Bilgisayar donanımlarının aslında her biri çok önemli. Anakart, ekran kartı, hard disk, RAM ve işlemci gibi parçaların her biri kritik öneme sahip. “Bu çok önemli bir parça” diye ayırmak aslında çok da mantıklı olmaz. Ama işlemci nedir diye soracak olursanız size en basit anlamıyla bilgisayarınızın beyni olduğunu söyleyebiliriz.
Bu içeriğimizde zaten size işlemci nedir, bilgisayar işlemcisi ne işe yarar, kaç çeşit işlemci vardır gibi soruların cevaplarını vereceğiz. Bunları yaparken yine mümkün olan en basit yolla açıklamaya çalışacağız. Böylelikle hiçbir donanım bilgisi olmayan okurlarımıza da yardımcı olabileceğiz.
İçindekiler
İşlemci (CPU) Nedir?
İşlemci anakartınızın üzerine yerleştirdiğiniz, bilgisayarınız yapı taşlarından birisidir. Bilgisayarınızda yaptığınız bütün işlemler burada işleniyor. Ve bunu anlık olarak yapıyor. Yani aslında çok hızlı bir veri işlemesinden bahsediyoruz.
Aslında sadece bilgisayarlarda yok. İşlemci aynı zamanda telefonlarda, akıllı saatlerde, tabletlerde, hatta aklınıza gelebilecek bir çok teknolojik cihazda kullanılıyor.
Birçok yerde adını CPU olarak görebilirsiniz. Bu tanım “Central processing unit”in baş harflerinden oluşuyor. Türkçesi merkezi işlem birimi. Ülkemizde de kısaca işlemci olarak anılıyor.
İşlemcilerin belli başlı bazı özellikleri vardır. Çekirdek sayıları, veri işleme hızlar, mimari yapıları gibi farklı farklı konular. Bugün bir bilgisayar toplarken karşınıza bir çok işlemci türünün çıktığını görürsünüz. Hangisini neye göre seçeceğinizi bilmediğiniz sürece kafanız daha da karışacak ve muhtemelen yanlış bir işlemciyi satın alacaksınız.
Bunu ortadan kaldırmanın tek bir yolu var: İşlemcileri iyice tanımak. Kaç çeşit işlemci var ve bu işlemciler neye göre seçiliyor bunu çok iyi bilmeniz gerekir. Buraya kadar bahsettiklerimiz gözünüzü korkutmasın, aslında sandığınız kadar karışık değil.
İşlemci Türleri
İşlemci nedir sorusunu yanıtladığımıza göre şimdi sıra geldi işlemci türlerini öğrenmeye. İşlemciler birden çok alanda farklılık göstermektedir. Bunlardan ilki çekirdek sayısı. Eskiden sadece tek çekirdekli işlemciler vardı. Daha sonrasında teknolojinin gelişmesi ile önce çift çekirdekli (dual core), sonra dört çekirdekli (quad core) ve daha sonrasında da sekiz çekirdekli (octa core) işlemciler piyasaya çıktı.
Çekirdek sayılarının artmış olması aslında iyi bir şey. Çünkü bu sayede işlemciler aynı anda birden fazla işlem yapabilme özelliğine kavuşmaya başladı. Yani daha kısa sürede daha fazla işlemin sonucunu alabiliyoruz. Biz buna multi-tasking diyoruz. Günümüzde artık tek çekirdekli işlemcileri görmek çok mümkün değil. Artık kendilerini tarihin tozlu raflarına kaldırdık.
İşlemcileri bir de mimari yapılarına göre birbirinden ayırıyoruz. Günümüzde iki farklı mimari tür var. 32 bit ve 64 bit. Bu tabirler size bir yerden tanıdık geliyor olabilir. Evet, işletim sisteminde de aynı terimleri görüyoruz.
32 bit işlemciler 90’lı yılların başında oldukça revaçtaydı. Fakat daha sonra 64 bit işlemciler ortaya çıktı ve 32 bit işlemciler gölgede kalmaya başladı. Peki aradaki fark nedir? Hız farkı. Saniye başına yaptıkları işlem hızları değişiklik gösteriyor ve tahmin edebileceğiniz üzere 64 bit işlemciler daha hızlı.
İşlemci Hızı Nedir?
İşlemci nedir, türleri nelerdir sorularını yanıtladık. Şimdi özellikle işlemci satın alırken en çok karşımıza çıkan terimlerden birisi ile devam edeceğiz: işlemci hızı.
Eski işlemcilerde işlemci hızı MHz olarak geçerdi. Artık günümüzde daha hızlı oldukları için GHz olarak geçiyor. Bilgisayarınızdaki işlemci tarafından yapılan her bir işlem 1 Hz değeri ile ölçülür. Bir işlemci saniyede kaç işlem yapıyorsa o da bize GHz değeri ile gösterilir.
