Concorde Yolcu Uçağı Hikayesi: Tarihe Gömülmüş Efsane

Havacılığa ilgi duyan birisi, en az bir kere de olsa “Concorde yolcu uçağı” adını duymuştur. Ancak bilmeyenler için kısa bir şekilde anlatalım. Concorde, ses hızını aşabilen, tarihteki ilk yolcu uçağıdır. Ses hızını aşabilen bu tür uçaklara süpersonik uçaklar diyoruz.

1960’larda İngiltere ve Fransa, ortak bir şekilde bu süpersonik uçak projesini geliştirmeye başladı. Deneme uçuşlarından sonra ilk ticari uçuşunu da yapan Concorde, maalesef ki uzun ömürlü olamadı.

Geliştirilme Aşaması – Concorde Yolcu Uçağı

1956 yılında İngiltere’de insanlar, sesten hızlı yolcu uçağı fikrini ortaya atmıştı. Aslında daha öncesinde süpersonik uçak üretildi, hatta askeri birlikler kullanmıştı. Ancak ülkeler, uçağı sadece savaşta kullanmak amacıyla üretmişti. 1956 yılında bu fikrin ortaya çıkmasıyla İngiltere “Süpersonik Uçak Komitesi”ni kurdu. Bir süre sonra, 1962’de, Fransa, bu projeye ortak olmak istedi. İngiltere ve Fransa havacılık alanında bir anlaşma imzaladılar. Bu anlaşmaya göre iki ülke ortak çalışacak ve projenin getirdiği bütün maliyetleri ve riskleri paylaşacaklardı.

Projenin ekibinde 3 şirket majör görevleri yaptı. Fransız firma Aérospatiale, uçağın gövdesi üzerine çalıştı. İngiltere’den Rolls-Royce ve Fransa’dan SNECMA firması ise jet motorlarını üretme görevini yerine getirdi. O zamanki teknolojik şartlara göre ortaya çıkan uçak, döneminin ustalık eseriydi. Delta kanatlı, saatte 2.179 kilometre hıza ulaşabilen Concorde, birden ilgi odağı haline geldi.

İlk uçuşunu Fransa’nın Toulouse şehrinde 2 Mart 1969’da gerçekleştiren Concorde yavaş yavaş kullanıma sunulmaya hazır hale geliyordu. Uçak mevcut hızıyla, Londra-New York arası uçuş zamanını 3 saat kısaltıyordu. Ancak bütün bu iyi gelişmelere rağmen büyük bir problem vardı. Concorde’un maliyeti o kadar fazlaydı ki mevcut uçak bileti fiyatlarıyla bir uçuşu asla karşılayamıyordu. Ayrıca uçak, üretimi açısından da çok pahalıydı.

Concorde yolcu uçağı yerden 18.200 kilometre yüksekte uçabilme yeteneğine sahip. Ayrıca mühendisler yüksek hızlarda uçtuğu için sürtünme ısısına dayanabilmesi amacıyla dış gövdeyi titanyumdan yapmıştı. Uçuş sırasında uçağın dış cephesinin sıcaklığı 92 dereceye kadar ulaşıyordu. Burun kısmındaki sıcaklık ise yaklaşık 130 derecelere kadar varıyordu. Yapılan araştırmalar sonucu bilim insanları, uçuş sırasındaki sıcaklık sebebiyle Concorde’un boyunun yaklaşık 7.5 santimetre uzadığı saptadı.

Concorde Yolcu Uçağı – Yakıt Maliyeti

Concorde yolcu uçağı, yolcu başına, 100 kilometrede 20 litre kerosen kullanıyor. Kerosen, bir petrol türevi. Havacılık şirketleri ve askeri birimler bu yakıtı genelde jet uçaklarda kullanıyor. 6.000 kilometrelik New York-Paris uçuşu sırasında 1 yolcu için tüketilen kerosen miktarı yaklaşık 1.200 litre. Bu da, sadece bir yolcu için uçuş maliyetini yaklaşık 150 dolar yapıyor.

Havacılık şirketlerinin payı ve bakım maliyeti de eklenince bir Concorde yolcu uçağının New York-Paris arası bileti yaklaşık 6.000 dolara denk geliyordu. Bu da, bir Concorde uçağının aynı mesafede operasyon maliyetini, 6 adet Boeing 747 yolculuğuna eşdeğer yapıyor.

Concorde Yolcu Uçağının Sonu

Concorde ile ilgili şikayetler, uçuş yaptığı zaman boyunca bir türlü bitmek bilmedi. Bu sorunlardan belki de en küçükleri ses problemi ve maliyetinin fazla olmasıydı. Concorde yolcu uçaklarının motoru diğer yolcu uçaklarına göre kalkış sırasında çok daha fazla ses yapıyordu. Bu da, havalimanı yakınlarında oturan sakinleri rahatsız ediyordu. Sadece havalimanı yakınlarında değil, belli bir yüksekliğe ulaşana kadar geçtiği lokasyonlarda bile fazlasıyla gürültü kirliliğine sebep oluyordu.

Maliyetinin yüksek olması da bir diğer problemiydi. Maliyet problemi, hem yolcular için hem de havacılık taşıma şirketleri için problem yarattı. İşletmeler bu uçağı dudak uçuklatan fiyatından dolayı filolarına eklemek istemedi. Hatta çoğu işletme uçağı alsalar bile yeterince müşteri bulamayıp fiyatını çıkaramayacakları için endişe duyuyordu. Yolcular açısından da sadece zengin bir kalburüstü tabakanın binebileceği lüks bir uçak oldu.

Ayrıca Concorde, ses hızını aşmasından dolayı yolcularda korku yarattı. Kamuoyunda uçağın güvenli olup olmamasıyla ilgili tartışmalar boy gösterdi. Kimileri bu uçağın normal yolcu uçaklarına göre çok tehlikeli olduğunu, ses hızını aşması dolayısıyla hız kontrolünde, inişlerde ve kalkışlarda problem yaşanacağını söylüyordu. Bütün bu söylentilerin arkası da boş çıkmadı.

Concorde yolcu uçağı, 25 Temmuz 2000 yılında Paris’ten New York’a giderken bir kaza yaşadı. Kalkıştan çok kısa bir süre sonra tekerleri yanmaya başladı. Yangın yakıt tankına sıçradı ve uçağın motorları alev aldı. Concorde, hızla kontrolünü kaybederek bir otel ve restoranın olduğu yere çarptı. Uçağın içindeki 100 kişi yolcu ve 9 kişi uçuş mürettebatı olmak üzere tamamı hayatını kaybetti. Ayrıca çarptığı yerde bulunan 4 kişi de öldü.

Bu olaylardan sonra Concorde yolcu uçağı ticari amaçlı seferlerini durdurdu. Yetkili şirketler ortak bir açıklamayla Concorde yolcu uçağının özel yolcularını uçurmaya devam edeceğini söyledi. Ancak bu planın da ömrü uzun olmadı. Bütün bu felaketlerden sonra Concorde New York limanındaki Intrepid Müzesi’nde kendini sergiliyor. Her yıl binlerce havacılık meraklısı tarihin tozlu sayfalarına karışan bu efsanevi uçağı görmek için müzeyi ziyaret ediyor.

Ayrıca, 1999 yılında İstanbul’a da uğrayan uçağın bilinen tek videosunu Kerem Gök isimli YouTube kanalından izleyebilirsiniz: