Linux İşletim Sistemi Nedir?

Linux işletim sistemi, yazılım geliştirmek için en iyi işletim sistemlerinden birisi olarak görülüyor. “Yazılım geliştirme için mükemmel bir işletim sistemi var mı?” sorusunun cevabı bazı kullanıcılara göre Linux işletim sistemidir. Bu yazıda Linux işletim sisteminin ne olduğuna ve sizlere neler sunduğuna göz atıp bu sorunun cevabının doğruluk payını kontrol edeceğiz.

Linux İşletim Sistemi Nedir?

Linux işletim sisteminin kullanışlılığını tartışmadan önce “Linux nedir?” sorusunu açıklamak gerekir.

Akıllı telefonlardan arabalara, masaüstü bilgisayarlarından süper bilgisayarlara, ev aletlerine ve kurumsal sunuculara kadar Linux işletim sistemini görebilirsiniz. Linus Torvalds tarafından geliştirilen ve adını da yaratıcısından alan Linux işletim sistemi, 1990’ların ortalarından beri kullanılmaktadır ve o günden beri tüm dünyayı kapsayan bir kullanıcı kitlesine sahiptir.

Dünya genelinde sunucuları ve gömülü sistemleri çalıştırmak için tercih edilen işletim sistemi olmasının yanı sıra Linux; piyasada en güvenilir ve endişesiz işletim sistemlerinden birisi olarak kabul edilir. Birçok yazılım geliştiricisi, projeleri için tercih ettikleri işletim sistemi olarak Linux’u seçmektedir.

Linux işletim sistemi, Windows, iOS ve macOS gibi bir işletim sistemidir. Android işletim sistemi de Linux çekirdeğinin üzerine inşa edilmiştir. Bu nedenle Linux için Android işletim sisteminin temeli diyebiliriz.

Linux işletim sistemi, masaüstü veya dizüstü bilgisayarınız ile ilgili donanım kaynaklarını yöneten bir yazılımdır. İşletim sistemi yazılımınız ile donanımınız arasındaki iletişimi yönetir. İşletim sistemi (OS) olmasaydı, yazılım çalıştırılamazdı.

Linux’un en önemli yönlerinden biri, açık kaynak kodlu olmasıdır. Bu özellik, kodu oluşturabilmeniz için kullanılan kodun ücretsiz olduğu anlamına gelir. Oluşturduğunuz kodları herkes görüntüleyebilir, düzenleyebilir ve geliştirilmesine katkıda bulunabilir.

Linux temel parçaları genellikle açık kaynaklı olduğundan diğer işletim sistemlerinden farklıdır. Farklı yazılım seçenekleri içeren birçok Linux dağıtımı da mevcuttur. Bunun pratikteki anlamı, rakiplerinin aksine işletim sisteminin inanılmaz derecede özelleştirilebilir olmasıdır. Bireysel ihtiyaçlarınıza ve zevklerinize uyan şekilde yalnızca uygulamaları değil, birçok farklı özelliği değiştirilebilir ve üzerinde denemeler yapılabilirsiniz.

Linux teriminin biraz yanıltıcı olduğunu belirtmek gerekir. Teknik olarak bakıldığında, bir Linux işletim sistemi, GNU yazılımının bir Linux çekirdeği ile kombinasyonundan oluşmaktadır. Unix’in yerini alacak şekilde tasarlanmış bağımsız bir işletim sistemidir.

GNU, “GNU’s Not UNIX!”in kısaltmasıdır. UNIX’in yerine geçer ve UNIX tabanlı kod da içermez.

Linux İşletim Sistemi Birkaç Farklı Parçadan Oluşmaktadır

Bootloader: Bilgisayarınızın önyükleme sürecini yöneten yazılımdır. Basitçe açılan ve işletim sisteminize önyükleme yapmak için kaybolan bir açılış ekranıdır.

Kernel: Kernel, Linux olarak adlandırılan bütünün tek parçasıdır. Kernel, Linux sisteminin çekirdeğidir. CPU, bellek ve çevre birimlerini yönetmekle görevlidir. Kernel, işletim sisteminin en düşük seviyesidir.

Init system: Arka plan programlarını kontrol etmekle görevlendirilen bir alt sistemdir. En yaygın kullanılan init sistemlerinden biri “systemd”dir. İlk önyükleyiciden, yani GRUB veya GRand Unified Bootloader’dan, teslim edildikten sonra önyükleme sürecini yöneten init sistemidir.