Örneğin 3.6 GHz değerinde bir işlemci var elimizde. Bu işlemci saniyede 3.6 milyar (3 milyar 600 milyon) işlem yapıyor demek. Evet, aslında tahmin ettiğinizden çok fazla değil mi? Yani buradan yola çıkacak olursak işlemcilerin Hz değerleri ne kadar yüksek ise o kadar iyidir.
Fakat burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta daha var. Bilgisayarınıza alacağınız işlemcinin sadece hızı satın alma konusunda yeterli değil. Aynı zamanda çekirdek sayısının da fazla olması gerekiyor. Yani “çok GHz’li ama az çekirdekli” bir işlemci tam olarak istediğiniz şeyi size vermeyebilir.
Ayrıca şunu da ekleyelim, 2010 yılında çıkan 3.2 GHz değerindeki bir işlemci 2020 yılında çıkan 2.8 GHz işlemciden daha hızlı olmayacaktır. Çekirdek sayıları ve o dönemde kullanılan teknolojiler arada fark yaratacaktır.
İşlemcinin çok hızlı olması tek başına yeterli değildir. Çünkü görüntülerin üç boyutlu hale aktarılması için ekran kartına (GPU) ve belleklere (RAM) ihtiyaç duyarlar. Yani bu verileri işleme konusunda çok önemli olan işlemciler verilerin görüntüye aktarılması konusunda RAM ve ekran kartından destek alırlar.
İşlemcilerde Güç Tüketimi
Nasıl ki bir insan yaşamak için beslenmeye mahkum durumdaysa aslında işlemciler de aynı durumda. Onları da beslemek zorundayız. Fakat onlara çalışabilmeleri için gereken enerji elektrik yolu ile geliyor. Anakartınıza güç kaynağınızı bağladınız, işlemciniz takılı. Bu yeterli. Çünkü işlemci gücünü anakarta bağlanmış olan güç kaynağından ihtiyacı kadar alacaktır.
Tabii güç kaynağından sadece işlemci elektrik çekmiyor. Anakartınız aracılığı ile diğer donanımlar da ihtiyaçları kadar enerjiyi alıyorlar. Ekran kartı, fanlar, kasa içi aydınlatmalar falan derken aslında birçok parça güç kaynağını sömürüyor.
Yani yeterli güçte bir güç kaynağınızın olması gerekiyor. Fakat ister işlemci olsun ister ekran kartı olsun isterse diğer donanımlar olsun önemli bir nokta söz konusu. Kullanacağınız parçalar ne kadar güç tüketirse bu sizin için ve doğa için o kadar faydalı olur.
İşlemcilerde Isınma Sorunu
İşlemciler gün içerisinde çok fazla çalışıyorlar. Hatta az önce basit bir örnekle saniyede milyarlarca işlem yapabildiklerini de anlattık size. Tabii bu kadar çok çalışan parçalar da giderek yoruluyorlar. Nasıl ki insanoğlu ağır iş yükünde yorulur, terler ve birazcık serinlemek ister, işte işlemciler de aynı şeye ihtiyaç duyuyor.
İşlemcilerde olması gereken ideal sıcaklık değerli ile ilgili bir içeriği zaten sizlere daha önce hazırlamıştık. Fakat basit bir anlatımla tekrar değinmekte fayda var.
İşlemciniz eğer ki boştaysa ve herhangi bir iş yapmıyorsa, işte o zaman olması gereken sıcaklık değeri 35-55 derece arasında. Fakat yoğun bir yük altına girdiyse o zaman 85 derecenin üstüne çıkmadan çalışması gerekiyor.
Bunu ideal seviyelerde tutmak çok önemli. Çünkü bilgisayarın beyni yanarsa daha fazla çalışmaz. İşte bu nokta da karşımıza iki yardımcı koşuyor. Birisi termal macunlar. İşlemcinin hemen üzerine sürülen bir çeşit macun.
Bunu uzun uzadıya anlatmaya gerek yok. Çünkü “Termal Macun Ne İşe Yarar? Termal Macun Nasıl Sürülür?” içeriğinde sizlere gayet açık bir şekilde anlattık. Bu soğutma yöntemine ek olarak işlemci soğutucular karşımıza çıkıyor.
Günümüzde stok fanların yanı sıra kule tipi işlemci soğutucular, sıvı soğutmalar gibi farklı seçenekler karşımıza çıkıyor. Size bu noktada tavsiyemiz kesinlikle işlemci kutusunun içerisinden çıkan işlemci soğutucuyu kullanmamanız. Çünkü bedava oldukları için çok iyi performans vermemeleri çok normal. Fakat kule tipi ya da sıvı soğutucular sayesinde işlemcinizde ortaya çıkan ısınma problemini ortadan kaldırabilirsiniz.
AMD mi Intel mi Daha İyi?
