Deyim yerindeyse özdeyiş haline gelmiş bir cümle ile bahsedilen görevin Apollo uzay projesi ve gidilen yerin Ay olduğunu bilmeyen var mı? Artık bu deyişe şu şekilde bakabiliriz: Bir Amerikan atasözü der ki: “Bu, bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım”.
Daha bu sözün bir atasözü olması için uzun yıllara ihtiyacımız var belki ama gayet yerinde söylenmiş ve işlevsel bir metin olduğu gerçek. İnsanlığın küçük küçük adımlarla ışık yılı uzaklıklara erişmesini yıllarca ve sabırla izleyeceğimiz uzay çağına hoş geldiniz.
Belki bundan sonra, pek de uzak olmayan tarihte Ay’a gidecek olan grupta siz de yer alabilirsiniz. Evet, zamanımıza bu kadar yakın bir görev olan Artemis görevi için gözler Ay’da. Peki gelin birlikte Ay’ a yapılan yatırımlara en baştan bakalım. Apollo uzay projesi çerçevesine göz atalım. Bu misyonları daha iyi anlayalım.
“Bu, bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım”
Neil Armstrong
İçindekiler
Apollo Uzay Projesi: Genel Bakış
Programının temel amaçlarından biri Ay’da ulusal çıkarları karşılayacak teknolojiyi kurmaktır. Ulusal hedef olarak devlet çıkarını öne alan anlayış, Amerika Birleşik Devletleri’nin uzayda üstünlüğünü sağlamaktır. Bunlara Ay’ın bilimsel keşif programını yürüterek ulaşmayı planlar. Tabii bunun için kalifiye eleman ihtiyacı ve insan kapasitesini geliştirmek de arkadan gelir.
Nitekim bu görevin fikrinin geliştirilmesi 1962’ye dayanır. Dünya yörüngesi uçuşları için Satürn 1B; Ay uçuşları içinse Satürn V uzay araçlarının işe koşulması planlanır.
Apollo uzay projesi araçlarının en bilinen (veya bilinmeyen) özelliği 3 parçalı bir uzay aracı olmasıdır. Bu birimler: komuta modülü (CM), hizmet modülü (SM), bu iki modül birden CSM olarak adlandırılır, ve ay modülüdür (LM).
CSM modülü, mürettebat birimi ve uçuş kontrol bölümlerinden oluşur. Sonuçta ay modülü (Lunar Module) ise bu mürettebatın ikisini Ay yüzeyine götürmek, onları orada desteklemeyi ve sonrasında CSM’ye geri döndürmeyi amaçlar.
Apollo Uzay Görevlerine Hızlı Bakış
Uzay programı, Amerikan astronotlarının toplamda 11 uçuş yapması ve Ayda yürümesiyle sonuçlandı. Buna göre programdaki ilk 4 uçuş, test uçuşuydu. Görevde kullanılan ekipman test edildi. Geriye kalan 7 uçuşun 6 tanesi Aya indi.
Nitekim ilk Apollo uçuşu 1968’de gerçekleşti. İlk Aya inişte tarih 1969’du. Aya son inilen tarih ise 1972’di. Ayda yürüyen astronot sayısı 12 idi. Astronotlar yüzeyde bilimsel araştırmalar yaptılar. Sonuçta yüzeyi inceleyip Dünya’ya getirmek için Ay taşları topladılar.
NASA bu program adına Apollo komuta modülünü tasarladı. Kapsül 3 astronot kapasiteliydi. Mürettebat, Ay’a giderken ve geri dönerken komuta modülünü kullandılar. Bu modül Mercury ve Gemini programlarında kullanılan uzay aracından daha büyüktü. En önemlisi astronotların aracın içinde hareket etmeleri için yerleri mevcuttu. Bu alan bir arabanın kapladığı yer kadardı.
Ay’a iniş için Ay Modülü (LM) kullanıldı. Bu araçla astronotlar Ay’ın yörüngesinden yüzeyine gittiler. Sonrasında yörüngeye geri döndüler. LM, iki astronot taşıyabilecek kapasitedeydi.
