Polaroid fotoğraf makinesiyle en az bir enstantane çeken, evinde ya da odasında en az bir polaroid fotoğrafı olan birinin teşekkür etmesi gereken en önemli kişidir Edwin Herbert Land. Anlık polaroid fotoğraf makinesini Harvard Üniversitesi mezunu Amerikalı Edwin Herbert Land buldu. Ancak bu icada yol açan fikir küçük kızından çıktı.
3 yaşındaki küçük kız Jennifer, babası fotoğraflarını çekerken “neden hemen göremiyorum?” diye sordu. Yaklaşık bir saat sonra Land’in kafasında her şey birleşti. Land artık ne istediğini ve bunu nasıl yapacağını biliyordu. Banyo gerekmeden, anında görüntü veren fotoğraf makinesi yapabilirdi.
Küçük kızının ilham veren sorusundan tam beş yıl sonra, 1948 yılında, “polaroid land” adında, anında görüntü veren fotoğraf makinesini piyasaya sürdü. Satışa çıkan bu polaroid anlık kamerası, bir fotoğrafın sadece 60 saniye veya daha kısa sürede alınmasını ve geliştirilmesini mümkün kıldı.
Makine, fotoğrafı sepya tonlarında basıyordu. Bir dakikadan biraz daha az bir süre sonra da negatifin üzerinden soyularak çıkartılıyordu. Land, polaroid makine üzerinde çalışmaya devam etti. 1963 yılında renkli fotoğraf basan polaroid makineyi, 1972 yılında da negatiften soymayı gerektirmeyen polaroid fotoğraf makinesini geliştirdi. Böylece kullanıcılar çektikleri fotoğrafların gün ışığında renklendiğini görüyordu.
İçindekiler
Bilim İnsanı ve Mucit Edwin Herbert Land
Edwin Herbert Land, Amerikalı bilim insanı, mucit ve Polaroid şirketinin kurucularından biri olarak tanınıyor. Işığı kutuplaştıran ucuz filtreler, renk görüşü için retinex teorisi ve kamera içi anlık fotoğraflar için pratik sistemi gibi fotoğrafçılıkla ilgili birçok icattan sorumluydu.
Edwin Land, 1909’da Bridgeport, Connecticut’ta Martha ve Harry Land’in çocuğu olarak dünyaya geldi. Henüz çocuk yaşta ışıktan oldukça büyülendi. Onun için ışık her şey demekti. Işığın ardındaki her şeyi merak ediyor, çözülmeyen her şeyi de çözmek istiyordu. Özellikle, ışık polarizasyonunun doğal fenomenine yöneldi.
Edwin, ailesi sebebiyle Doğu Avrupa Yahudi kökenliydi. Böylece daha çok yahudilerin tercihi olan Norwich, Connecticut’ta bulunan Norwich Free Academy’ye gitti. Burası yarı özel bir liseydi. Land bu liseden 1927’de mezun oldu. (Daha sonra okulundaki kütüphaneyi, ailesi finanse etti ve okul kütüphaneye öldükten sonra da Edwin Land onuruna ismini verdiler.)
Liseden sonra Harvard Üniversitesi’ne gitti ve kimya okudu. Bu sırada, 1929’da Helen Terre Maislen’le evlendi. Bu evliliğinden Jennifer ve Valerie adında iki kızları oldu. Bu neredeyse eşsiz sayılan okulu ilk yılından sonra bıraktı ve New York’a gitti.
New York’ta ışığı kutuplaştırma yeteneğine sahip ilk ucuz filtreleri yani hayatını değiştirecek olan buluşu, polaroid filmi icat etti. Bu icadı hiçbir yardım almadan, hiçbir eğitim kurumuna bağlı olmadan üretti. Ayrıca, icadı için gerekli malzemeleri de kendi kendine bulduğu ve satın aldığı göz önünde bulundurulunca bu büyük bir başarıydı.
Laboratuvar ekipmanlarına ihtiyacı olduğu için Columbia Üniversitesi laboratuvarlarını kullandı. Ayrıca, bilimsel literatürü taramak için New York City Halk Kütüphanesi’ni sık sık ziyaret etti.
Land-Wheelwright Laboratuvarları
1932’de, “Land-Wheelwright Laboratuvarlarını” Harvard’dan fizik eğitmeni George Wheelwright ile başlattı. Laboratuvarları, icat edilen kutuplaştırıcı teknolojiyi ticarileştirebilmeleri için açtılar.
Wheelwright zengin bir aileden geldi ve iş girişimini finanse etmeyi kabul etti. Fotoğraf filtreleri için polarize filtrelerle bir dizi erken başarıdan sonra, laboratuvarları işlerini genişletebilmeleri için Wall Street’teki yatırımcılardan fon aldı.
Land ve Harvard fizik eğitmeni George W. Wheelwright, sentetik polarizörleri araştırmak ve üretmek için Land-Wheelwright Laboratuvarları’nı kurdu. Daha sonra Land-Wheelwright Laboratuvarları, Kodak Company ile anlaştı. Kameralar için polarize filtreler ve güneş gözlükleri için polarize lensler üretmek için Amerikan Optik Şirketi ile bir sözleşme imzaladı.
