerek cihazı daha iyi hale getirir. Bir sıkıntı ya da hatanın giderilmesi gerektiği zaman firmware update işlemi devreye girer. Bunun yanında, güvenlik açığı sorunları giderilmesi gerektiğinde firmware update’e ihtiyaç duyulacaktır. Çünkü güvenlik açığı durumunda var olan firmware, güncelleme olmadan yeterli gelmeyecektir.
Cihazınızın firmware update işlemini yaptığınızda, aygıtınıza eklenen yeni özellikler hakkında da bilgi edinmiş olacaksınız. Firmware update, donanım ve aygıt sürücülerinin performansını artırarak işlemci ve aygıt donanımının da performansını artırmış olmaktadır. Firmware update, aynı zamanda sistemde yer alan mevcut hataları da düzeltmektedir.
Bazı cihazlar, firmware update işlemine daha çok ihtiyaç duymaktadır. Bu cihazlar; yazıcı, yönlendirici, modem, kamera, USB bağlantılı fare, klavye benzeri araçlar ve akış cihazı şeklindedir. Böylelikle, firmware update nedir sorusuna ek olarak neden firmware update işlemine ihtiyaç duyulduğuyla ilgili de bilgi vermiş olduk.
Firmware Update Nereden Gelir?
CD, DVD ve Blu-ray gibi disk sürücülerinin üreticileri, donanımlarını güncel tutmak için çoğunlukla düzenli bir şekilde firmware update yayınlarlar. Örneğin çoklu Blu-ray disk paketi aldınız ve bu disklerden bazılarına video içeriği yazmak istediniz. Ancak bu işlemi gerçekleştirirken sorun yaşadınız. Bu durumda Blu-ray disk sürücüsünün üreticisi, size firmware update önerisinde bulunacaktır.
Update işlemi gerçekleştirilen firmware, sürücünüz için kullandığınız Blu-ray diskine yazma işlemini bildiren ve diskteki sorunu çözen bir bilgisayar kodu seti içerecektir. Ağ yönlendiricisi üreticileri, ağ performansını yükseltmek ve yeni özellikler getirmek için aygıtlara firmware update yayınlarlar. Aynı işlem, akıllı telefon üreticileri ve dijital kamera üreticileri için de geçerlidir.
Firmware Update İşleminde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Firmware update nedir sorusunun yanı sıra, firmware update nereden gelir sorusunu da yanıtlamış olduk. Şimdi ise firmware update işleminde dikkat etmeniz gerekenler hakkında bilgi vereceğiz. Çünkü bu işlem, risk taşımaktadır.
Firmware update işleminde dikkat etmeniz gereken ilk konu, cihazınızın bu işleme ihtiyacı olup olmadığını öğrenmektir. Bu işleme ihtiyacı olmayan cihazı firmware update’e maruz bırakmak gereksiz ve riskli olacaktır.
Bir diğer dikkat etmeniz gereken durum ise son sürümü olan firmware update’in cihazınıza ne gibi değişiklikler yapacağını öğrenmek olacaktır. Cihazınıza bu işlemi yaptığınızda sorun olup olmayacağına ya da bu işleme gerek olup olmadığına karar vermeniz faydalı olacaktır.
Yazılım güncellemelerinde olduğu gibi firmware update sırasında da elektrik ve şarj kontrolünü sağlamanız gerekiyor. O an elektrik kesintisi veya şarj bitmesi durumu olursa, firmware update ile ilgili sorun yaşama ihtimaliniz olacaktır.
En çok dikkat etmeniz gereken unsurlardan biri de cihazınıza yükleyeceğiniz firmware update’in doğru olmasıdır. Bilmediğiniz ve güvenilir olmayan bir kaynaktan firmware update işlemini yapmamanızı öneririz. Çünkü firmware update işlemi, yanlış ve riskli bir kaynak üzerinden yapılırsa cihazınız hasar görecektir. Doğru yüklemeyi yapıp yapmadığınızı anlamanın yolu da firmware’e karşılık gelen model numarasının, güncelleyeceğiniz donanımın model numarasıyla eşleşip eşleşmediğini kontrol etmektir.
Firmware update yüklemesi yaparken en güvenilir yöntemlerden biri, üretici firmanın verdiği özel yazılımları kullanmak olacaktır. Aynı zamanda üreticinin yükleme konusunda yaptığı uyarıları dikkatli bir şekilde okumanız gerekmektedir.
Firmware update işlemi gerçekleşirken sabırlı olmanızda fayda var. Yüklenme işlemi gerçekleşmedi diye düşünüp cihazınızı resetlememeniz gerekmektedir. Güncelleme işlemi sonrası cihazınızın yeniden başlama ihtimali vardır. Bunda bir sorun yoktur.
Cihazınıza firmware update düzgün bir şekilde yüklendiyse, bu işlem sonrası gelecek yeni özelliklerin gelip gelmediğine dair kontrolünü yapın. Buna ek olarak cihazınızın firmware update sonrası eskisi gibi düzgün bir şekilde çalışıp çalışmadığını da kontrol etmeniz iyi olacaktır.
Genel Değerlendirme
Bu yazımızda firmware update nedir sorusunun yanıtını vermeye çalıştık. Ayrıca firmware nedir sorusuna da yanıt vermiş olduk. Firmware’in cihazın neresinde yer aldığına dair konudan da bahsettik. Buna ek olarak firmware türlerinden ve firmware update işlemine neden ihtiyaç olduğu hakkında da yazımızda bilgilendirme yaptık. Son olarak fırmware update öncesi dikkat edilmesi gerekenler hakkında da bilgi verdik.
Diğer adı donanım için yazılım olan firmware; sabit disk, klavye, video kartı ya da BIOS gibi donanımlara gömülü olan bir yazılımdır. Sistemdeki diğer aygıtlarla iletişim kurup, giriş çıkış işlevlerini yerine getirme amacıyla kalıcı talimatlar vermek için tasarlanmıştır.
Bazı cihazlar, firmware update işlemini yapmanızı istemez ve size bununla ilgili bir bildirim göndermez. Bu durumda cihazınıza firmware update gerekip gerekmediğini sizin öğrenmeniz gerekecektir. Bunun için de üreticinizin internet sitesini kontrol etmeniz gerekmektedir.
Firmware update işlemi, uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Çünkü yanlış bir firmware yüklerseniz, cihazınız eski işlevinde olmayacaktır. Bu yüzden cihaza doğru firmware update işlemi yapmanız büyük önem taşımaktadır.
Diyelim ki cihazınızda sistemsel bir hata, yavaşlama vb. sorunlarla karşılaştınız ve her türlü sorun gidericiyi denemenize rağmen düzelme olmadı. Sorunun firmware update ile giderileceğini düşündünüz. Bunun için bu konuda uzman birinden destek alarak doğru sonuca ulaşmanız ve doğru işlemi yapmanız iyi olacaktır.
Sizler için hazırlamış olduğumuz firmware update rehberimiz burada sona eriyor. Sizler de firmware update hakkında sorularınızı ve düşüncelerinizi yorum kısmından bizlerle paylaşabilirsiniz.