Daemons: Önyükleme sırasında veya masaüstünde oturum açtıktan sonra başlayan arka plan hizmetleridir.

Grafik sunucu: Monitörünüzdeki grafikleri görüntülemekle görevli bir alt sistemdir. Genellikle “X sunucusu” veya yalnızca “X” olarak adlandırılır.

Masaüstü ortamı: Kullanıcıların etkileşimde bulunduğu bölümdür. Aralarından seçim yapabileceğiniz birçok masaüstü ortamı vardır. Bunlardan birkaçı; GNOME, Cinnamon, Mate, Pantheon, Enlightenment, KDE ve Xfce’dir. Her masaüstü ortamı; dosya yöneticileri, yapılandırma araçları, web tarayıcıları ve oyunlar gibi yerleşik uygulamalar içerir.

Uygulamalar: Masaüstü ortamları, tüm uygulamaları size sunmaz. Tıpkı Windows ve macOS gibi Linux size kolayca bulunabilen ve kurulabilen binlerce yüksek kaliteli yazılım başlığı sunar. Modern Linux dağıtımlarının çoğu, uygulama kurulumunu merkezileştiren ve basitleştiren App Store benzeri araçlara sahiptir. Örneğin, Ubuntu Linux, binlerce uygulama arasında hızlı bir şekilde arama yapmanıza ve bunları tek bir merkezi konumdan yüklemenize olanak tanıyan Ubuntu Yazılım Merkezi’ne sahiptir.

Neden Linux Kullanılıyor?

Çoğu insanın sorduğu sorulardan bir tanesi de budur. Yazılımcılar; masaüstü, dizüstü bilgisayar ve sunucuyla birlikte gelen işletim sistemleri yeterince iyi çalışıyorken neden tamamen farklı bir bilgi işlem ortamına ihtiyaç duyarlar?

Bu soruyu cevaplamak için öncelikle birkaç soru sormak gerekiyor: “Kullandığınız işletim sistemi yeterince iyi çalışıyor mu?” ya da “Bilgisayarınız virüsler, kötü amaçlı yazılımlar, yavaşlamalar, çökmeler, maliyetli onarımlar ve lisans ücretleri gibi sorunlarla mücadele ediyor mu?”.

Yukarıdaki sorunlarla mücadele ediyorsanız, Linux sizin için mükemmel bir işletim sistemi olabilir. Linux, gezegendeki en güvenilir bilgisayar ekosistemlerinden biri haline gelmiş bulunmakta. Bu güvenilirliği sıfır maliyetiyle birleştirdiğimizde bir masaüstü platformu için mükemmel çözümlere sahip oluruz.

Yukarıda da değindiğimiz gibi, Linux yaygın olarak en iyi işletim sistemlerinden biri olarak kabul edilir. Bu durum özellikle yazılım programcıları için geçerlidir. İşletim sistemi seçiminiz, sonuçta kişisel zevkinize ve yazılım geliştirme ihtiyaçlarınıza bağlı olacaktır.

Programcıların Linux’u sevmesinin ana nedenlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:

1. Tamamen Ücretsiz Olması

Açık kaynaklı Linux işletim sistemini bilgisayarınıza indirmek ve kurmak ücretsizdir. Herhangi bir finansal maliyeti yoktur. Sizin için tek maliyet Linux işletim sistemini kullanmayı öğrenmektir.

2. Linux İşletim Sistemi Kurulumu Oldukça Kolaydır

Sıfırdan bir bilgisayar inşa etmediyseniz, hiçbir zaman kendiniz bir işletim sistemi kurmak zorunda kalmamışsınızdır. Linux kurmak ise oldukça basittir. Bunun için deneyimli bir IT uzmanı olmanıza gerek yoktur.

Windows’ta bir yazılım programı kurmaktan farklı değildir. Diğer bir avantajı da, çift önyükleme seçeneğini kullanarak Windows gibi mevcut bir işletim sistemini de koruyabilmenizdir.

3. Linux Çoğu Programlama Dilini Destekler

C++, C, CSS, Java, JavaScript, PHP, HTML, Python, Perl ve Ruby‘den Vala’ya kadar birçok dili Linux destekler.