Apollo uzay projesi için iki tip roket kullanıldı. İlk uçuşlar için daha küçük olan Satürn 1B roketi sahneye çıktı. Bu roket 22 katlı bir bina kadar uzundu. Roket iki parçadan oluşuyordu. İlk parçanın yakıtı bitiğinde diğerinden ayrıldı ve Dünya atmosferinde yandı. İkinci kısım ise uçmaya devam etti.
Satürn 1B’nin amacı, Dünya yörüngesindeki yeni Apollo kapsülünü test etmekti. Diğer uçuşlar için Saturn 5 roketi kullanıldı. 3 aşamalı bu roket Apollo uzay aracını Ay’a gönderdi. Roketin uzunluğu 36 katlı bir bina kadardı.
Ay’a insanlı ilk görev, Apollo 8 idi. 1968 senesinde Ay’ın etrafında döndü. Fakat Ay’a inmedi. nitekim yaptığı sadece Ay’ın yörüngesinde dönmek ve Dünya’ya geri dönmekti. Aracın mürettebatı, Frank Borman, Bill Anders ve Jim Lovell’dı.
İlk Ay’ a iniş ise 20 Temmuz 1969 senesinde, Apollo 11 görevi ile gerçekleşti. Aracın mürettebatı 3 kişiydi. Collins Ay’ın yörüngesinde kalırken Armstrong ve Aldrin, Ay yüzeyinde yürüdüler.
Apollo Uzay Görevleri
Apollo 7 görevi 11-22 Ekim 1968 tarihleri arası aktifti. Görevi Komuta modülünü test etmekti. Mürettebatı ise Schirra, Eisele, Cunningham’dan oluşuyordu. Hemen peşinden gelen Apollo 8 ise 21-27 Aralık 1968 tarihleri arası aktifti. Ay yörüngesine ilk giren uzay aracı oldu. Mürettebatı Borman, Lovell, Anders idi.
Apollo 9, 3-13 Mart 1969 tarihleri arası aktifti. Görevi, Ay Modülünü test etmekti. Mürettebatı McDivitt, Scott, Schweickart idi. Daha sonrasında ise Apollo 10 devreye girdi. 18-26 Mayıs 1969 tarihleri arası aktifti. Görevi, Ay Modülünü Ay etrafında test etmekti. Mürettebatı Cenan, Young, Stafford idi.
Herkesin bildiği meşhur görev ise Apollo 11 oldu. 16-24 Temmuz 1969 tarihleri arası aktifti. Ay’a ilk inen araçtı. Mürettebat Armstrong, Aldrin, Collins idi. Tabii ki son Ay görevi bu değildi. Apollo 12, 14-24 Kasım 1969 tarihleri arası aktifti. Görevi, Ay’a yeniden inmekti. Mürettebat’ta Condrad, Bean, Gordon bulunuyordu.
Ufak bir tarihsizlik yaşayan Apollo 13, 11-17 Nisan 1970 tarihleri arası aktifti. Görevi gereği Ay’ a inmesi gerekiyordu fakat arızalandı. Mürettebat Lovell, Swigert ve Haise’den oluşuyordu..
Apollo 13, tüm görevler arasında en ünlüsüdür. Hakkında bir film bile yapılmıştır. Bu uzay aracının Ay’a inmesi gerekirken sorunla karşılaştı. NASA astronotları Dünya’ya güvenle getirmek zorundaydı. Uzay aracı, eve dönmeden Ay’ın çevresini dolaştı. Sonunda yaşanan soruna rağmen Dünya’ya güvenli bir şekilde inmeyi başardı.
