Claude Elwood Shannon, 30 Nisan 1916 doğumlu Amerikalı elektrik mühendisi, matematikçi ve kriptograficidir. Bilgi kuramının temellerini atmıştır ve bu nedenle bilgi kuramının babası olarak da bilinir. Peki bilgi kuramının temellerini atan Claude Elwood Shannon kimdir?
İçindekiler
Eğitim Hayatı
İlk ve ortaokula Gaylor’da giden Claude Shannon, daha sonra 1932 yılında 16 yaşında iken Michigan Üniversitesi’ne başladı. 1936 yılında Michigan Üniversitesi’nde elektrik mühendisliği ve matematik alanında lisans derecesi ile mezun oldu.
Daha sonra ise Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) yüksek lisans eğitimine devam etti. Burada Dr. Vannevar Bush ile “diferansiyel analizör” üzerinde çalıştı. Yüksek lisans tezi olarak “Röle ve Anahtarlama Devrelerinin Sembolik Analizleri” çalışmasını gerçekleştirdi. Shannon, tezinde elektromanyetik rölelerin Boole cebri adı verilen mantıksal bir matematik formunu kullanarak basitleştirilebileceğini gösterdi. Bu yenilik devre tasarımını sanattan bilime dönüştüren bir ilerleme olarak kabul edildi. Bu ilerleme ile günümüzde kullanılan dijital bilgisayarlarda elektrik anahtarlarının kullanılmasının da temeli atılmış oldu. Claude Shannon’ın bu tezi için “tüm zamanların en iyi tezlerinden biri” denilmektedir. Bu tezinden sonra 1940 yılında Alfred Nobel Amerikan Enstitüsü Amerikan Mühendisleri Ödülü’nün sahibi oldu.
Shannon, elektrik mühendisliği alanında hem yüksek lisans hem de doktora yaptı.
1941 yılında Shannon, Bell Laboratuvarları’nda çalışmaya başladı. II. Dünya Savaşı döneminde gizli iletişim sistemleri üzerine çalışmalar yaptı. Çalışmaları ise Roosevelt ve Churchill’in savaş zamanında iletişim kurduğu sistemin yapımında kullanıldı. Çalışmaları bittiğinde sınıflandırılıp 1949 yılında yayınlandı. Sonuçlar kriptografi alanında resmen devrim yarattı. Dr. Shannon, genç bir bilim insanı olarak bilginin basit bir dille kodlanmasının gücünü anlayarak iki makale yazdı. Bunlar bilgisayar bilimi ve bilgi teorisi alanlarında yazılmış bir yapıt olarak kalmış makalelerdir. Ayrıca, bir bilgisayar bilimcisi ve kriptolog olan Alan Turing ve Turing Makinesi ile tanışmıştı.
1948 yılında Shannon’ın en önemli makalelerinden “İletişimin Matematiksel Bir Kuramı” makalesi yayımlandı. Makalede bilginin ölçülebileceği matematiksel bir kavram tanımladı. Ayrıca bilginin kusurlu (telefon hatları, kablosuz bağlantılar) iletişim kanalları üzerinden güvenli şekilde iletilebileceğini göstermiş oldu. Bu yeniliklerle bilgi çağını başlatan araçların gelişimi sağlandı. Shannon “bilgi kuramı” üzerinden daha birçok önemli fikir üretmeye devam etti. Claude Shannon’ın bilgi kuramı ve üzerine çalıştığı kriptografi alanları nedir?
Bilgi Kuramı
Claude Elwood Shannon kimdir sorusunun bilinen cevaplarından birisi “Bilgi Kuramının Babası”dır. Bilgi kuramı Claude E. Shannon tarafından geliştirilmiştir. Güvenli şekilde veri iletme, sıkıştırma ve depolama gibi işlemler için geliştirilmiş uygulamalı matematik ve elektrik mühendisliği dalıdır. Birçok farklı alanda ve konuda kullanılmıştır. Bilgi kuramının da alt dalları vardır. Önemli olan iki tanesi şunlardır:
- Kaynak kodlaması: Kaynak kodlaması bilginin sıkıştırılma işidir.
- Kanal kodlaması: Zaten var olan bitlere eklenilen yeni bilgiler ile kanalda oluşan hataları tespit etme ve düzeltme işidir.
Kriptografi
Kriptografi, yani şifreleme, bir bilginin istenmeyen kişilerin anlamaması için anlaşılmayacak hale getirilmesinde kullanılan matematiksel yöntemlerin tümüdür. Bilginin iletimi veya saklanması esnasında, istenmeyen kişiler tarafından bilginin ele geçirilmesi için yapılacak herhangi bir saldırı durumunda bilginin ve bilginin sahibinin güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılır. Kriptografi, Kriptoloji biliminin içerisinde yer alır. Kriptoloji=Kriptografi+Kriptoanaliz’dir.
Kriptoloji, bir şifre bilimidir. Genelde sayı teorileri üzerine kurulu bir matematik bilimidir. Kriptografi şifreli yazı yazma, Kriptoloji ise şifrelenmiş mesajların alıcısı tarafından veya alıcısı için deşifre edilmesidir. Kriptoanaliz ise şifreleri analiz etme/çözmedir.
Kriptografinin tarihi, yani Kriptoloji biliminin tarihi çok eskilere dayanır. İnsanoğlu bilinen zamanlardan beri bazı bilgileri gizleme durumda bulunmuştur ve bu doğrultuda Kriptolojiyi kullanmıştır. Milattan önceki eserlerde bile Kriptolojinin kullanıldığı bilinen eserler bulunmaktadır.
Claude Edwood Shannon’ın Aldığı Ödüller
Birçok üniversite tarafından onur dereceleri ile de ödüllendirildi. Örneğin Oxford, Yale, Tufts ve daha fazlası.
- 1939 Alfred Nobel Ödülü
- 1954 Yale Üniversitesi’nden Fahri Derece
- 1955 Stuart Ballantine Madalyası
- 1963 Josiah Willard Gibbs Lectureship Ödülü
- 1966 Ulusal Bilim Madalyası
- 1966 IEEE Onur Madalyası
- 1967 Mühendislik Alanında ABD Ulusal Bilim Madalyası
- 1972 Harvey Ödülü
- 1973 Claude E. Shannon Ödülü – Bu ödül IEEE Bilgi Teorisi Derneği tarafından bilgi teorisi alanına önemli katkı sağlayanlara verilir.
- 1983 John Fritz Madalyası
- 1985 Kyoto Ödülleri
Claude Edwood Shannon’ın Ölümü
Claude Edwood Shannon 24 Şubat 2001 yılında 84 yaşında Medford’da öldü. Ölmeden önce uzun süre Alzheimer hastalığı ile mücadele etmiştir.
Claude Edwood Shannon’ın çalışmalarının tümü ve detaylı incelemesi için bakınız: Claude Shannon: His Work and Its Legacy