Bir programlama dili, Windows için Visual Basic gibi belirli bir işletim sistemiyle sınırlı değilse Linux üzerinde kolaylıkla çalışır. Destek sorunlarıyla karşılaştığınız takdirde gerekli paketleri Linux’un dağıtım havuzlarından indirmeniz yeterli olur.

4. Kendi Zevkinize Göre Özelleştirmeler Yapabilirsiniz

Linux, kurcalamayı ve özelleştirmeyi seven yazılımcılar için ideal bir işletim sistemidir. Açık kaynaklı olduğundan dolayı GUI’den çekirdeğe kadar hemen hemen her şeyi kurcalayabilirsiniz.

Farklı seçenekleri kurcalamakta özgür olacaksınız ve herhangi bir yasal yaptırım için endişelenmenize de gerek kalmayacaktır.

5. Bash Komut Dosyası Özelliğine Sahip Olması

Spesifik bir şey programlamanız gerekiyor ve dili önemsemeniz gerekmiyorsa, Linux’un komutlarını kullanarak “Bash komut dosyası” oluşturabilirsiniz. Bash komut dosyası, bir dizi komut içeren düz bir metin dosyasıdır. Linux bu komutlarla standart olarak gelir, ancak gerekirse başka komutlar da yükleyebilirsiniz.

Bash komut dosyasıyla, daha karmaşık kod kombinasyonları oluşturmak için komutları bir araya getirebilirsiniz. Örneğin, bir posta listesini yöneten bir kullanıcı, abone listelerini birleştirip kopyaları kaldıran ve diğer programların okuyabilmesi için biçimlendiren bir komut dosyası oluşturabilir.

6. Linux Birçok Uygulamaya Sahiptir

Linux, birçok programcı için kullanışlı olan birçok harika uygulamaya sahiptir. Kodunuzu bir metin dosyası kullanarak yazabilirken, Linux hayatınızı çok daha kolay hale getirmek için faydalı ve zaman kazandıran bazı metin düzenleyicilere sahiptir.

Varsayılan olarak, Gedit ve Kate gibi uygulamaları kullanabilirsiniz. Ayrıca, terminalin içinde kullanabileceğiniz Emacs ve Atom uygulaması da oldukça kullanışlı bir seçenektir.

Linux İşletim Sistemi: Öğrenmek Zor Mu?

Hayatınızdaki her şey gibi bir konunun ne kadar kolay veya zor olduğu kişisel deneyiminiz, odağınız ve öğrenme isteğinizle belirlenir.

Linux işletim sistemini öğrenmek oldukça basittir. Biraz deneyime sahipseniz, sözdizimini ve işletim sisteminin temel komutlarını öğrenmeniz daha kolay olur. Linux öğrenmenin en iyi yollarından biri bazı projeler geliştirmektir. Bu, Linux işletim sistemini öğrenmenizi hızlandırmanıza yardımcı olacaktır.

Sözdizimini öğrenmek çok önemlidir. Ayrıca temel komutlar hakkında bir bilgi geliştirmeniz gerekmektedir. Linux’a yeni başlayan biriyseniz, işletim sisteminde ustalaşmanız için gereken temel adımlardan bazılarına değineceğiz:

1. Strateji: Linux Sözdizimini Öğrenin

Küçük bir kısmın, hatta bir harfin sözdizimi yanlış yazmanız bütün projeyi bir çıkmaza sokabilir. Bazen, bir kelimeyi yanlış yazmak veya “2” yerine “1”  yazmak gibi hatalar kaçınılmazdır. Ancak bir dilin sözdizimini anlamadan Linux terminalini kullanmaya çalışmak, bahsettiğimiz hatalardan daha sinir bozucudur.

Sözdizimi, işletim sisteminin ne yazdığınızı ve onu nasıl yazdığınızı tanıma şeklini ifade eder. Sözdizimi söz konusu olduğunda Linux en önemli işletim sistemlerinden biridir.

Örneğin, “istanbul bitki örtüsü” gibi bir dosya kaydedip ardından “İSTANBUL BİTKİ ÖRTÜSÜ ” adlı farklı bir dosya kaydetmeye çalışırsanız, bir Windows işletim sistemi o dosyaları aynı dosya olarak görecektir. Dosya adındaki büyük harflere bakılmaksızın aynı olduklarına inanacak ve önceki dosyanın üzerine yazmak veya değiştirmek isteyip istemediğinizi soracaktır. Ancak Linux, büyük harfleri hesaba katar çünkü Linux işletim sisteminde, “a” ve “A” gibi küçük ve büyük harfler farklı bit değerlerine sahiptir. “TekNOLoji.Org” adında bir dosya ve “Teknoloji.org” adlı bir dosya oluştursanız bile, Linux bunları ayrı dosyalar olarak görecek ve işleyecektir.