1936’da önemli bir gelişme oldu. Howard G. Rogers, Land-Wheelwright Laboratuvarları’nda işe başlamak için Harvard Üniversitesi’ni bıraktı. Polaroid Araştırma Direktörü oldu. (Rogers, 1963’te ilk anlık renkli fotoğraf işleminin mucidi olacaktı.)
Polaroid Şirketi Yükseliyor
Land-Wheelwright Laboratuvarları’nda ucuz polarizörler, fotoğraf filtrelerinde, parlamayan güneş gözlüklerinde ve üç boyutlu görüntüler yanılsaması veren stereoskopik ürünlerde kullanılmaya başladı. Projektörlere ve izleme gözlüklerine polarizör uygulanarak 3 boyutlu filmler yaptılar.
1937’de Land-Wheelwright, firmanın polarize filmlerinin ticari adından sonra “The Polaroid Corporation” Polaroid Şirketi adlı halka açık bir şirket oldu. Land’in parlama önleyici araç sistemleri hayali otomobil üreticileri tarafından hiçbir zaman uygulanmamış olsa da, şirket polarize edici filmler üzerinde iyi bir iş yapıyordu.
Vektograf
Şirket ayrıca, biraz farklı konumlardan alınan ve zıt kutuplu görüntüler olarak basılan iki durağan görüntüyü birleştiren “vektograf” adı verilen yeni bir ürün icat etti. Bununla polarize gözlük kullanan kişiler baktıkları şeyin 3 boyutlu görüntüsüyle karşılaştılar.
Polaroid Şirketi Savaşa Hazır
1940 yılında, Amerika Birleşik Devletleri İkinci Dünya Savaşı’na girmeye hazırlanırken, Land şirkete yeni bir görev önerdi: bilimsel araştırmalarını ve üretimini yaklaşan savaşı kazanmaya yardımcı olacak teknolojilere odaklamak. Amerika Birleşik Devletleri, ertesi yılın Aralık ayında savaşa girdi. Polaroid Şirketi, savaşta çabalayan şirketlerden biri oldu.
Polaroid, askerler ve pilotlar için parlama önleyici gözlükler, silah nişangahları, kameralar ve polarize lensli çok sayıda başka optik cihaz geliştirdi. Ayrıca vektograf sayesinde, Amerika ordusunun savaş alanlarının ve hava haritalarının coğrafi özelliklerini üç boyutlu olarak görselleştirmesi için bir araç haline geldi. Polaroid, optik teknolojileri kısa zaman dilimlerinde hazırladı. Böylece ulusal hedefler doğrultusunda çalışan birçok şirket arasında itibar kazandı.
Land, askeri projeler için önde gelen Polaroid araştırmalarının yanında, devlet hizmetine devam etti. Soğuk Savaş teknolojileri üzerinde çalışarak ve başkanlara bilimsel konularda danışmanlık yaptı.
Sıtma İlacı Kinin Üretimi
Edwin Herbert Land, o zamanlar bilinen en etkili sıtma ilacı olan kinin sentezinde de önemli bir rol oynadı. Kinin, öncelikle Endonezya’da yetişen tropikal bir bitki olan Cinchona (Quina)’dan üretilirdi. Yurtdışında üretilen diğer stratejik malzemeler gibi, Amerika Birleşik Devletleri kinini yurtiçinde sentezleme yöntemleri arıyordu.
1942’de Land, polarizör üretiminde “kinin” kullanımına bir alternatif bulmak için Harvard Üniversitesi’nden Amerikalı kimyager Robert Burns Woodward’ı işe aldı.
Anlık Polaroid Fotoğraf Makinesi
1943’te, bir tatil sırasında Edwin Herbert Land, o zamanlar üç yaşında olan kızı Jennifer’ın fotoğrafını çekti. Kızı babasına fotoğrafı neden hemen göremediğini sordu. Fotoğrafların profesyonel olarak geliştirilmesi gerekiyordu ve bu genellikle birkaç gün sürüyordu. Land, işte o sırada, “anında fotoğraf” kavramına kapıldı. Bu muhteşem fikir üzerinde düşünmeye başladı.
Land’in hayal ettiği anlık fotoğraf sistemi, geleneksel film işleminden çok farklıydı. Eğer başarırsa, bu radikal bir ayrılma olacaktı.
Bilim insanları, 1943’ten 1946’ya kadar, birçok zorluk ve problemin çözümü için Polaroid laboratuvarlarında gizli olarak çalıştı. Tüm süreç, uygun renk yoğunluğu ve keskinliği gerektiriyordu. Makine fabrikadan çıktığı andan tüketicilerin kamera düğmelerini tıklattığı ana kadar rafa dayanıklı olmalıydı.
Amaç bu makineyi dünyaya tanıtmak ve satmaktı. Makine çöl sıcağından kış soğuğuna kadar çok çeşitli sıcaklıklarda çalışmak zorundaydı. Son olarak, teknik geliştirmeden sonra amaç, uzun ömürlü fotoğraflar ortaya çıkarmaktı. Artık her bir sorun, filmin kimyasının hassas kontrolüyle çözülüyordu.