Bundan sonraki görevlerin tamamı Ay’a başarılı bir şekilde inmeyi hedefledi. Apollo 14, 31 Ocak- 9 Şubat 1971 tarihleri arasında aktifti. Görevi Ay’ a inmekti. Mürettebat, Shepard, Mitchell, Roosa idi. Apollo 15, 26 Temmuz- 7 Ağustos 1971 tarihleri arası aktifti. Bu aracın görevi de Ay’a inmekti. Mürettebatı Scott, Irwin, Worden idi. Apollo 16, 16-27 Nisan 1972 tarihleri arası aktifti. Görevi gereği Ay’a indi. Mürettebat, Young, Duke Jr. ve Mattingly idi.
Son görev olan Apollo 17 ise 7-19 Aralık 1972 tarihleri arası aktifti. Mürettebat da daha önceden gördüğümüz Cernan, Schmitt ve Evans yer alıyordu.
Apollo 11 Görevine Genel Bakış
“Kartal indi…”
Apollo 11 misyonunun amacı, dönemin başkanı John F. Kennedy tarafından belirlenen bir hedefi tamamlamaktı. 25 Mayıs 1961 tarihinde dile getirilen bu hedef, Ay’a insanlı iniş yapmak ve Dünya’ya dönmekti.
Bunun yanında ek uçuş hedeflerinde, ay modülü (LM) ile mürettebat tarafından bilimsel keşifler yapmak, sinyalleri Dünya’ya iletmek için Ay’a bir televizyon kamerası yerleştirmek bulunuyordu. Ayrıca, güneş rüzgarlarının kompozisyon tespiti ve sismik deneyler için bilim insanları Lazer Mesafeli Retroreflektör kullandı.
Keşif sırasında iki astronotun Dünya’ya getirip incelemek amacıyla yüzeyden malzeme örnekleri toplayacaklardı. Ay’dan hareketli ve hareketsiz görüntü kameralarıyla görüntü almak için hazırlanan bilimsel ekipman yerleştirmek de bir başka amaçtı. Apollo uzay aracı, Dünya’ya dönüş bileti olan son uçuş oldu.
Apollo 11 Teknik Rota
Uzay aracı, 16 Temmuz 1969 tarihinde Cape Kennedy‘den uzaya gitti. Mürettebatın başında Neil Armstrong vardı. Komuta modülü pilotu ise Michael Collins idi. Ay modüllü pilotu ise Edwin “Buzz” Aldrin oldu. O zamanlar dünyanın dört bir yanından tahmini 650 milyon insan Armstrong’un televizyonda izledi ve o tarihi adıma tanıklık etti.
Fırlatmadan 2 saat 44 dakika sonra 48 saniyelik ikinci bir ateşleme için uzay aracı yeniden çalıştı ve böylece Apollo 11, Ay ötesi yörüngesine oturdu. CSM, LM ile kenetlendikten sonra ve toplamda 4 saat 40 dakika sonra Güneş merkezli yörüngeye gitti.
Fırlatmanın başarısından ötürü, daha önce planlanmış 4 farklı uçuş rotası boşa çıktı. 18 Temmuz günü ise Armstrong ve Aldrin uzay giysilerini giydiler LM kontrolü için Columbia ve Eagle yanaşma tünelini tırmandılar.
19 Temmuz’da ise Apollo 11, Dünya ile temasını kesip Ay’ın arkasından uçtu. Daha sonra Ay yörüngesine manevra yaptı. Uzay aracı, uçuşa 75 saat kala eliptik ay yörüngesine yerleşti. Tüm bunlar boyunca Dünya’dan yayın sürdü.
Uzun ayarlamalar sonucunda Apollo 11 en doğru konuma çekildi. Yerinde yapılan tüm konfigürasyonlar ve isabetli görev listeleri sonucu görev hatasıza yakın tamamlandı.
Neil Armstrong tarafından bazen yarı manuel kontrol edilen araç ile yolculuk epey uzun sürdü. Fırlatmadan 109 saat 42 saat sonra Ay’a ayak basıldı. Yaklaşık 20 dakika sonra da Aldrin onu takip etti. Yarım saat sonra da Başkan Nixon astronotlarla telefon bağlantısı kurdu.
Bu arada Apollo 1 görevinde fırlatma rampasında çıkan yangınla hayatlarını kaybeden 3 astronot ve kazalarda hayatını kaybeden iki kozmonotun isimlerini taşıyan madalyonlar Ay’ın yüzeyine kondu. Ay’ın yüzeyine bırakılan bununla sınırlı değil. 73 ülkeden mikro minyatür iyi niyet mesajları ile kongre ve NASA liderlerinin isimlerini içeren bir buçuk inçlik silikon disk de geride kalanlar arasındaydı.
Apollo 11 Dünya’ya Dönüyor
Armstrong ve Aldrin, Eagle’dan 300 fit uzaklıkta iken deney paketlerini aktive edip yüzeyden örnekler topladılar. Sonrasında yaptıklarını sözlü dile getirdiler. Aldrin bu sırada yüzeyde 33 dakika geçirdi. Neticede Ay (Lunar) modülüne geri döndü. 41 dakika sonra da Armstrong modüle geldi. Bu görevin EVA aşamasıydı ve toplamda 2,5 saatten fazla sürdü. Görevin 111 saat 39. dakikasında sona erdi.
Bu sırada iki astronotun yüzeyde geçirdikleri toplam zaman ise 21 saat 36 dakikaya yükseldi. 7 saatlik uyku arasından sonra çıkış motoru çalışmaya başladı. LM ‘ye dönüşle beraber Dünya’ya dönmek için diğer faz başlamış oldu.
Ay yörüngesinden ayrıldıktan 44 saat sonra yeniden prosedürler başladı ve SM, CM’den koptu. Dünya’ya dönüş sırasında paraşütün açılması da başarıyla gerçekleşti. Neticede planlanandan 36 dakika daha uzun olan uçuşun ardından Apollo 11, kurtarma gemisi USS Hornet’ten 13 mil uzağa, Pasifik Okyanusu’na düştü. Hedef bölgede kötü hava koşulları vardı. Apollo 11 24 Temmuz 1969 tarihinde iniş yaptı.
| Mürettabat | Yedek Ekip | Yük |
|---|---|---|
| Komutan: Neil Armstrong | Komutan: James A. Lowell | Columbia (CSM-107) |
| Ay Modülü Pilotu: Edwin E. Aldrin Jr. | Ay Modülü Pilotu: Fred W. Haise Jr. | Eagle (LM-5) |
| Komuta Modülü Pilotu: Michael Collins | Komuta Modülü Pilotu: William A. Anders |
Apollo 11 İnişe Hızlı Bakış
Kısa bir özet geçmek gerekirse Apollo Uzay Aracı, Satürn V roketinin üzerinde fırlatıldı. 3 aşamadan oluşan roket ilk 2 aşamada yakıtını tüketti. 3. aşamada komuta ve ay modülünü yörüngeye itmek için kullandı. Ay’a ulaşan bu 2 modül birbirinden koptu. Ay modülündeki 2 astronot yüzeye indi. 3. Astronot ise komuta modülünde kaldı.
Son 3 görevde astronotlar ay gezicileri (lunar rover) ile yüzeyde araştırmalar yaptılar. Bu geziciler, Ay modülündeki depolama alanına katlanarak sığabiliyorlardı. Bu araçlar Ay’da kaldı.
Araştırmaları biten astronotlar Ay modülüne geri döndüler. Sonrasında fırlatılarak yörüngeye geri dönüp komuta modülü ile bağlantı kurdular. Komuta modülüne geri dönen astronotlar Ay modülünü geride bıraktılar ve Dünya’ya geri döndüler. Sonuçta komuta modülü okyanusa indi ve kurtarma gemisi astronotları kurtardı.
Hızlı bir son bakışla sonuna geldiğimiz içeriğimizle Ay görevleri ve Apollo uzay programlarını size anlattık. Apollo hakkında daha fazla bilgi alışverişi için forumumuza da bekleriz.