Linux işletim sisteminin sözdizimi kurallarını öğrenmeden Linux öğrenmeye çalışmak, terminali kullanmanızı ve sistem dosyalarında gezinmenizi zorlaştıracaktır. Büyük ve küçük harflerin farklı ele alındığını unutmak gibi küçük sorunlar, genellikle bir dili öğrenmenizi en çok engelleyen sorunlardır. Özellikle de bu hatayı bulmak, kodu en başta yazmaktan iki kat daha fazla zaman alır.

Kullanmayı planladığınız Linux işletim sisteminin belirli sözdizimlerini araştırmanız ve öğrenmeniz gerekir.

2. Strateji: Temel Komutlarda Ustalaşın

Güçlü bir temele sahip olmak, gelişmiş kavramları öğrenmeyi çok daha kolay hale getirir. Tıpkı bir bina inşa etmek gibi, zayıf bir temele sahip olmak, binanızın kolayca yıkılmasına neden olur. Güçlü bir temel oluşturmak özellikle Linux için oldukça önemlidir. Linux, birçok komut ve dizi varyasyonuna sahip büyük bir işletim sistemidir. Temel komutların işletim sistemiyle nasıl etkileşime girdiğini ve neler başardığını bilmek oldukça elzemdir. Bu genellikle Linux öğrenmenin en zor ve uzun aşamasıdır, aynı zamanda da kilit taşıdır.

İlk önce temel bilgileri öğrenmek; Linux becerilerinizi geliştirme sürecini çok daha kolay, daha anlaşılır ve daha kalıcı hale getirir.

Temelleri sağlamlaştırmanız, size bir işletim sisteminin işlevselliğini çok daha iyi anlamanızı sağlayacaktır. Komutların temel düzeyde işletim sisteminin bir parçasıyla nasıl etkileşime girdiğini bilmek, terminalde daha gelişmiş komut kombinasyonlarını öğrenmenizi daha kolay hale getirir.

3. Strateji: Öğrendiklerinizi Projeler İle Pekiştirin

Daha önce, büyük projelerle sağlam bir temel oluşturmadan başlamama konusunda sizleri uyardık. Sağlam bir temel oluşturma; bir işletim sisteminin farklı komutlarının birbirleriyle nasıl etkileşime girebileceğini ve işletim sisteminin işlevselliğini anlamanın en iyi yoludur.

Linux bilgi ölçeğinizin ve kapsamınızın çok ötesinde projelerle başlamamalısınız. Belirli komutlar ve değişkenler arasındaki uyumları anlamak için küçük projelerden başlamak sizin için daha faydalı olacaktır.

Çoğu yazılımcı temel Linux öğrendikten sonra kendini geliştirmek konusunda takılır. Üzerinde çalışmak istedikleri projeler yaratmayan yazılımcıların başına gelen en yaygın şeylerden birisi kendilerini geliştirmeyi durdurmaktır.

Küçük projeler oluşturmak için komut kombinasyonlarını denemek, bildiğiniz komutları pekiştirmenize ve orijinal içerikler yaratmanıza yardımcı olur. Projeler üzerinde çalışmak, Linux’un daha derin yönlerini öğrenmeyi çok daha verimli bir hale getirir.

Programlama İçin Linux Gerekli mi?

Bu sorunun cevabı hayır. Ancak çeşitli nedenlerle programcılar arasında Linux çok popülerdir. Linux, ihtiyaç duyacağınız çoğu derleyici ve yorumlayıcıya sahiptir. Windows gibi diğer işletim sistemleri genellikle bu konuda eksiktir.

Linux, ihtiyacınız olan derleyicilere sahip değilse, derleyicileri genellikle işletim sisteminin komut satırından elde edebilirsiniz. Komutlar arasında “yum install” veya “apt-get install” örnek verilebilir.

Linux; sed, grep ve awk piping gibi düşük seviyeli araçları içerir. Bunun gibi araçlar, programcılar tarafından komut satırı araçları gibi şeyler oluşturmak için kullanılır.