Geleneksel fotoğrafçılıkta olduğu gibi, ışık kameraya bir mercek aracılığıyla giriyordu. Sonunda manzaranın negatif görüntüsünü kaydeden ışığa duyarlı bir filme yansıtılıyordu. Filmdeki gümüş halojenür kristalleri ışığa maruz bırakıldıktan sonra metalik gümüşe indirgendi.
Land’in sisteminin anahtarı, az miktarda kimyasal reaktif içeren bir rezervuarla birleştirilen hem negatif filmi hem de pozitif alıcı tabakayı içeren bir film ünitesiydi. Pod adı verilen rezervuar, film ünitesi içinde kapatılıyordu. Sıvı geliştiriciler kullanılmasına rağmen tüm sürecin tüketici için kuru görünmesi sağlandı.
Kameranın ağzındaki bir çift silindir bölmeyi ısırdı. Böylece bölme parçaladı ve reaktifin tüm görüntü alanını kaplayarak film boyunca eşit olarak zorlanmasını sağladı. Reaktif yayıldıkça nihai görüntü ortaya çıktı.
Anlık Polaroid Fotoğraf Makinesi Türkiye’de
İcadın geliştirilmesi ve kusursuz hale getirilmesi dört yıl sürdü. Land, 1947’de Anlık Polaroid’i Amerikan Optik Cemiyeti’ne tanıttı. Böylece 1948’de şipşak efsanesi piyasada yerini almış oldu. Bu makine sadece ilk yılında bile tam tamına 5 milyon dolarlık satış yaptı. Bu hemen herkesin rüyasının gerçek olmasıydı. Artık kimse anılarını eline almak için günlerce hatta haftalarca beklemeyecekti.
Polaroid yıllarca geliştirilmeye devam etti. Çıkışını sepya ile yapan bu efsane makinede uygulanan ilk yenilik siyah-beyaz baskı seçeneği oldu. 1960’larda, geleneksel fotoğrafçılık amatör fotoğrafçılara renkli filmler sunmaya başladı. Bununla baş etmek için Polaroid’in acilen renkli film geliştirmesi gerekti.
Bu çalışma yıllar sürecek titiz bir dizi kimyasal atılım gerektiriyordu. Polaroid bilim insanları, yeni boyalar, negatif filmler ve geliştiriciler icat etti. Ve renkli fotoğraf filmi versiyonlarının her bir bileşenini mükemmelleştirdi.
1963’te ise, renkli baskı başladı. En sık rastlanan SX-70 modelli Polaroid makinede ise, gözlemlenebilir bir özellik daha vardı. Kişiler çektikleri fotoğrafların gün ışığında renklenişini bizzat gözlemleyebildikleri bu büyüleyici teknoloji ile 1972’de tanıştı. Ürün ilk defa satıldığında, Land, 1943’teki anlık fotoğrafçılık rüyasının doruk noktasını yaşadı.
Türkiye’deki fotoğrafçıların ve fotoğraf meraklılarının ise Polaroid ile tanışmaları biraz daha uzun sürdü. Ürünün Türkiye’de satışa sunulması 1985’te başladı. Polaroid gündelik hayata girince Türkiye’de de tüketimi ilk yıl çok fazla oldu.
Edwin Herbert Land’in Ölümü
Edwin Herbert Land, yaşamı boyunca Başkanlık Özgürlük Madalyası, Ulusal Bilim Madalyası ve Ulusal Teknoloji Madalyası başta olmak üzere kendi adına alınan 533 patent, 14 fahri doktora, 37 madalya ve ödüller bıraktı. Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi’nin başkanlığını yaptı. Ulusal Bilimler Akademisi’nin bir üyesiydi.
II. Dünya Savaşı ve sonraki on yıllar boyunca federal araştırma faaliyetlerine geniş ölçüde sağladı. Bilimsel ve ticari başarıları için, bilim insanları, şirket liderleri ve hükümet yetkilileri tarafından desteklendi.
Land, araştırmalarına devam edilmesini istediği için Rowland Bilim Enstitüsü’nü (şimdi Harvard’daki Rowland Enstitüsü) kurdu. Polaroid’den, şirketi kurduktan 50 yıl sonra, yani 1982’de emekli oldu. Land, Mart 1991 yılında Cambridge, Massachusetts’te hayatını kaybetti.
Land, bir tür Rönesans insanıydı. 20. yüzyılın en yenilikçi, araştırmaya dayalı ve hümanist şirketlerinden birini olan Polaroid’i yarattı ve onu kayda değer bir başarıya taşıdı. Değerli bir bilim insanı, sanatçı, iş insanı ve endüstri lideriydi. Land, şirketinin bilim ve sanatın kesiştiği noktada var olmasını istedi.
Kaynakça
Edwin H. Land biography (Rowland Institute at Harvard from the Royal Society)
Edwin Land and Instant Photography (National Historic Chemical Landmark commemorative booklet. PDF)
Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society, 1994.
NATIONAL & WORLD AFFAIRS, The story of Edwin Land, The Harvard Gazette, Marina I. Jokic, December 2016.