Günümüzde iki farklı işlemci markası karşımıza çıkıyor. Birisi AMD, diğeri ise Intel. Her ikisinin de birçok işlemci modeli mevcut. Peki en iyi işlemci modeli nedir?
İşte bu noktada aslında ihtiyaçlarınız daha çok belirleyici faktör olarak karşımıza çıkıyor. Nasıl bir sistem kuracaksanız ona uygun bir işlemci seçmeniz gerekiyor. Hatta “Anakart Nedir? Bilgisayarın Olmazsa Olmazı” isimli içeriğimizde size bundan biraz bahsetmiştik. Çünkü seçeceğiniz işlemci markası anakartınızdan başlamak üzere neredeyse bütün sisteminizi etkiliyor. AMD mi? Intel mi? Neye göre karar vereceksiniz? Hangisi iyi?
Aslında işlemci markaları konusunda fikirlerde de ikiye bölünmüş durumda. Şu an var olan AMD fanları ve Intel fanları tabi ki kendi tercih ettikleri markanın en iyisi olduğunu düşünüyorlar. Ama olaya objektif yaklaşmak biraz daha iyi olacak.
Intel AMD’ye göre aslında daha uzun yıllardır kullanılan, toplumda daha çok kabul gören bir marka. Fakat bu AMD’nin daha kötü işlemcilere sahip olduğunu göstermez. Her iki taraf da elinden gelen en iyi ürünleri çıkarmaya çalışıyor.
Geçtiğimiz yıllarda “AMD daha çok ısınıyor, AMD daha yavaş çalışıyor” gibi teoriler ortaya atılıyordu ki nitekim doğruydu. Intel’e göre performansı ile daha geri planda kalıyordu. Fakat teknolojinin ilerlemesi, AMD’nin Ar-Ge çalışmalarına daha çok ağırlık vermesi ve daha iyi isimlerle çalışması sonunda meyvesini verdi. Artık AMD, Intel’e kafa tutabilecek bir konumda. Çünkü Intel kadar iyi işlemciler üretiyor.
AMD ile Intel’in durumunu biraz Xiaomi ile Apple’a benzetebiliriz. Apple piyasada daha uzun yıllardır yer alan ve birçok kesim tarafından kabul gören bir marka. Hatta günümüzde “statü göstergesi” olarak kabul ediliyor.
Xiaomi ilk başlarda Apple’a kafa tutacak ürünlere sahip olmasa da bugün hemen her alanda bir çok ürününü görüyor ve kullanıyoruz. Bunun sebebi tıpkı AMD gibi doğru hamlelerde bulunarak kullanıcılarının karşısına çıkması. Doğal olarak artık geçmişe göre daha fazla tercih ediliyor.
İşlemci Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Öncelikle kullanım amacınızı belirlemeniz gerekiyor. Ne amaçla kullanacaksanız sisteminizi ona göre ayarlamalısınız. Sonrasında yukarıda da bahsettiğimiz gibi işlemci hızı, üretim yılı, çekirdek sayısı, mimari yapısı gibi konulara mutlaka detaylı bir şekilde bakmanız gerekiyor. Burada size “kesin AMD işlemci alın ya da kesin Intel işlemci alın” demeyeceğiz. Kararı verecek olan sizlersiniz.
İşlemci bilgisayarınızın bir nevi beyni. Bunu daha önce söylemiştik. Bu nedenle eğer ki bir sistem kuruyorsanız en çok dikkat ederek almanız gereken parçalardan birisi işlemci. Hatta belirlediğiniz bütçe sınırları içerisinde işlemci payını biraz daha fazla tutabilirsiniz. Biraz daha fazla ücret ödeyerek çok daha iyi bir işlemciye sahip olabilirsiniz.
Ve unutmayın, alacağınız işlemci sizi uzun yıllar idare edebilmeli. Zaten işlemci fiyatlarına baktığınız zaman önce ufak çaplı bir şok yaşayabilirsiniz. Çünkü doların Türk lirası karşısında değer kazanması ile beraber işlemci fiyatları da giderek artıyor.
Ama yine tekrar ediyoruz, kesenin ağzını özellikle işlemci konusunda biraz daha açın. Çünkü işlemci her sene yenilenecek bir parça değil. İyisinden alın, uzun yıllar üzülmeyin.
“İşlemci Nedir? Bilgisayar İşlemcisi Ne İşe Yarar?” içeriğimizde sizlere işlemcilere dair bilmeniz gereken detayları basit bir dille anlatmaya çalıştık. Aslında karmaşık gözüken bu parçanın son derece basit ama önemli noktalarını gösterdik.
Bir işlemci satın alırken önce ihtiyaçlarınızı belirleyip sonra işlemcilerin özelliklerini mutlaka gözden geçirin. Fakat yine de kafanızı karıştıran noktalar var ise bize sormaktan çekinmeyin. Konuyla ilgili sorularınızı ve görüşlerinizi bize yorumlar kısmında iletebilirsiniz.