Linux’u tercih eden birçok programcı, çok yönlülüğü, gücü, güvenliği ve hızı için bu işletim sistemini tercih eder. Linux size yardımcı olacak devasa bir topluluğa sahiptir. Karşılaştığınız sorunların çözümlerini bulmanız oldukça kolaydır. Ayrıca, Linux’ta sorunlarınızın çözümünü genellikle önceden çözmüş olan kullanıcılardan bulabilirsiniz. Bulamadığınız takdirde, topluluk destek personelinden yardım alabilirsiniz.

Linux basit kod satırlarını kullanarak tekrar eden görevi otomatikleştirebilirsiniz. Örneğin, C dilini öğrendiğinizi ve yeni bir dosya oluşturmak istediğinizi varsayalım, düzenli olarak kullandığınız aynı sözdizimine sahip dosyayı otomatik olarak oluşturmak için basit kodlar çalıştırmanız yeterli olacaktır.

Linux İşletim Sistemi Nasıl Kurulur?

Birçok yazılımcı için, bir işletim sistemi kurma fikri göz korkutucu gibi görünebilir. Linux tüm işletim sistemlerinin en kolay kurulumlarından birini size sunar. Linux işletim sistemini sabit sürücünüzde herhangi bir değişiklik yapmadan bir CD / DVD veya USB flash sürücüden çalıştırabilirsiniz. Kurulumu taahhüt etmeden tam işlevselliğe sahip olursunuz. “Kur” simgesine çift tıklayıp basit kurulum sihirbazında ilerleyerek kurabilirsiniz.

Genellikle kurulum sihirbazları, aşağıdaki gibi size yol gösterir:

Hazırlık: Bilgisayarınızın kurulum gereksinimlerini karşıladığından emin olun. Bu aynı zamanda size üçüncü taraf yazılımları yüklemek isteyip istemediğinizi sorar. Bir dizüstü bilgisayar veya kablosuz olan bir makine kullanıyorsanız, üçüncü taraf yazılım ve güncellemelerini indirmek için bir ağa bağlanmanız gerekir.

Sabit Sürücü Tahsisi: Bu adım, işletim sisteminin nasıl kurulmasını istediğinizi seçmenize olanak tanır. “Linux’u başka bir işletim sisteminin yanına mı yükleyeceksiniz?”, “Tüm sabit sürücüyü mü kullanacaksınız?”, “Mevcut bir Linux kurulumunu yükseltecek veya mevcut bir Linux sürümü üzerine mi yükleyeceksiniz?” gibi sorular sorar.

Konum: Haritadan konumunuzu seçmeniz istenir.

Klavye düzeni: Sisteminiz için klavyeyi seçmeniz istenir.

Kullanıcı kurulumu: Kullanıcı adınızı ve şifrenizi ayarlamanız istenir.

Sistem kurulumu tamamladıktan sonra bilgisayarınızı yeniden başlatmanız gerekir.

Linux’a Nasıl Yazılım Yüklenir?

İşletim sisteminin kurulumu kolay olduğu gibi uygulamaların kurulumu da oldukça kolaydır.

Ubuntu Linux ve diğer birçok dağıtım GNOME yazılımı kullanır. Elementary OS’de AppCenter, Deepin’de Deepin Yazılım Merkezi vardır ve bazı dağıtımlar Synaptic’e bağlıdır. Bu yazılım parçaları bir GUI varlığına bağlıdır. GUI’siz sunucular için, kurulum komut satırı arayüzüne güvenmeniz gerekecektir.

Komut satırı kurulumunun bile ne kadar kolay olabileceğini göstermek için iki farklı aracı inceleyeceğiz. Örnekler, Debian tabanlı dağıtımlar ve Fedora tabanlı dağıtımlar içindir. Debian tabanlı dağıtımlar, yazılım yüklemek için “apt-get” aracını kullanır ve Fedora tabanlı dağıtımlar “yum” aracını kullanır. Her ikisi de benzer bir şekilde çalışır.

Wget aracını komut satırından dosya indirmek için kullanılan kullanışlı bir araç yüklemek istiyorsanız bunu apt-get kullanarak kurmak için komut şu şekilde olacaktır:

sudo apt-get install wget?

Benzer şekilde, aynı yazılımı Fedora tabanlı bir dağıtıma yüklemek için kullanıcıya şu komutu verin:

yum install wget

Bir Linux yazılımı yüklemek için gereken tek şey budur.